چکیده شهرستان جاجرم با وسعت 5955 کیلومتر و جمعیتی بالغ بر 58000 نفر که بیشتر آنها از طریق دامداری و کشاورزی امرار معاش می نمایند، در استان خراسان شمالی واقع گردیده است. براساس نقشه پهنه بندی اقلیمی سازمان جغرافیایی، شهرستان جاجرم جزء مناطق آب و هوائی بری، نیمه خشک سرد تا نیمه گرم است. محصولات عمده این شهرستان شامل گندم، جو، چغندرقند، پنبه، آفتابگردان، پیاز و محصولات مهم باغی شهرستان شامل سیب، گلابی، زردآلو، آلو، انگور، هلو، گردو و انار می باشد. جامعه شناسی علفهای هرز مزارع جاجرم به روش braun-blanque مورد مطالعه قرار گرفت.243 قطعه نمونه در27 مزرعه برداشت شد. قطعات نمونه مشابه با سایر قطعات نمونه حذف گردید، و تجزیه و تحلیل داده های جامعه شناسی گیاهی روی 138 قطعه نمونه باقی مانده به روش تجزیه و تحلیل ارتباطهای عاملی (a.f.c) و طبقه بندی سلسله مراتب بالارونده (c.h.a) انجام گرفت و در نتیجه 14 جامعه تشخیص داده شد. جامعه . (l.) capsella bursa-pastoris در مزرعه یونجه کلاته جاجرم، setaria viridis ( l.) در مزرعه سبزی منطقه قلعه جلال الدین، goldbachia laevigata - polygonum avicular در مزرعه اسفناج کلاته جاجرم، acroptilon repens- lolium rigidum در مزرعه جو قصابخانه جاجرم، convolvulus arvensis - chenopodium album در مزرعه چغندر رحیم آباد، convolvulus arvensis l.- acroptilon repens در مزرعه گندم کلاته نو، malcolmia africana (l.)، در مزرعه گندم ابوذر جاجرم sonchous asper (l.) ، alhagi pseudalhagi- sonchus oleraceae l. در مزرعه آفتابگردان منطقه سلمان فارسی جاجرم، sophora alopecuroides l - polygonum avicular l در مزرعه اسفناج منطقه ابوذر جاجرم ، acroptilon repens (l.) - fumaria parviflora lam در مزرعه گندم قصابخانه جاجرم، fumaria parviflora lam.- polygonum avicular l. در مزرعه اسفناج قصابخانه جاجرم قرار گرفته اند. در بین علفهای هرز جمع آوری شده از مزارع، تیره های compositae، brassicaceae، gramineae به ترتیب بیشترین سهم را در فلور علفهای هرز به خود اختصاص داداند. و بررسی شکل های زیستی علف های هرز مزارع جاجرم نشان داد که این گونه ها بیشتر به صورت تروفیت و در ناحیه ایران - تورانی قرار گرفته اند. این پژوهش نشان داد که علاوه بر نوع گیاه زراعی و خاک، فصل رشد، عملیات شخم، تناوب زراعی، کاربرد کود و علف کش فراوانی و تنوع علف های هرز را تحت تاثیر قرار می دهند و در تفکیک جوامع مورد نظر نقش دارند. کلمات کلیدی: جامعه شناسی گیاهی، فلور، شکل زیستی، علف هرز، جاجرم، استان خراسان شمالی.

صنعتی شدن جوامع و افزایش گازهای گلخانه ای در دهه های گذشته باعث افزایش دمای کره زمین و تغییر دیگر پارامتر های اقلیمی شده است که در نوشته های علمی به آن پدیده تغییر اقلیم و گرمایش جهانی اطلاق می شود. این واقعه، اثرات قابل توجهی بر چرخه آبی و سیستم منابع آب در سراسر جهان دارد. تغییرات اقلیم باعث تغییر در مدت، شدت و زمان بارش در مناطق مختلف کره زمین می-شود، و نیز باعث تغییر در حجم، زمان و مدت رواناب می شود که این اتفاقات درک بهتر را از تغییر اقلیم و پیامدهای آن در یک حوضه آبخیز برای برنامه ریزی و مدیریت منابع آب ضروری می سازد. در این تحقیق به بررسی اثر تغییر اقلیم بر رواناب حوضه تمر واقع در استان گلستان در دهه های آتی پرداخته شد. بدین منظور داده های مدل گردش عمومی جو hadcm3 با به کارگیری مدل lars-wg طبق دو سناریوی a2 و a1b برای منطقه مورد نظر ریز مقیاس شدند و برای شبیه سازی پارامترهای بارش، دمای حداقل و دمای حداکثر و تابش در دو دوره 2030-2011و 2065-2046 مورد استفاده قرار گرفت. بدین منظور مدل lars-wg با معرفی پارامترهای اقلیمی دوره پایه 2011-1981 (به عنوان دوره پایه) مورد واسنجی و صحت سنجی قرار گرفته و با معیارهای (nse)، (rmse) و (mae) ارزیابی گردید، و پس از اطمینان از توانایی مدل، پارامترهای اقلیمی برای دوره های آتی شبیه سازی گردید. نتایج حاکی از افزایش بارندگی، افزایش دما و کاهش ساعات آفتابی در هر دو دوره 2030-2011 و 2065-2046 می باشد، ضمن آنکه تغییرات دمای کمینه نسبت به دمای بیشینه در هر دو دوره بیشتر خواهد بود. همچنین سناریوی a2 در هر دو دوره آتی تغییرات بیشتری را نسبت به سناریوی a1b نشان داده است. در مرحله بعد به منظور شبیه سازی اثر تغییرات جریان روی هیدرولوژی در منطقه مورد مطالعه رواناب حوضه با کاربرد مدل بارش –رواناب ihacres در مقیاس روزانه برای دوره پایه 2011-1981 شبیه سازی شد. در نهایت با معرفی سری های زمانی دما و بارش ریز مقیاس شده به مدل بارش-رواناب ihacres، سری بلند مدت رواناب روزانه در دوره های آتی تولید گردید. نتایج به دست آمده در این بخش نشان داد که رواناب در هر دو دوره آتی کاهش خواهد یافت. این کاهش در سناریوی a2، به میزان 32% برای دوره 2030-2011 و 45% برای دوره 2065-2046 خواهد بود. همچنین بیشترین میزان کاهش در هر دو دوره مربوط به سناریوی a1b و به میزان 50% برای دوره 2030-2011 و 58% برای دوره 2065-2046 خواهد بود. ضمن آنکه بیشترین کاهش در مقدار رواناب در هر دو دوره مربوط به ماه های مارس، آوریل و می می باشد.

رز از مهمترین گیاهان زینتی و معطر دنیا محسوب می شود و به دلیل دارا بودن ترکیبات معطر؛کاربردهای فراوان در صنایع غذایی، داروسازی، آرایشی بهداشتی و عطرسازی دارد. عطر گل رز متشکل از بیش از 500 ترکیب مختلف است که متعلق به سه گروه ترپنوئیدها، فنیل پروپانوئیدها و مشتقات اسید چرب می باشند. مطالعه تفاوت ژن های بیان شده در رز های معطر و غیر معطر منجر به شناسایی چندین ژن کد کننده آنزیم های دخیل در سنتز مواد معطر فرار شد. اسانس رز از ارزشمندترین اسانس ها می باشد و فرآیند تولیدآن طولانی، پیچیده وکم بازده است. بنابراین شناسایی و ردیابی ژن های دخیل در سنتز ترکیبات معطر جهت بهبود کیفیت اسانس و افزایش تولید آن در جنس رز ضروری بنظر می رسد. به همین منظور در این پژوهش سه ژن دخیل در مسیر سنتز ترکیبات معطر شامل دو ژن لینالول سینتاز (lis) و جرماکرین دی سینتاز (gds) متعلق به گروه ترپنوئیدها و ژن اوژنول سینتاز(egs) متعلق به گروه فنیل پروپانوئیدها مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه ابتدا همردیف سازی توالی های پروتئینی و توالی نوکلئوتیدی متناظر با آن ها مربوط به سه ژن مذکور در خانواده های مختلف گیاهی صورت گرفت و بر اساس نواحی با بیشترین شباهت آغازگرهای اختصاصی طراحی شد و تکثیر آن ها در سه گونه rosa hybrida، r. canina و r. damascena بررسی گردید. آغازگرهای مربوط به ژن lis قطعاتی با طول تقریبی 450 و 1000 جفت نوکلئوتید و آغازگرهای مربوط به ژن egs نیز قطعاتی با طول 1100 و 1200 در سه گونه مذکور تکثیر کردند. تکثیر قطعات 2300 و 2000 جفت نوکلئوتیدی نیز در دو گونه r. hybrida و r. damascena با استفاده از آغازگرهای اختصاصی ژن gds انجام گرفت. نتایج حاصل از جستجو با ابزار blast در پایگاه اطلاعاتی ncbi و همچنین همردیف سازی چند تایی برای توالی نوکلئوتیدی و آمینواسیدی مربوط به ژن های lis، egs و gds با توالی های همتای خود در سایر گیاهان موجود در پایگاه اطلاعاتی ncbi برای توالی های بدست آمده، صحت توالی های مذکور را تأیید نمود. بررسی تنوع از طریق محاسبه میانگین pairwise distance بر مبنای مدل k2p و p-distance و همچنین درصد تنوع بر مبنای جایگزینی همجنس و ناهمجنس بین گونه های مورد مطالعه و دیگر خانواده های گیاهی برای سه ژن مذکور صورت گرفت. محاسبه pairwise distance بر اساس مدل k2p برای دو ژن lisو egs نشان داد که دو گونه r. damascena و r. canina فاصله کمتری با یکدیگر دارند و r. hybrida دارای تنوع بیشتری با دو گونه دیگر است. با توجه به اینکه که رز هیبرید از رزهای مدرن محسوب می شود و در اثر تلاقی بین گونه های قدیمی و وقوع جهش، کراسینگ اور و گزینش، بیشتر دستخوش تغییرات بوده، بنابراین تنوع بیشتری را با رزهای قدیمی و وحشی نشان می دهد. داده های حاصل از محاسبه میانگین کل بر مبنای مدل k2p و p-distance برای ژن های lis (085/0)، egs (051/0) )gds 317/0) و در صد تنوع بر اساس جایگزینی هم جنس و ناهمجنس (97/1 = lis، 28/1 = egs و 15/10 =gds ) نشان داد که بیشترین تنوع مربوط به ژن gdsمی باشد و جنس های خانواده rosaceae از نظر ژن egs حفاظت شدگی بیشتری دارند. طبق خوشه بندی حاصل از ترسیم نمودار فیلوژنی بر اساس ضریب maximum parsimony برای هرسه ژن مذکور جنس های خانواده rosaceae در کنار یکدیگر گروه بندی شدند و نتایج حاصل از گروه بندی برای ژن های lisو egs با نتایج حاصل از گروه بندی جنس های خانواده rosaceaeبر اساس ژن های کلروپلاستی همسو بود و این نشان دهنده شباهت بیشتر جنس های خانواده گل سرخیان از نظرژن های lisو egs می باشد.