در این تحقیق ضریب تغییرات ساخت و عملکرد چندین نوع قطره چکان تنظیم کننده و غیر تنظیم کننده فشار موجود در بازار ایران مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور از 10 شرکت نمایندگی فروش، 17 نوع قطره چکان) 11 نوع قطره چکان روی مسیر و 6 نوع قطره چکان داخل مسیر( با دبی اسمی (6/1، 4، 8 و 25) لیتر در ساعت به صورت تصادفی انتخاب و با اعمال فشارهای مختلف دبی آنها اندازه گیری گردید. آزمایش ها در آزمایشگاه آبیاری تحت فشار دانشکده مهندسی علوم آّب، دانشگاه شهید چمران اهواز در سال 1388 بر طبق استاندارد iso 9261 انجام گرفت. قطره چکان ها برای جلوگیری از ذکر نام شرکت های سازنده، به ترتیب با کد a تا q نام گذاری گردیدند. هر نمونه قطره چکان در هفت فشار 5/2، 5، 5/7، 10، 15، 20 و30 متر مورد آزمایش قرار گرفتند. کدهای a، b1، b2، c1، c2، d1، d2، g، h1، h2، i1، i2، j1، j2 و q (پانزده نمونه) از نوع قطره چکان های تنظیم کننده و کدهای e1، e2، f، k، l، m، n، o و p (نه نمونه) از نوع قطره چکان غیر تنظیم کننده فشار بودند. قطره چکان های مورد آزمایش بر اساس سه معیار نمای قطره چکان (x) در معادله (q=khx)، ضریب تبیین (r2) و ضریب تغییرات ساخت (cv) مورد بررسی و طبقه بندی قرار گرفتند. نتایج برای پانزده نمونه قطره چکان تنظیم کننده فشار مورد آزمایش نشان داد که ، مقادیر نمای قطره چکان ها (x) از 378/0- تا 479/0 متغیر بودند که کمترین مقدار متعلق به قطره چکان کد g و بیشترین مقدار متعلق به قطره چکان کد d1 بود. از نظر استاندارد تعریف شده دوازده نمونه در کلاس (عالی) (2/0>x)، دو نمونه در کلاس (متوسط) (4/0>x>2/0) و یک نمونه در کلاس (معمولی) (6/0>x>4/0) قرار گرفتند. مقادیر ضریب تبیین (r2) از 0055/0 تا 979/0 متغییر بودند که کمترین مقدار متعلق به قطره چکان کد d2 و بیشترین مقدار متعلق به قطره چکان کد d1 بود. از این بین شش نمونه همبستگی بسیار ضعیف، پنج نمونه دارای هبستگی ضعیف، یک نمونه همبستگی متوسط، یک نمونه همبستگی قوی و یک نمونه همبستگی بسیار قوی داشتند. همچنین مقادیر ضریب تغییرات ساخت (cv) قطره چکان ها در فشار یک اتمسفر از 01/0 تا 32/0 متغیر بودند که کمترین مقدار متعلق به قطره چکان کد d2 و بیشترین مقدار متعلق به قطره چکان کد g بود. بر اساس طبقه بندی asae، شش نمونه از قطره چکان ها در کلاس عالی، یک نمونه در کلاس متوسط، سه نمونه در کلاس معمولی و پنج نمونه در کلاس غیر قابل استفاده بودند. نتایج برای نه نمونه قطره چکان غیر تنظیم کننده فشار نشان داد که، مقادیر نمای قطره چکان ها (x) از 288/0 تا 6026/0 متغیر بودند که کمترین مقدار متعلق به قطره چکان کد k و بیشترین مقدار متعلق به قطره چکان کد f بود. از نظر استاندارد تعریف شده دو نمونه در کلاس متوسط (4/0>x>2/0) شش نمونه در کلاس (معمولی) (6/0>x>4/0) و یک نمونه در کلاس (بد) (8/0>x>6/0) قرار گرفتند. مقادیر ضریب تبیین (r2)، از 0532/0 تا 9805/0 متغیر بودند که کمترین مقدار متعلق به قطره چکان کد k و بیشتری مقدار متعلق به قطره چکان کد m بود. از میان قطره چکان های غیر تنظیم کننده، پنج نمونه دارای همبستگی ضعیف، یک نمونه دارای همبستگی متوسط، یک نمونه دارای همبستگی قوی و دو نمونه دارای همبستگی بسیار قوی بودند. همچنین مقادیر ضریب تغییرات ساخت (cv) قطره چکان ها در فشار یک اتمسفر از 007/0 تا 79/0 متغیر بود که کمترین مقدار متعلق به قطره چکان کد m و بیشترین مقدار متعلق به قطره چکان کد f بود. بر اساس طبقه بندی asae، یک نمونه در کلاس عالی، یک نمونه در کلاس متوسط، یک نمونه در بد و شش نمونه در کلاس غیر قابل استفاده بودند. نتایج بدست آمده از مجموع رتبه بندی قطره چکان های تنظیم کننده فشار بر اساس سه معیار نمای قطره چکان (x)، ضریب تبیین (r2) و ضریب تغییرات ساخت (cv) نشان داد که، کدهای a، d2 و h1 با کمترین رتبه بهترین نوع و کدهای d1 و g با بالاترین رتبه بدترین نوع قطره چکان بودند. بر اساس طبقه بندی مجموع رتبه ها سه نمونه از قطره چکان های تنظیم کننده فشار در رده عالی، چهار نمونه در رده خوب و هشت نمونه در رده متوسط قرار گرفتند. همچنین نتایج بدست آمده از مجموع رتبه بندی قطره چکان های غیر تنظیم کننده فشار بر اساس سه معیار نمای قطره چکان (x)، ضریب تبیین (r2) و ضریب تغییرات ساخت (cv) نشان داد که، کدهای k، m و o با کمترین رتبه، بهترین نوع و کدهای e1، f و l با بالا ترین رتبه، بدترین نوع قطره چکان بودند. بر اساس طبقه بندی مجموع رتبه ها سه نمونه از قطره چکان های غیر تنظیم کننده فشار در رده متوسط و شش نمونه در رده بد قرار گرفتند.