« مناظره » ، به عنوان یکی از زیبا ترین گونه های ادبی و از فنونی که می توان به یاری آن آرا و عقاید را ترویج کرد، از دیرباز مورد توجه و علاقه ی شاعران و نویسندگان بوده است. سیر مناظره سرایی و مناظره نویسی در ایران و ادبیات سایر ملل، گواه بر این مطلب است. مفاخره و برتری جویی ، جدل و منازعه در مورد ویژگی های جسمی و فواید خویش، از رایج ترین مضامین در این گونه ادبی است. به تدریج با رواج عقاید کلامی و فلسفی- عرفانی و تعلیمی،مناظره نیز از حالت صرفاً جدلی و مفاخراتی خارج شد و انواعی چون مناظره ی حکمی- عرفانی و تعلیمی به خود گرفت. در دیوان پروین اعتصامی، شاعر عصر مشروطه و سلسله رضا خانی، که آموزگار اخلاقی و مصلحی اجتماعی است بسامد چشمگیری از این فن دیده می شود. گویی پروین برای ترویج فرهنگ انسان دوستی و خرد پروری، در عصری که جور استبداد، فقر و تبعیض حرف نا حق خود را به کرسی می نشاند. به این گونه ی ادبی، سخت علاقمند گردیده است و عالی ترین اصول اخلاقی را به یاری آن در ذهن مخاطب ملکه می سازد. از طرفی نوآوری ها و هنر نمایی هاییکه در این عرصه از خود نشان داده است منجر گردیده که پروین از حیث مناظره سرایی بر رفیع ترین قلل ادب فارسی قرار گیرد. پژوهش حاضر کوششی است در بررس ساختار و تحلیل محتوای مناظرات پروین و بررسی علل و عوامل سرایش مناظرات او و نیز تبیین جنبه ی تمثیلی و نمادین آن ها و ریشه یابی عوامل اجتماعی، فرهنگی و سیاسی تأثیر گذار در این ژانر .