گیاه عدس به عنوان یکی از حبوبات مهم، در معرض کاهش عملکرد ناشی از انواع تنش های زیستی و غیر زیستی قرار دارد. با توجه به ضرورت انتقال ژن به منظور اصلاح عدس و ناکارآمد بودن پروتکل های موجود انتقال ژن به دلیل قابلیت باززایی کم به خصوص طی کالوس دهی در این گیاه، ارائه یک پروتکل کالوس دهی و باززایی کارا و قابل تکرار در عدس ضروری است. به این منظور اثر 13 تیمار مختلف هورمونی و 4 ریزنمونه بر کالوس زایی و باززایی ژنوتیپ گچساران مطالعه شد. صرفنظر از نوع تیمار هورمونی بکار رفته، همه ریزنمونه ها در محیط کشت های مختلف کالوس زایی، تولید کالوس نمودند. کالوس با بیشترین وزن خشک و تر، در محیط کشت ms تغییر یافته با تیمار هورمونی 1 میلی گرم در لیترnaa + 1 میلی گرم در لیتر زآتین (e) تولید شد. در بین ریزنمونه ها، کالوس با بیشترین وزن خشک و تر را، ریزنمونه جنین سربرداری شده به همراه یک چهارم از لپه تولید نمود. . بهترین باززایی ساقه و ریشه (75 درصد)، از کالوس های حاصل از ریزنمونه جنین سربرداری شده به همراه یک چهارم از لپه که بر روی محیط کشت کالوس زایی e و سپس انتقال کالوس های تولیدی روی محیط کشت ms فاقد هورمون، تولید شده بود، بدست آمد. همچنین در این مطالعه بهینه سازی کالوس زایی گیاه عدس، در گستره ای از ژنوتیپ ها صورت گرفته است. بدین منظور جهت کالوس زایی، ریز نمونه جنین سربرداری شده به همراه یک چهارم از لپه، یازده ژنوتیپ عدس در محیط کشت ms تغییر یافته حاوی ترکیبات مختلف هورمونی کشت گردیدند. در این مطالعه از سطوح مختلف هورمون های naa (5/0، 1 و 5/1 میلی گرم در لیتر) و زآتین (5/0، 1 و 5/1 میلی گرم در لیتر) استفاده شد. کالوس های تولید شده در محیط کشت های حاوی 5/1 میلی گرم در لیترnaa + 5/0 میلی گرم در لیتر زآتین و 5/1 میلی گرم در لیترnaa + 5/1 میلی گرم در لیتر زآتین، دارای بیشترین وزن تر و خشک بودند. بیشترین وزن تر کالوس تولیدی با کشت ژنوتیپ رباط در محیط کشت f7 (5/1 میلی گرم در لیترnaa + 5/0 میلی گرم در لیتر زآتین) و بیشترین وزن خشک کالوس تولیدی با کشت ژنوتیپ فیلیپ درمحیط کشت f7 بدست آمد. بررسی تغییرات ایجاد شده طی کالوس زایی در ژنوتیپ گچساران با استفاده از فیلوسیتومتری نشان داد که غلظت بالای زآتین و نفتالین استیک اسید و به دنبال آن2,4-d در غلظت های مختلف بیشترین تأثیر را در بی نظمی کروموزومی در کالوس داشته است.