نام پژوهشگر: مریم یوسفیان
مریم یوسفیان اصغر جوانی
دوره ی قاجار را می توان از مهم ترین دوره های تاریخ ایران و دوران تغییر و گذار و تاثیر پذیری از غرب، دربسیاری از عرصه ها مانند امور سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و هنری دانست. از بارزترین تاثیرات در هنر نقاشی می توان به نحوه ی نگرش انسان مدارانه ی غربی و تغییرات تکنیکی در نقاشی ایرانی اشاره کرد . مکتب پیکرنگاری درباری یکی از مهم ترین سبک های نقاشی در دوران قاجار می باشد، و با توجه به این مهم که امروزه نشانه شناسی، هم چون رویکردی به تحلیل متن، می تواند ما را به گستره ی معانی آثار هنری نزدیک کند، محور اصلی این رساله را بررسی این مکتب با رویکرد نشانه شناسی تشکیل می دهد . هدف ازتحقیق نشانه شناسیک این مکتب، بررسی نشانه های تصویری موجود در آثار شاخص پیکر نگاری دوران فتحعلیشاه به عنوان نقط? اوج این سبک است تا بتوان به خوانشی نوین از این آثار دست یافت و گستره ی معانی و اهداف آن را مورد بررسی و کنکاش قرار داد. هم چنین این پژوهش در نظر دارد عاملی برای توسعه ی تحلیل های نشانه شناختی در گستره ی نقاشی باشد. این پایان نامه تلاش می نماید تا به این پرسش ها پاسخ دهد: آیا یکی از مهم ترین اهداف پیکر نگاری های دوران فتحعلیشاه قاجار گفتمان قدرت است؟ آیا این آثار نقاشی کارکرد اسطوره سازی داشته اند؟ آیا نقاشان این مکتب برای رسیدن به اهداف فوق از هنر درباری هخامنشی و ساسانی الگو برداری کرده اند؟ آیا این مکتب از آثار نقاشی خارجی نیز تاثیر پذیرفته است؟ شیوه ی تحقیق، روش تحلیل محتوای متن و نشانه شناسی مبتنی بر آن و همچنین مطالعه ی کتابخانه ای و روش توصیفی می باشد. عمده روش گرد آوری اطلاعات این پژوهش، کتابخانه ای است و از ابزار فیش برداری و اسناد تصویری استفاده شده است. نتیجه ای که از تحلیل نشانه شناسیک یکی از آثار پیکرنگاری درباری به عنوان متنی تصویری حاصل می آید این است که می توان از طریق عناصر گوناگون تصویری در یک متن، به خوانش مضامین آن متن نائل آمد و این امر موجب درک بهتر و دقیق تری از این مکتب شده و به شناخت بخشی از گستره ی معانی ممکن این آثار کمک می نماید. در مورد آثار پیکرنگاری درباری می توان به کارکرد سیاسی و تبلیغی این آثار اشاره کرد. هدف اصلی از آفرینش این آثار گفتمان قدرت است و از رمزگان فرهنگی در جهت ایجاد گفتمان سیاسی و قدرت استفاده شده است و گفتمان قدرت سعی در خلق یک شخصیت اسطوره ای از فتحعلی شاه دارد .