در سال های اخیر نگرانی های در حال افزایشی در خصوص بروز ناهنجاری های تولیدمثلی در جمعیت های انسانی تحت تأثیر ترکیباتی که از آن ها تحت عنوان برهم زننده سیستم آندوکرین یاد می شود وجود دارد. از این رو، این تحقیق با هدف مطالعه اثرات هیستولوژیک و هیستومتریک دی اتیل هگزیل فتالات بر ساختار بافتی تخمدان طی روند تکامل پس از تولّد موش های صحرایی نژاد ویستار انجام گرفت. برای این منظور، موش های صحرایی مادر طی دوران بارداری و شیردهی با روش گاویج در معرض مقادیر پایین و بالای دی اتیل هگزیل فتالات قرار داده شدند. سپس، تخمدان نوزادان در گروه های مختلف مورد مطالعه در مراحل زمانی مختلف تکامل پس از تولّد از محوطه شکمی خارج و بعد از توزین با کمک ترازوی دیجیتال، در محلول بوئن تثبیت شد. جهت انجام مطالعات میکروسکوپی، پس از آماده سازی نمونه های بافتی، برش های سریال به ضخامت 6-5 میکرومتر تهیه و با روش هماتوکسیلین-ائوزین مورد رنگ آمیزی قرار گرفتند. نتایج این مطالعه نشان داد که وزن تخمدان از 14 روزگی تا 90 روزگی پس از تولّد در گروه دریافت کننده مقادیر بالای دی اتیل هگزیل فتالات در مقایسه با گروه شاهد به طور معنی داری(05/0>p) کاهش یافت. تغییرات بافتی در ساختار فولیکول های تخمدانی در گروه های در معرض دی اتیل هگزیل فتالات مشاهده گردید، به طوری که تعداد فولیکول های آترتیک از 28 روزگی تا 90 روزگی پس از تولّد در گروه دریافت کننده مقادیر بالای دی اتیل هگزیل فتالات به طور معنی داری(05/0>p) افزایش نشان داد. علاوه بر این، افزایش معنی دار(05/0>p) تعداد فولیکول های آغازی و نیز کاهش معنی دار(05/0>p) تعداد فولیکول های اولیه، ثانویه و آنترال از 14 روزگی تا 90 روزگی پس از تولّد در گروه دریافت کننده مقادیر بالای دی اتیل هگزیل فتالات نسبت به گروه شاهد مشاهده گردید. همچنین، مساحت نسبی فولیکول های آترتیک از 28 روزگی تا 90 روزگی و مساحت نسبی بافت بینابینی از 14 روزگی تا 90 روزگی پس از تولّد در گروه دریافت کننده مقادیر بالای دی اتیل هگزیل فتالات به طور معنی داری(05/0>p) افزایش یافت. علاوه بر این، کاهش معنی داری(05/0>p) در تعداد اجسام زرد در هر دو گروه در معرض دی اتیل هگزیل فتالات در 60 و 90 روزگی پس از تولّد مشاهده گردید. بنابراین، مطالعه حاضر نشان می دهد که در معرض قرارگیری مادر در برابر دی اتیل هگزیل فتالات طی دوران بارداری و شیردهی تکامل ساختار هیستولوژیک و هیستومتریک تخمدان فرزندان را تحت تأثیر قرار داده و موجب کاهش باروری و کارایی تولیدمثلی آن ها می شود.