در این مطالعه به بررسی برخی عملکردهای تنظیم اسمزی بچه ماهیان کلمه خزری پرداخته شد. در این آزمایش در مرحله اول بچه ماهیان کلمه با وزن تقریبی 2/3-3 گرم، پس از آداپتاسیون در شرایط آزمایشگاهی به تعداد 30 عدد در هر تشت پلاستیکی (با حجم آبگیری 20 لیتر) و شوری های 5 ،10، 15 گرم در لیتر (در سه تکرار) منتقل شدند. قبل از شروع آزمایش، نیمی از تیمارها در معرض یک شوک حرارتی (26 درجه سانتی گراد تا 2 ساعت) قرار گرفته بودند. 24 ساعت قبل از شروع آزمایش غذا دهی قطع شد. در طول دوره ی آزمایش دمای آب در محدوده ی 5/17- 5/16درجه سانتی گراد بود. پس از گذشت 96 ساعت نمونه گیری از بچه ماهیان (شوک دیده و شوک ندیده) جهت برآورد درصد بقا و اندازه گیری هماتوکریت، اسمولاریته و یون های سدیم، پتاسیم و کلر پلاسما صورت گرفت. در مرحله دوم تیمارهای مورد آزمایش به مدت 96 ساعت دیگر در شوری 15 گرم در لیتر (بجز گروه شاهد) قرار گرفتند. نمونه گیری از ماهیان مانند مرحله اول صورت گرفت. در آزمایشی دیگر بچه ماهیان کلمه در معرض افزایش تدریجی شوری های 5 ،10، 15 گرم در لیتر (هر مرحله 48 ساعت)در سه تکرار قرار گرفتند. بچه ماهیان در شوری 15 گرم در لیتر تا 96 ساعت نگهداری شدند. نمونه گیری از بچه ماهیان، هر 48 ساعت، قبل از تعویض شوری ها مانند مراحل قبلی صورت گرفت. بررسی نتایج آماری نشان داد که در مرحله اول، اثر شوک حرارتی، شوری و اثر متقابل آنها روی میزان پتاسیم، سدیم، هماتوکریت و اسمولاریته خون ماهی کلمه معنی دار نبود (p>0.05)، ولی اثر متقابل شوری و شوک حرارتی روی مقادیر کلر معنی دار بود (p<0.05). در مرحله دوم، اثر شوک حرارتی، شوری و اثر متقابل آنها روی میزان پتاسیم، کلر، هماتوکریت و اسمولاریته خون ماهی کلمه معنی دار نبود (p>0.05)، ولی اثر شوری روی مقادیر سدیم خون ماهی کلمه معنی دار بود (p<0.05). نتایج نشان داد که در مرحله اول در شوری های 5 و 10 گرم در لیتر تیمارهای شوک دیده و شوک ندیده، تلفاتی مشاهده نشد. در شوری 15 گرم در لیتر تیمارهای شوک ندیده درصد تلفات معنی دار نبود (p>0.05) ولی در تیمار های شوک دیده معنی دار بود (p<0.05). در مرحله دوم، درصد نلفات در تیمارهای شوک دیده در شوری های 10 و 15 گرم در لیتر معنی دار بود (p<0.05). در بررسی نتایج افزایش تدریجی شوری، در شوری 5 گرم در لیتر (هماتوکریت)، در شوری 10 گرم در لیتر (هماتوکریت و اسمولاریته) و در شوری 15 و 15 *گرم درلیتر(تمام پارامتر های اندازه گیری شده) در مقایسه با تیمار شاهد تفاوت معنی داری داشتند (p<0.05). از تحقیق اخیر چنین متصور است که بچه ماهیان کلمه جهت سازگاری با آب های لب شور نیاز به تکامل سیستم تنظیم یونی- اسمزی داشته و پارامتر های بیوشیمی- فیزیولوژیک بچه ماهیان تعیین کننده میزان سازش آن ها در شرایط طبیعی می باشد. کلمات کلیدی : تنظیم اسمزی، شوری، شوک حرارتی، کلمه rutilus rutilus caspicus