مولتیپل اسکلروزیس (ms) یک بیماری عصبی با واسطه ایمنی است که در آن از بین رفتن میلین سلولهای عصبی روی می دهد و بیماری فرساینده دستگاه عصبی مرکزی(cns) است. هیچ آنتی ژن هدف مخصوصی که به وسیله سیستم ایمنی بیماران ms مورد حمله قرار گیرد هنوز شناخته نشده است. علت بیماری ms هنوز شناخته شده نیست. عقیده بر این است که این بیماری با فاکتورهای میکروبی، ژنتیکی و یا محیطی ارتباط دارد. مولتیپل اسکلروزیس به عنوان یک بیماری با واسطه th1 بررسی شده است. این نظریه بر اساس مطالعه آسیب های مغزی و مایع مغزی نخاعی و همچنین بررسی مدلهای حیوانی این بیماری می باشد. ثابت شده است که پاسخ های ایمنی نابجا در ms رخ می دهد و طیف سایتوکاین هایی که تولید می شود قطعاً نتیجه بیماری را تحت تاثیر قرار می دهد. سایتوکاین ها پروتئین های محلول یا گلیکوپروتئین هایی هستند که هم در واکنش های التهابی ایمونولوژیک و هم در واکنش های غیر ایمونولوژیک شرکت می کنند. سایتوکاین ها همه مراحل پاسخ ایمنی را از ابتدا تا انتهای بیماری هماهنگ می کنند. آنها به وسیله انواع سلول ها ترشح می شوند و روی سلولهایی که گیرنده مناسب سایتوکاین را بیان می کنند عمل می کنند. تومور نکروز فاکتور آلفا (tnf-?) یک سایتوکاین تنظیم کننده ایمنی است که در بیماری های التهابی معینی مثل ms و روماتوئید آرتریت (ra) دخیل می باشد. در بررسی افراد مستعد به ms، آلل های tnfکه در منطقه کلاس ? کمپلکس سازگار نسجی (mhc) قرار دارند به عنوان ژنهای کاندید مطالعه می شوند. سلولهای دودمان منوسیت/ ماکروفاژ بزرگترین منبع تولید tnf-? می باشند. یکی از قوی ترین محرکها برای منوسیت ها اندوتوکسین (lps) باکتریایی است که از دیواره سلولی خارجی باکتریهای گرم منفی مشتق شده است. در پاسخ به لیپوپلی ساکارید (lps)، منوسیت ها مقدار زیادی سایتو کاین های پیش التهابی مثل tnf-?، اینترلوکین شش (il-6) و اینترلوکین یک (il-1) را تولید می کنند. سلول هایی که این سایتوکاین را تولید می کنند در آسیب های ms شناسایی شدند و نشان داده شده که بیان تومور نکروز فاکتور آلفا در منوسیت های خون بیماران ms با فعالیت بیماری ارتباط دارد. چندین مطالعه سطوح سایتوکاین ها را در مولتیپل اسکلروزیس بررسی نموده اند که نتایج متفاوتی در بر داشته است. لپتین یک پروتئین غیر گلیکوزیله 16 کیلودالتونی است که به وسیله ژن ob کد می شود که روی کروموزوم 7 انسانی و روی کروموزوم 6 موشی قرار گرفته است. علاوه بر نقش مهم آن در اعمال فیزیولوژیکی، لپتین به عنوان یک هورمون مشابه سایتوکاین با اعمال متفاوت در تنظیم پاسخ های ایمنی شناخته شده است. بعلاوه لپتین می تواند منوسیت ها، سلول های دندریتیک و ماکروفاژها را فعال کند و آنها را برای تولید سایتوکاین نوع th1 تحریک کند. پیشنهاد شده که این هورمون ممکن است نقشی را در تعدادی از بیماری های خود ایمن مانند ms و ra که در آنها عدم تعادل در th1/th2 ایجاد می شود داشته باشد. در این مطالعه، تولید سایتوکاین پیش التهابی تومورنکروزفاکتور آلفا به وسیله منوسیت های بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس و افراد سالم تحریک شده با lps و لپتین مورد بررسی قرار گرفت. سنجش سایتوکاین tnf-? در داخل سلول به روش فلوسایتومتری و و در پلاسما به وسیله الایزا انجام شد. در خصوص سنجش فلوسایتومتری از 17 بیمار مبتلا به ms (14 زن و3 مرد) با میانگین سنی 12/9 ? 35/34 و 17 فرد سالم (14 زن و 3 مرد) با میانگین سنی 68/8 ? 82/31 به عنوان نمونه کنترل، خون محیطی تهیه شد. µl 100 خون محیطی فرد سالم یا بیمار با lps و لپتین برای مدت زمان های متفاوت تحریک گردیدند و سپس سلول ها با پارافرمالدئید 4% تثبیت شدند و با ساپونین 05/0 درصد نفوذپذیر شدند. در پایان، سلول ها با آنتی بادی ضد tnf-? رنگ آمیزی شدند و مورد سنجش فلوسایتومتری قرار گرفتند. با توجه به آنالیز های آماری، میانگین درصد سلول های tnf مثبت در حالت تحریک با لپتین در افراد مبتلا به ms (64/1?53/2) و افراد سالم (14/1?94/2) تفاوت معنی داری نداشت (263/0=p). همچنین شدت فلورسنت سلول ها در دو گروه اختلاف معنی داری نداشت (984/0=p). با مقایسه میانگین درصد سلول های tnf مثبت در حالت تحریک با lps در افراد مبتلا به ms (21/8?80/16) و افراد سالم (23/8?52/16) اختلاف معنی داری مشاهده نشد (850/0=p). شدت فلورسنت مربوط به tnf-? دو گروه بیمار و سالم نیز دارای تفاوت معنی داری نبود (293/0=p). برای سنجش غلظت tnf-? تحریک شده توسط سلول ها در دو گروه بیمار و سالم، پلاسمای 13 بیمار مبتلا به ms و 13 فرد سالم بررسی شد. خون محیطی افراد با lps و لپتین تحریک شده و پلاسمای آنها جدا شدند و به وسیله الایزا مورد سنجش قرار گرفتند. نتایج حاصل نشان دادند که میانگین غلظت tnf-? در حالت تحریک با lps در پلاسمای بیماران (15/12896?27830) و افراد سالم (14/23784?69/40217) معنی دار نبود (191/0=p). در مورد پلاسمای تحریک شده با لپتین میانگین غلظت tnf-? در پلاسمای بیماران ms (23/403?93/479) در مقایسه با افراد سالم (62/511?02/854) به طور ضعیف معنی دار بود (05/0>p). در بخش دیگری از تحقیق آنتی بادی ضد lps اشریشیاکلی در 60 بیمار مبتلا به ms و 60 فرد سالم به روش الایزا بررسی شد. با توجه به مقایسه میانگین ها، میزان جذب نوری مشاهده شده در بین دو گروه بیمار (391/0?722/0) و کنترل (381/0?633/0) دارای اختلاف معنی داری نبود (171/0=p). با توجه به این مشاهدات می توان نتیجه گرفت که lps و لپتین قادر به تحریک منوسیت ها و ترشح سایتوکاین های پیش التهابی می باشند. در مورد بیماریزایی مولتیپل اسکلروزیس نمی توان نقش tnf-? را نادیده گرفت. بررسی نقش سایتوکاین های مختلف در مولتیپل اسکلروزیس نیاز به مطالعات بیشتر و دقیق تری دارد.