کمبود کمی و کیفی منابع آب از مهمترین چالش های پیش رو در بخش کشاورزی می باشد. بر همین اساس، استقرار نظام های تولید گیاهان شورزیست از جمله ارزن پادزهری (panicum antidotale retz) با بکارگیری بهینه منابع آب از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی برخی ویژگی های زراعی، ریخت شناسی، بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی گیاه ارزن پادزهری در شرایط متفاوت شوری آب آبیاری و ارزیابی امکان استقرار این گیاه در بخشی از کویر مرکزی ایران طی سه آزمایش جداگانه اجرا شد. در آزمایش اول، عملکرد وزن خشک ریشه و شاخساره ارزن پادزهری، کارآیی مصرف آب و برخی ویژگی های شیمیایی خاک تحت تأثیر سطوح مختلف شوری آب آبیاری شامل: 5، 10، 20 و 30 دسی زیمنس بر متر طی سال های 1389 و 1390 در ایستگاه تحقیقات شوری رودشت اصفهان ارزیابی شد. نتایج نشان داد که طی دو برداشت، اختلاف بین بیشترین عملکرد ماده خشک کل (25/11 تن در هکتار) در تیمار 10 دسی زیمنس بر متر با کمترین عملکرد (76/6 تن در هکتار) در تیمار 30 دسی زیمنس بر متر، حدود 40% بود. همچنین تیمار 10 دسی زیمنس بر متر با 832/1 کیلوگرم در متر مکعب بالاترین کارآیی مصرف آب آبیاری را به خود اختصاص داد. به علاوه مدل های شبکه عصبی مصنوعی توانستند 99 درصد از تغییرپذیری عملکرد ماده خشک تولیدی کل را با استفاده از ویژگی های شیمیایی خاک پیش بینی نمایند که به ترتیب غلظت سدیم محلول، اسیدیته، پتاسیم محلول، ماده آلی و کلسیم محلول خاک از اهمیت بیشتری برخوردار بودند. در آزمایش دوم، الگو و سرعت رشد ریشه ارزن پادزهری در خاک لوم شنی درون کیسه های پلاستیکی در سطوح مختلف شوری ناشی از کلرید سدیم آب آبیاری شامل صفر، 10، 20 و 30 دسی زیمنس بر متر شوری در مرکز پژوهشی کشت بدون خاک دانشگاه صنعتی اصفهان در تابستان سال 1389 مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که با افزایش سن گیاه و توسعه اجزای فتوسنتزی، سرعت افزایش وزن ریشه در شرایط غیر شور افزایش یافته و به حدود 70 میلی گرم در بوته در روز تا مرحله طویل شدن ساقه رسید. طی این مدت سرعت افزایش وزن ریشه در سطوح شوری10، 20 و 30 دسی زیمنس بر متر به ترتیب حدود 30، 60 و 40 میلی گرم در بوته در روز بود. افزایش تنش شوری، الگوی سیگموئیدی توسعه ریشه این گیاه را از طریق کاهش سرعت توسعه و اندازه اجزای آن تغییر داد هر چند ویژگی های ریختی مختلف ریشه ارزن پادزهری حساسیت متفاوتی به شوری آب آبیاری داشتند. در مدل پیش بینی تحمل به شوری با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی، مقادیر r2 و rmse به ترتیب 95/0 و 013/0 بود. با توجه به نتایج تحلیل حساسیت، نفوذ ریشه موثرترین عامل در تحمل به شوری گیاه ارزن پادزهری بود. در آزمایش سوم برخی از ویژگی های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه تحت تاثیر تیمارهای شوری آب آبیاری به ترتیب شامل: صفر، 70، 140، 210 و 280 میلی مولار کلرید سدیم در شرایط گلخانه طی پنج هفته متوالی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که محتوای نسبی آب برگ و پایداری غشاء نقش مثبت بیشتری در تولید ماده خشک گیاه ارزن پادزهری ایفا کردند و افزایش غلظت مهار رادیکال dpph و غلظت فنول کل در بقای گیاه ارزن پادزهری و تحمل شرایط شور نقش موثری داشتند. همچنین بر اساس تجزیه رگرسیون گام به گام، سطح برگ، غلظت کلروفیل a، غلظت پتاسیم بخش هوایی، مقدار پرولین و غلظت فنول کل از مولفه های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی اصلی تحمل به شوری در گیاه ارزن پادزهری محسوب شدند که به عنوان سازوکارهای تحمل به شوری در گزینش و اصلاح گیاهان قابل بهره برداری است. به طور کلی بر اساس عملکرد ماده خشک شاخساره به دست آمده، در شرایط مشابه این مطالعه استقرار نظام شورزیست گیاه ارزن پادزهری محتمل به نظر می رسد ولی تایید نهایی آن به مطالعات گسترده تر و زمان بیشتری نیاز دارد.

تنش شوری به عنوان یکی از مهم ترین تنش های محیطی است که اثرات سوء بر خصوصیات فیزیولوژیک، بیوشیمیای و عملکرد ماده خشک و دانه محصولات کشاورزی دارد. پرایمینگ بذر به عنوان یک راهکار مدیریتی جهت تعدیل اثرات تنش های محیطی مطرح می باشد. این مطالعه در سال زراعی 93-1392 جهت ارزیابی پاسخ ژنوتیپ های نخود و اثر سطوح مختلف پرایمینگ بذر بر روی ژنوتیپ آرمان تحت چهار سطح شوری (صفر، 25، 50 و 75 میلی مولار کلرور سدیم) به صورت دو آزمایش مجزا اجرا شد. در آزمایش اول که به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در چهار تکرار اجرا شد پاسخ شش ژنوتیپ نخود (آرمان، آزاد، هاشم، ilc-482، خرم آباد و نورآباد) به چهار سطح شوری (صفر، 25، 50 و 75 میلی مولار کلرور سدیم) مورد مطالعه قرار گرفت. در آزمایش دوم که به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار اجرا شد اثر چهار سطح پرایمینگ (شاهد، 14 ساعت کلرور سدیم 5/0 درصد، 14 ساعت کلرور پتاسیم 5/0 درصد و 24 ساعت مانیتول 5 درصد) بر روی ژنوتیپ آرمان مورد بررسی قرار گرفت. نتایج مطالعه اول نشان داد که شوری باعث تسریع در گلدهی تمام ژنوتیپ ها شد. همچنین شوری باعث کاهش ارتفاع، تعداد شاخه اصلی، روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، تعداد نیام بارور، تعداد دانه درنیام، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، عملکرد دانه و میزان تجمع کلسیم شد. تنش شوری تجمع سدیم، پتاسیم و نسبت سدیم به پتاسیم را افزایش داد. ژنوتیپ ilc-482با میانگین 99/1 گرم و ژنوتیپ آرمان با میانگین 47/0 گرم در بوته به ترتیب بیشترین و کمترین عملکرد دانه را داشتند. بیشترین مقدار نسبت سدیم به پتاسیم مربوط به ژنوتیپ آرمان (یک میلی مول بر گرم) و کمترین مقدار مربوط به ژنوتیپ ilc-482 (58/0 میلی مول بر گرم) بود. ژنوتیپ ilc-482 داری بیشترین مقدار روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، تعداد شاخه اصلی، تعداد نیام بارور، تعداد دانه در نیام، تجمع پتاسیم، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت بود.در مطالعه دوم تنش شوری باعث کاهش روز تا 90 درصد گلدهی، روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، ارتفاع بوته، تعداد شاخه اصلی، تعداد نیام بارور، تعداد دانه در نیام، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت شده است. تجمع سدیم، تجمع پتاسیم و نسبت سدیم به پتاسیم از سطح شاهد به سطح 75 میلی مولار شوری به ترتیب 78/16، 8/1 و 1/9 برابر شده اند. در بین سطوح پرایمینگ صفات تجمع پتاسیم، نسبت سدیم به پتاسیم، روز تا 50 درصد سبز شدن، تعداد شاخه اصلی، شاخص برداشت، عملکرد دانه تفاوت معنی دار آماری را نداشتند. تیمار با کلرور پتاسیم باعث کاهش درصد سبز شدن نسبت به سایر سطوح پرایمینگ شد. کمترین میزان تجمع سدیم مربوط به تیمار با کلرور سدیم و بیشترین مربوط به تیمار با مانیتول 5 درصد بود. تیمار کردن بذر با کلرور پتاسیم باعث افزایش ظول دوره رسیدگی فیزیولوژیک و ارتفاع بوته شد.

گندم به عنوان اصلی ترین محصول زراعی نقش مهمی در تامین غذا و سلامتی بشر ایفا می کند. با این حال، تنش آب و کمبود روی از عوامل مهم محدود کننده رشد و عملکرد گیاهان زراعی از جمله گندم می باشند. از طرف دیگر، ریشه نه تنها از نظر تأمین آب، مواد مغذی و هورمون مهم است بلکه در تحمل به تنش آب و افزایش راندمان بهره بری از مواد غذایی نقش دارد. بنابراین، این مطالعه به منظور ارزیابی نقش ویژگی های ریخت شناسی ریشه و محلول پاشی سولفات روی بر پاسخ ارقام گندم به تنش کمبود آب انجام شد. در این آزمایش چهار رقم گندم (قدس، روشن، چمران و کویر) در چهار سطح آبیاری (بر اساس 100، 90، 75 و 50 درصد نیاز آبی گیاه) و دو سطح کاربرد سولفات روی (محلول پاشی 2 در هزار در مرحله ساقه رفتن و عدم محلول پاشی به عنوان شاهد) مورد ارزیابی قرار گرفتند. این مطالعه در دانشگاه صنعتی اصفهان و به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار انجام شد. بوته های گندم در مرحله رسیدگی فیزیولوژیک برداشت و صفات شاخص سبزینگی، ارتفاع، تعداد پنجه، تعداد سنبله، وزن دانه در هر بوته و وزن خشک اندام هوایی و نیز پارامتر های ریشه شامل عمق نفوذ، وزن خشک، حجم، طول تجمعی، سطح تجمعی و قطر ریشه در لایه های 30-0، 60-30 و 100-60 سانتی متری خاک اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که در ‏کلیه صفات، به استثنای ارتفاع و شاخص سبزینگی، تفاوت قابل توجهی بین ارقام وجود داشت. در اثر کاهش رطوبت تعداد پنجه، تعداد سنبله، وزن خشک اندام هوایی و عملکرد دانه (وزن دانه در هر بوته) کاهش یافت. پاسخ ارتفاع و شاخص سبزینگی به کاهش رطوبت بسته به رقم، سطح آبیاری و شرایط کاربرد روی متفاوت بود. وزن خشک ریشه در سطوح متوسط و شدید تنش آب افزایش یافت (تحت شرایط کاربرد روی در ارقام قدس و روشن در سطح متوسط تنش آب و در رقم قدس در سطح شدید تنش آب وزن خشک ریشه کاهش یافت). میزان افزایش وزن ریشه در اثر تنش آب در عمق 60-30 سانتی متری خاک بیشتر بود. واکنش دیگر پارامتر های ریشه شامل حجم، طول تجمعی، سطح تجمعی و قطر ریشه به تنش رطوبتی بسته به تیمار های آزمایشی و لایه خاک مورد ارزیابی متفاوت بود. میزان تغییر پذیری سامانه ریشه ای ارقام قدس و چمران در پاسخ به تنش رطوبتی به طور چشمگیری در مقایسه با ارقام کویر و روشن بیشتر بود. در اثر محلول پاشی سولفات روی عملکرد دانه به طور میانگین ?/12 درصد افزایش یافت. میزان این افزایش در سطح آبیاری 100 درصد نیاز آبی گیاه (6/24 درصد) در مقایسه با سطوح آبیاری 90، 75 و 50 درصد نیاز آبی (به ترتیب 79/3، 79/10 و 33/8 درصد) بیشتر بود. افزایش عملکرد دانه در اثر محلول پاشی سولفات روی در رقم قدس (6/28 درصد) قابل ملاحظه بود که بیانگر این است که این رقم نسبت به ارقام دیگر به کاربرد روی واکنش بیشتری نشان داده است. به طور کلی، محلول پاشی سولفات روی صفات طول تجمعی و سطح تجمعی ریشه را در عمق 30-0 سانتی متری و صفات وزن خشک ریشه و حجم ریشه را در عمق 60-30 سانتی متری در مقایسه با دیگر لایه های مورد مطالعه خاک به نسبت بیشتری تحت تاثیر (به طور مثبت) قرار داد. تاثیر محلول پاشی سولفات روی بر عمق نفوذ ریشه معنی دار نبود. صرف نظر از سطح آبیاری، میزان واکنش رقم چمران به محلول پاشی سولفات روی از نظر پارامتر های مرتبط با ریشه بیشترین و غالبا مثبت بود. در نقطه مقابل، کاربرد روی در بیشتر موارد موجب محدویت توسعه ریشه ارقام قدس، روشن و کویر گردید. در کلیه سطوح آبیاری در غالب موارد همبستگی بین ویژگی های ریشه و عملکرد دانه منفی بود. در عمق 30-0 سانتی متری با افزایش تنش کمبود رطوبت میزان همبستگی منفی بین وزن خشک ریشه و عملکرد دانه افزایش یافت. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که تاثیر تغذیه برگی سولفات روی بر الگوی رشد ریشه گندم علاوه بر سطح رطوبت قابل استفاده در خاک و نوع رقم به عمق اندازه گیری ریشه در خاک نیز بستگی داشت.

برنج نقش مهمی در تغذیه نیمی از مردم جهان که بیشتر آنها در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران زندگی می کنند، دارد. این محصول یک سوم سطح زیرکشت غلات دنیا را اشغال کرده است و 35 تا 60 درصد کالری مورد نیاز 7/2 میلیارد نفر از جمعیت جهان را تامین می کند. براساس گزارش مجمع بین دول تغییراقلیم، تا پایان قرن 21 غلظت دی اکسید کربن جو به 700 میکرومول در مول خواهد رسید. تحقیقات مختلف نشان داده است که پاسخ برنج به افزایش غلظت دی اکسید کربن وابسته به برهمکنش دی اکسید کربن با ژنوتیپ و کود نیتروژن است. بنابراین در این تحقیق ابتدا آزمایشی جهت ارزیابی 28 ژنوتیپ برنج منتخب اصلاحی شمال، محلی شمال و مرکزی ایران در دو سطح نیتروژن شامل 85/2 (غلظت نیتروژن محلول یوشیدا) و 42/1 (نصف غلظت نیتروژن محلول یوشیدا) میلی مولار از منبع آمونیوم نیترات به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی اجرا گردید. در این آزمایش تعداد پنجه، سطح برگ، شاخص سبزینگی، ارتفاع گیاه، طول ریشه و وزن خشک ریشه، اندام هوایی و کل، به طور معنی داری تحت تاثیر ژنوتیپ، غلظت نیتروژن محلول غذایی و نیز برهمکنش بین آنها قرار گرفت. تنوع ژنتیکی قابل توجهی از نظر پاسخ به غلظت کاهش یافته نیتروژن محلول غذایی در بین ژنوتیپ ها مشاهده شد. در بین ارقام اصلاح شده شمال، بالاترین کارایی نیتروژن به ارقام فجر و خزر و کمترین آن به ارقام نعمت و شیرودی تعلق داشت. در حالی که در بین ارقام محلی شمال ارقام حسنی و کاظمی بیشترین و ارقام طارم منطقه و اهلمی طارم کمترین کارایی نیتروژن را به خود اختصاص دادند. ارقام زاینده رود و لاین 2 فیروزان نیز کمترین و بیشترین کارایی را در بین ارقام مرکزی دارا بودند. در آزمایش دوم چهار ژنوتیپ انتخاب شده بر اساس نتایج آزمایش اول (فجر، حسنی، شیرودی و طارم منطقه) در چهار سطح غلظت نیتروژن محلول غذایی شامل 712/0، 42/1، 85/2 (شاهد) و 79/3 میلی مولار از منبع آمونیم نیترات محلول یوشیدا و در دو محیط با غلظت معمول (حدود 360 میکرومول) و غنی شده (حدود 700 میکرومول برمول) دی اکسیدکربن هوا به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار ارزیابی شدند. در آزمایش دوم برداشت گیاهان در طی دو مرحله انجام گرفت. در برداشت اول 30 روز بعد از اعمال تیمار، افزایش غلظت دی اکسید کربن باعث افزایش غلظت کلروفیل، سطح برگ و سهم ریشه از وزن خشک کل شد. برهمکنش اثر دی اکسید کربن و ژنوتیپ بر وزن خشک اندام هوایی، غلظت کلروفیل و غلظت کاروتنوئید معنی دار بود. وزن خشک اندام هوایی در ژنوتیپ های شیرودی، حسنی و فجر افزایش یافت، گرچه افزایش وزن خشک اندام هوایی ژنوتیپ فجر از لحاظ آماری معنی دار نبود. در حالی که ژنوتیپ طارم منطقه کاهش معنی داری در وزن خشک اندام هوایی نشان داد. در برداشت دوم 60 روز بعد از اعمال تیمار، افزایش غلظت دی اکسید کربن باعث کاهش سطح برگ، غلظت و محتوای نیتروژن اندام هوایی و باعث افزایش کارایی مصرف نیتروژن و غلظت نیتروژن ریشه شد که با افزایش نسبت غلظت نیتروژن ریشه به اندام هوایی همراه بود. اثر برهمکنش غلظت دی اکسید کربن و ژنوتیپ نشان داد که کاهش سطح برگ در اثر افزایش غلظت دی اکسید کربن فقط در ژنوتیپ های شیرودی و طارم منطقه معنیدار بود. همچنین، در اثر افزایش غلظت دی اکسید کربن غلظت کلروفیل در ژنوتیپ های حسنی و فجر افزایش و در ژنوتیپ های طارم و شیرودی کاهش یافت. بیشترین کارایی مصرف نیتروژن به رقم فجر تعلق داشت. در برداشت دوم وزن خشک گیاه تحت تاثیر افزایش غلظت دی اکسید کربن قرار نگرفت. همبستگی بین وزن خشک اندام هوایی با غلظت نیتروژن اندام هوایی مثبت ولی با کارایی مصرف نیتروژن منفی بود. از تنوع ژنتیکی مشاهده شده در بین ارقام برنج از نظر پاسخ به سطوح مختلف نیتروژن و دی اکسید کربن می توان در برنامه های اصلاحی جهت افزایش تولید نظام های زراعی متاثر از تغییر اقلیم بهره برداری کرد.

چکیده بومادران (achillea sp)یکی از مهمترین گیاهان دارویی و زینتی دنیا است. با توجه به این که ایران در یکی از مناطق خشک و نیمه خشک جهان واقع شده است، بررسی تنش خشکی و معرفی گیاهان زینتی مقاوم به شرایط کم آبیاری و همچنین تاثیر کم آبیاری بر گیاهان دارویی از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. پژوهش حاضر در راستای تعیین ژنوتیپ و رژیم آبیاری مناسب و همچنین ارزیابی اثرات تنش آبی برخصوصیات مرفولوژیک و فیزیولوژیک وانتخاب ژنوتیپ های مناسب از نظر مقاومت به خشکی و عملکرد بهتر در شرایط کم آبیاری بر روی دوازده ژنوتیپ از شش گونه بومادران هزاربرگ شامل a.millefolium (ژنوتیپ های همدان، کندوان، لیتوانی، انگلیس، ارومیه )، filipendulina a. (ژنوتیپ های آمریکا و اردبیل)، a. santolina (ژنوتیپ چهارمحال وبختیاری)، nobilis a. (ژنوتیپ مشهد)، a.aucherii (ژنوتیپ البرز) و a. pachycephalla (ژنوتیپ های همدان و گلستان) اجرا شد. آزمایش به صورت تجزیه مرکب و در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد و از لحاظ برخی صفت مورفولوژیک و فیزیولوژیک و درصد اسانس تحت دو شرایط آبیاری شامل آبیاری بر اساس 70 و 140 میلی متر تبخیر از تشت تبخیر کلاس a مورد بررسی قرار گرفتند. اثر متقابل رژیم آبیاری بر روی نمونه ها معنی دار شد.کم آبیاری باعث کاهش ارتفاع بوته، گسترش بوته، قطرگل آذین و مدت زمان گلدهی گردید در حالی که باعث افزایش پرولین و درصد اسانس شد. بالاترین ارتفاع بوته، پوشش بوته، قطر گل آذین، مدت زمان گلدهی، پرولین، کلروفیل و درصد اسانس به ترتیب در ژنوتیپ های لیتوانی، همدان و گلستان، کندوان، شهرکرد، کالیفرنیا، انگلستان و لیتوانی اندازه گیری شد، در حالی که کمترین ارتفاع بوته، پوشش بوته، قطر گل آذین، مدت زمان گلدهی، پرولین، کلروفیل و درصد اسانس به ترتیب در ژنوتیپ های شهرکرد، شهرکرد، البرز، ارومیه، همدان، کندوان و البرز تحت آبیاری کامل حاصل شد. بالاترین ارتفاع بوته، پوشش بوته، قطر گل-آذین، مدت زمان گلدهی، پرولین، کلروفیل و درصد اسانس به ترتیب در نمونه های لیتوانی، همدان و گلستان، انگلستان، شهرکرد، کالیفرنیا، انگلستان و شاندیز اندازه گیری شد، در حالی که کمترین ارتفاع بوته، پوشش بوته، قطر گل آذین، مدت زمان گلدهی، پرولین، کلروفیل و درصد اسانس به ترتیب در نمونه های شهرکرد، شاندیز، البرز، ارومیه، همدان، کندوان، و همدان تحت شرایط کم آبیاری اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که صفات اندازه گیری شده تحت تاثیر ژنوتیپ و رژیم آبیاری قرار گرفتند و امکان انتخاب ژنوتیپ مناسب در شرایط کم آبیاری و آبیاری معمولی وجود دارد. ژنوتیپ های کالیفرنیا و اردبیل مناسب برای استفاده در فضای سبز و ژنوتیپ لیتوانی مطلوب برای تولید اسانس در شرایط آبیاری معمولی بودند در حالی که، ژنوتیپ های انگلستان، شهرکرد و البرز مناسب برای استفاده در فضای سبز و ژنوتیپ های کالیفرنیا و شاندیز مناسب برای تولید اسانس تحت شرایط کم آبیاری بودند. واژه های کلیدی: بومادران، درصد اسانس،کم آبیاری، گیاهان زینتی

این تحقیق با هدف مطالعه تاثیر شرایط مختلف رطوبتی بر رشد، فلورسانس کلروفیل، عملکرد و اجزای عملکرد هیبریدهای ذرت در سال زراعی 1385 با استفاده از طرح کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان اجرا شد. تیمارهای آبیاری بر اساس میلی متر تبخیر تجمعی از طشت تبخیر کلاس a در سه مرحله رشد ذرت از کاشت تا مرحله انتقال، انتقال تا خمیری شدن دانه و خمیری تا رسیدگی فیزیولو‍ژیک شامل: 1i (به ترتیب 85-70-85) به عنوان شاهد، 2i (به ترتیب 110-70-110)، 3i (به ترتیب 135-95-135) و 4i (به ترتیب 160-95- 160) به عنوان فاکتور اصلی و چهار هیبرید ذرت شامل سینگل کراس 704 (1v)، سینگل کراس 700 (2v)، سینگل کراس500 (3v) و تریپل کراس647 (4v) به عنوان فاکتور فرعی بود. پارامترهای فلورسانس کلروفیل (f0، fm و fv/fm)، شاخص سطح برگ در مرحله ظهور گل آذین نر، ارتفاع گیاه، تعداد بلال در گیاه، تعداد دانه در بلال، عملکردهای ماده خشک و دانه، شاخص برداشت و کارایی مصرف آب آبیاری اندازه گیری شدند. شاخص سطح برگ گیاهان با افزایش فاصله آبیاری کاهش معنی داری یافت. بطوریکه سطح آبیاری 1i با 43/5 بیشترین و 4i با 66/3 کمترین مقدار را داشتند. در بین هیبرید ها نیز سینگل کراس 700 با 93/4 بالاترین و تریپل کراس 647 با 85/3 کمترین مقدار را داشتند اختلاف بین هیبریدها از نظر fm در مرحله 10 برگی و ظهور گل آذین نر معنی دار بود. همچنین بین تیمارهای آبیاری از نظر fv/fm اختلاف معنی داری (05/0>p) در مرحله ظهور گل آذین نر مشاهده شد. هیبرید به غیر از مرحله سبز شدن اثر بسیار معنی داری بر روی مراحل نمو گیاه داشت. سینگل کراس 500 به عنوان زودرس ترین (1634 درجه روز-رشد) و تریپل کراس 647 به عنوان دیررس ترین هیبرید (1733درجه روز- رشد) بودند. عملکرد دانه به طور بسیار معنی داری تحت تاثیر رژیم آبیاری و هیبرید قرار گرفت، ولی بر همکنش بین آنها تاثیری بر عملکرد دانه نداشت. سطح آبیاری 1i که تعداد دانه در بلال و وزن هزار دانه بیشتری (به ترتیب حدود 35 و 8%) نسبت به سطح آبیاری 4i داشت، با عملکرد دانه 12340 کیلو گرم در هکتار نسبت به سطح 4i با 7670 کیلو گرم دانه در هکتار حدود 37% تولید دانه بیشتری داشت. سینگل کراس 700 با وجود اینکه تعداد دانه کمتری (حدود 7%) نسبت به سینگل کراس 500 داشت بخاطر وزن دانه بیشتر (حدود 11%) عملکرد دانه بیشتری ( 11220کیلوگرم در هکتار) داشت. در شرایط رطوبتی مختلف در این آزمایش از میان اجزای عملکرد تعداد دانه در بلال با ضریب همبستگی **75/0 و پس از آن وزن هزار دانه با ضریب **45/0 به ترتیب بیشترین و کمترین نقش را در تعیین عملکرد دانه داشته اند. تیمار 4i کمترین عملکرد بیولوژیک (16650 کیلوگرم در هکتار) و دانه و نیز کمترین کارآیی مصرف آب آبیاری (42/1 و 99/0 کیلوگرم در متر مکعب به ترتیب برای عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه) را در بین تیمارهای آبیاری داشت. در بین هیبرید ها نیز سینگل کراس 700 بالاترین عملکرد بیولوژیک (23450 کیلوگرم در هکتار) را به خود اختصاص داد.

این مطالعه در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی انجام شد. در این مطالعه تاثیر کودهای نانو اکسید آهن و روی بر عملکرد و اجزاء عملکزد و پرو تئین و محتوای آهن و روی دانه لوبیا قرمز بررسی شد.

چکیده رازیانه یکی از مهمترین گیاهان دارویی است که برخورداری از منابع ژرم پلاسم گسترده و تنوع ژنتیکی، نیاز آبی کم بر اهمیت این گیاه می افزاید. آب یکی از مهمترین عوامل محیطی است که تاثیر عمده ای بر رشد، نمو و مقدار مواد موثره گیاهان دارویی دارد. آهن از جمله عناصر ضروری کم نیاز ولی مورد نیاز گیاهان می باشد که کمبود آن عملکرد گیاهان زراعی را کاهش می دهد. با توجه به خشک و نیمه خشک بودن اقلیم بخش اعظم کشور و اینکه کاربرد کودهای ریزمغذی به خصوص آهن احتمالا در چنین شرایطی می تواند یکی از عوامل مهم در دستیابی به عملکرد مطلوب در گیاهان دارویی و به خصوص رازیانه باشد، با این حال تحقیقات بسیار اندکی بر روی تاثیر متقابل تنش خشکی و عناصر ریزمغذی به خصوص آهن بر روی گیاهان دارویی انجام شده است. این پژوهش به منظور ارزیابی آثار خشکی بر خصوصیات مورفو-فیزیولوژیک، عملکرد دانه و اسانس دوازده توده رازیانه شامل ارومیه، همدان، کرمان، شیراز، بیرجند، یزد، اردبیل، ابن سینا، کاشان، مشهد، بوشهر و اصفهان، و محلول پاشی ریز مغذی آهن به عنوان راهکاری کاربردی برای غلبه بر آثار زیان بار خشکی بر این گیاه دارویی در سال زراعی ??-???? در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی اصفهان واقع در ?? کیلومتری جنوب غربی اصفهان در منطقه لورک شهرستان نجف آباد و در عرض جغرافیایی ?? درجه و ?? دقیقه شمالی به طول جغرافیایی ?? درجه و ?? دقیقه شرقی به صورت طرح کرت های دو بار خردشده و در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. در این آزمایش دو سطح آبیاری به عنوان فاکتور اصلی و دوازده ژنوتیپ رازیانه به عنوان فاکتور فرعی و دو سطح تیمار عنصر ریز مغذی آهن به میزان 6 لیتر در هکتار (با غلظت نزدیک به چهار در هزار) به عنوان فاکتور فرعی فرعی در نظرگرفته شدند. به طور کلی تنش خشکی باعث کاهش اجزای عملکرد (تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چتر و وزن هزار دانه) ودر نتیجه عملکرد دانه در تمامی ژنوتیپ ها احتمالا به دلیل کاهش در رنگدانه های فتوسنتزی و به تبع آن اجزای فتوسنتزی شد.

پژوهش حاضر به منظور ارزیابی آثار خشکی بر خصوصیات مورفو-فیزیولوژیک، عملکرد دانه و اسانس دوازده توده رازیانه شامل ارومیه، همدان، کرمان، شیراز، بیرجند، یزد، اردبیل، ابن سینا، کاشان، مشهد، بوشهر و اصفهان، و محلول پاشی عنصر ریز مغذی روی به عنوان راهکاری کاربردی برای غلبه بر آثار زیان بار خشکی بر این گیاه دارویی در سال زراعی ??-???? به صورت کرت های دو بار خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. در این آزمایش دو سطح آبیاری (آبیاری پس از تخلیه 40? رطوبت قابل استفاده در خاک به عنوان شاهد بدون تنش و تخلیه 80? به عنوان سطح تنش) به عنوان فاکتور اصلی و دوازده توده رازیانه به عنوان فاکتور فرعی و دو سطح عنصر ریز مغذی روی (محلول پاشی برگی) با غلظت چهار در هزار و شاهد بدون محلول پاشی به عنوان فاکتور فرعی فرعی در نظرگرفته شدند. بر اساس شاخص حساسیت به خشکی، متحمل ترین تا حساس ترین توده به تنش خشکی به ترتیب شامل توده های شیراز، ارومیه، کرمان، بوشهر، مشهد، ابن سینا، اصفهان، کاشان، اردبیل، همدان، یزد و بیرجند بودند. تنش خشکی موجب کاهش معنی دار صفات محتوای نسبی آب برگ، غلظت کلروفیل و کارتنوئید برگ، فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز، عملکرد و اجزا آن و همچنین عملکرد ماده خشک شد، در حالی که صفاتی نظیر غلظت پرولین، فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی کاتالاز و سوپراکسید دیسموتاز و غلظت و عملکرد ماده موثره را افزایش داد. کلمات کلیدی : تنش خشکی، آنزیم های آنتی اکسیدانی، پتانسیل آب، سولفات روی، ماده موثره