شناخت نحوه و روند رشد و توسعه شهرها همواره در نزد صاحبنظران و برنامه ریزان شهری مورد بحث و توجه بوده است. زیرا این روند بر جنبه های مختلف زندگی شهری و به ویژه وضعیت مسکن شهروندان موثر می باشد. مهم ترین چالشی که در مسیر ارزیابی روند توسعه فضایی - کالبدی شهرها وجود داشته، شناسایی معیارها و روش های کمی به منظور سنجش چنین روندی بوده است. چنان معیاری سنجش وضعیت و روند توسعه فضایی شهرها را به شکلی ملموس و قابل استناد امکان پذیر می سازد و بر اساس آن می توان دگرگونی کیفیت زندگی در شهر و به تبع آن وضعیت مسکن شهری را مورد بررسی قرار داد. شهر بجنورد با جمعیت 176726 نفر در شمال شرق کشورمان قرار گرفته و در دهه اخیر به دلیل تأسیس استان خراسان شمالی و ارتقا به مرکزیت استان جدید و مهاجرت های گسترده رشد سریعی را در جمعیت و وسعت خود تجربه کرده است. پیامد این رشد و توسعه فضایی - کالبدی سریع شهر بر وضعیت مسکن شهری بجنورد موضوعی است که در این پژوهش مورد ارزیابی و بررسی قرار گرفته است تا بدین وسیله راهکارهایی برای بهبود وضعیت مسکن در این شهر پیشنهاد گردد. به این منظور ابتدا کمک روش ها و مدل های کمی روند توسعه فضایی و نحوه پخشایش کاربری های عمده در شهر بجنورد ارزیابی شده و سپس پیامدهای چنین روندی بر وضعیت مسکن شهری آن به کمک روش های توصیفی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. نتیجه سنجش روند توسعه فضایی - کالبدی شهر بجنورد نشان می دهد که این شهر در دهه اخیر بیش از همه عوامل بر اثر رشد جمعیت توسعه یافته و فرمی فشرده و متمرکز دارد. به نحوی که بسیاری از فعالیت های اقتصادی و اداری شهر به صورت هسته ای یا خطی در بافت میانی و مرکز قدیمی شهر جایگزیده شده اند. این نکته سبب شده است که پخشایش فضایی کاربری ها در سطح محلات شهر بجنورد نامتعادل و نامتوازن باشد. این وضعیت شاخص های دسترسی و کیفی مسکن شهری را بیش از سایر شاخص ها تغییر داده است. از سوی دیگر می توان گفت بافت شهری بجنورد به شکلی متراکم و پیوسته رشد کرده و پدیده پراکندگی شهری در آن رخ نداده است. با این همه در سال های اخیر و پس از گسترش محدوده شهر پس از تأسیس استان جدید، در بافت حاشیه به ویژه در مسیرهای ورودی شهر در شمال شرق و غرب شهر، با توسعه سریع و پراکنده مسکن، نشانه هایی از وقوع پراکندگی شهری بروز کرده است. مانند توسعه کم تراکم و جسته و گریخته نواحی مسکونی، تفکیک کاربری ها و گسترش محدوده شهر. با توجه به آنکه ایده رشد هوشمند شهری به منظور مقابله با پدیده پراکندگی شهری ارائه شده و تجربه های موفقی در کشورهای دیگر پشت سر گذاشته است، اصول و راهبردهای رشد هوشمند الگوی مناسبی برای تدوین پیشنهادهای راهبردی بر اساس نتایج این پژوهش فراهم می آورد. ایجاد محله هایی با اختلاطی از کاربری های مسکونی و خدماتی، ایجاد تراکم متوازن مسکونی و ارائه مسکن مناسب برای همه شهروندان اهدافی است که بر اساس ایده رشد هوشمند و به منظور بهبود وضعیت مسکن شهری در بجنورد در طرح راهبردی پیشنهادی این پژوهش پیگیری شده است.

پژوهش حاضر به بررسی موارد عِرضی و آبرویی حق الناس از دیدگاه مذاهب خمسه پرداخته است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی و تحلیلی است و با روش کتابخانه ای به گردآوری اطلاعات از کتب معتبر خواهیم پرداخت. سرمایه ی بزرگ انسان در زندگی آبرو و شخصیت او است. آبروی اشخاص گاهی به طور غیر واقعی مورد هتک قرار می گیرد. شخصی که کار خلافی را مرتکب نشده به راحتی توسط دیگران متهم می شود. مذاهب خمسه همگی اتفاق دارند که بهتان، قذف، شهادت دروغ و سبّ از موارد نقض عِرضی و آبرویی غیر واقعی هستند. آبروی اشخاص گاهی منطبق با واقعیت مورد نقض قرار می گیرد. مذاهب خمسه همگی اتفاق دارند که غیبت، سخن چینی، تجسس و استهزاء از موارد نقض عرضی و آبرویی منطبق با واقعیت هستند و مذاهب خمسه اتفاق دارند که موارد نقض عِرضی و آبرویی منطبق با واقعیت به دلیل پرده دری و کشف راز، حرام و از مصادیق حق الناس هستند. رابطه ی فقهی بین موارد عرضی و آبرویی و حق الناس رابطه تساوی است. موارد عرضی و آبرویی از مصادیق حق الناس است. اصولاً قرار گرفته آبرو در کنار مال و خون او دلیل روشنی است بر اینکه تضییع آبرو جنبه حق الناس دارد. مذاهب خمسه همگی اتفاق دارند که شخصی به عرض و آبروی مسلمانی تجاوز کرده، توبه کند و تا آنجایی که امکان دارد رضایت طرف مقابل را به دست آورد و حلالیت بطلبد. و اگر این عمل موجب کینه صاحب حق می شود برای او نزد خداوند متعال طلب آمرزش کند و کارهای نیک و شایسته به جای آورد.

در این نوشتار که تحت عنوان پایان نامه کارشناسی ارشد با عنوان «آرای خاص فقهی محقق اردبیلی» ارائه می گردد سعی شده است در ابتدا با ارائه تصویری از شرایط اجتماعی و سیاسی روزگار مرحوم احمد بن محمد معروف به «مقدس اردبیلی » و «محقق اردبیلی» به معرفی ابعاد شخصیت علمی و معنوی این عالم ربانی پرداخته شود. سپس با توجه به ویژگیهای مکتب فقهی ایشان برخی از آرای فقهی خاص ایشان را معرفی نموده و با انتخاب سه مورد از این آرای خاص که به نظر نویسنده توجه به آنها در این روزگار می تواند تغییرات قابل توجهی را در جامعه سبب شود، آنها را مورد کنکاش بیشتر قرار داده است. این نوشتار شامل موارد ذیل است: « نگاهی به حیات و آثار محقق اردبیلی قدس سره» که اشاره دارد به زندگی آن بزرگوار، شخصیت معنوی و علمی ایشان. همچنین آثار و کتب ارزنده ایشان معرفی می شود و شرایط سیاسی و اجتماعی عصر محقق و جایگاه عظیم الشان ایشان نزد شاهان صفوی مورد اشاره قرار می گیرد. « مکتب فقهی محقق اردبیلی» که شامل معرفی مکتب فقهی محقق و ویژگیهای آن می باشد و برخی از آرای فقهی خاص محقق که بیشتر توسط محققین متاخر مورد بررسی قرار گرفته است معرفی می گردد. «قضاوت زن» و بررسی نظر محقق در این مورد و نقد مخالفان نظریه ایشان. باید متذکر شد که این موضوع یکی از موارد بحث برانگیز فقهی در عصر حاضر است به ویژه آنکه ممنوعیت انتصاب زنان در مقام قضا در قوانین جاری کشور سبب شده است تا این موضوع توسط دشمنان اسلام و ایران، دستاویز برخی حملات به احکام اسلام قرار گیرد. در این قسمت ضمن ارائه تعریف لغوی و اصطلاحی از امر قضا، قاضی و قضاوت به تشریح نظریه محقق در این خصوص پرداخته شده است. سپس با اشاره به ادله مخالفان نظریه محقق به نقد و بررسی آنها پرداخته شده است. «لوث و قسامه» و نظر محقق در این باره مورد بررسی قرار گرفته و دیدگاه برخی از فقها در این خصوص نقد شده است. در ابتدای این فصل تعاریف جامعی از لوث و قسامه آورده شده است. «معاملات صبی» که ضمن ارائه تعاریفی از بلوغ و شرایط احراز آن به بیان دیدگاه محقق و نقد و بررسی موافقان و مخالفان نظریه ایشان پرداخته شده است

موضوع این پایان نامه در مورد ملاکهای حلیت و حرمت حیوانات و پرندگان از منظر قرآن و روایات و کتب علمی و فقهی می باشد. توجه به حلال و حرام یکی از موضوعات ضروری در زندگی انسان است. زیرا هر شخص متدین و معتقدی در پی اینست که بداند خوراکی و نوشیدنی را که مصرف می کند جزو خوراکها و نوشیدنیهای حلال است یا حرام و علت حرمت یا حلیت آن چیست؟ لذا هدف از این تحقیق شناسایی بخشی از خوراکهای حلال و حرام است که در اینجا به موضوع حیوانات و پرندگان و آبزیان حلال و حرام از منظر قرآن و روایات پرداخته می شود و برای دست یافتن به این سوالات از آیات نورانی قرآن کریم و روایات ارزشمند ائمه معصومین و کتب فقهی و پزشکی که بزرگان در این زمینه به رشته تحریر درآورده اند استفاده شده است. این تحقیق شامل بخشهای زیر است. 1- بررسی معنای لغوی و اصطلاحی و کاربرد حلال و حرام، طیبات و خبائث 2- ملاکهای حلیت و حرمت و فوائد گوشت حیوانات دریائی و پرندگان لذا با تحقیقی که صورت گرفته سعی شده، خوراکها از نظر حلال و حرام مورد شناسایی قرار گرفته و به تفکیک معرفی شوند و ملاکهایی را که خداوند برای حلیت و حرمت مطرح نموده، بیان نمایم و با بررسی های به عمل آمده می توان به این مهم دست یافت که انسان باید در نوع غذایی که مورد استفاده قرار می دهد دقت لازم را به کار ببرد و اگر خداوند چیزی را حلال یا حرام نموده حتماً مصلحتی در کار بوده است و اگر ما از جانب خود حرام الهی را حلال دانسته و به استفاده از آن بپردازیم این امر مستوجب پیامدهایی هم در دنیا و هم در آخرت برای ما می شود.

جایگاه انتخابات از دیدگاه فقهی» موضوع پایان نامه، مقطع کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق می باشد که با استفاده از دهها کتاب، رساله علمی، و مقال? علمی و تخصصی در یک مقدمه و چهار فصل به شرح ذیل فراهم آمده است. مقدمه : حاوی تعریف مسئله، اهمیت و فاید? آن، بیان سوال اصلی و سئوالات فرعی، سابقه پژوهش، فرضیه اصلی تحقیق، مفاهیم و متغیّرهای تحقیق، پیش فرضهای مسئله، اهداف تحقیق، روش تحقیق، روش جمع آوری اصلاعات، و سازماندهی پژوهش می باشد. فصل اول : بعد از مقدم? فصل: مباحث فقه و اجتهاد و منابع فقه، انتخابات، شرائط انتخاب شوندگان، جایگاه فقهی، نمایند? منتخب، بیعت، شوری، اصل اعتبار رای اکثریت، اصل امر به معروف و نهی از منکر، اصل اباحه، اصل مقدمه واجب، اصل حفظ نظام و نتیج? کلی، تدوینشده است.

رساله حاضر به منظور بررسی اندیشه ی عدالت صحابه پیامبر گرامی اسلام (ص) در یک مقدمه چهار فصل و نتیجه کلی مباحث تهیه تنظیم گردیده است به این بیان که: در مقدمه به معرفی موضوع و اهمیت آن پرداخته شده است. و فصل حاوی مباحث کلی از قبیل پیشینه ای تاریخی موضوع، اشاره ای به تحقیقات انجام شده در این زمینه اهداف و فرضیه این تحقیق و نیز توضیح کلمات و اصطلاحات کلیدی این مبحث است. و فصل دوم به ریشه یابی این اندیشه اختصاص یافته روی اهداف و انگیزه های طرح این نظریه تکیه ی بیشتر شده است. در فصل سوم دیدگاهها و نظریات عمده در این موارد معرفی شده و فصل چهارم که خود دارای دو بخش است به نقد و بررسی ادله ای این نظریه اختصاص دارد: در بخش اول آیاتی از قرآن کریم مورد بررسی قرار گرفته که شامل آیات ستایشگر و نکوهشگر می شود. و در بخش دوم روایات مربوط به این بحث بررسی شده است. مهمترین اهدافی که برای رسیدن به آنها در این نوشتار سعی گردیده است. 1- بیان عدم انطباق اندیشه مذکور با صریح قرآن کریم، روایات صحیحه موجود در منابع معتبر اهل سنت و نیز حقایق تاریخی مورد قبول آنها. 2- تبیین تناقص در مواضع هواداران این نظریه از جهات مختلف. 3-بررسی مفصل انگیزه ها و اهداف طراحان این اندیشه. 4-توجه به این نکته مهم که خوش بینی چشم بسته و بیش از حد به صحابه نه تنها به نفع اسلام و مسلمین نبوده و نیست که پیامدهای بسیار خطرناکی را در پی داشته و دارد.

چیستی، چرایی و چگونگی مقابله با ناهنجاری های اجتماعی، از کلیدی ترین مباحث در حوزه اجتماعی است که نزد نظریه پردازان و متفکران علوم اجتماعی، زیست شناسی و روان شناختی از جایگاه خاص برخوردار بوده است؛ و هر کدام از آن ها در گستره مطالعاتی خویش به شناخت انحرافات و چرایی بروز و هم چنین مواجهه با آن ها پرداخته اند؛ متفکران زیست شناختی و روان شناختی، چرایی ناهنجاری ها را در کدهایی هم چون وراثت، وضعیت جسمانی و فیزیولوژی بدن، ناهنجاری های کروموزومی، ساختار شخصیت و... خلاصه نموده و معتقدند درصد بالایی از کج روی ها، از موارد ذکر شده نشأت گرفته اند؛ به همین ترتیب نظریه پردازان جامعه شناسی نیز اجتماع و روابط اجتماعی را خاستگاه بروز ناهنجاری دانسته و بر آن هستند تا تضادهای هنجاری، خلاهای اجتماعی و در نتیجه بی هنجاری و بی قانونی را بستر ساز انحراف در جامعه معرفی نمایند. ناگفته نماند که؛ تفحص در آراء و عقاید مذکور و بررسی تحقیقات میدانی انجام شده از جانب دانشمندان دیگر ما را به این نتیجه می رساند که تأثیر عوامل یاد شده در همه افراد به یک شکل نبوده و موارد فراوانی در جهت نقض این عقاید وجود دارد. در کنار تفکرات یاد شده در جامعه شناسی، روان شناسی و... که انسان را مقهور عوامل ژنتیکی و یا محیطی می دانستند؛ از دیدگاه اسلام و آموزه های قرآنی و دینی سخن بگوییم که با نهایت ظرافت و دقت و به جهت شناخت وافی از ابعاد وجودی انسان، مناسب ترین ریشه یابی ها و راهکارها را ارائه داده است. تعالیم اسلامی هیچ گاه نقش عوامل فوق الذکر اعم از محیط و وراثت را در جهت دهی افراد به سوی هم نوایی نفی نکرده است؛ ولی با این وجود معتقد است این شاخصه ها تنها به عنوان عامل تأثیرگذار و نه قطعی و تام عمل نموده و در نهایت این اراده است که دیگر جوانب را تحت تأثیر قرار می دهد. حال که به چرایی کجروی ها به صورت اجمال اشاره شد رواست که راهکارهایی نیز به جهت محو این کجروی ها و انحرافات ارائه شود؛ جامعه پذیری و کنترل اجتماعی چه به صورت علنی و چه به صورت غیرعلنی، از مقوله های بارز در زدودن کج روی ها به شمار می رفته است؛ قرار گرفتن این دو در کنار یکدیگر هنجارمندی افراد را در جامعه تضمین خواهد نمود. تتبع در سیره اهل بیت (^) ما را به این سمت رهنمود می سازد که این بزرگواران به دلیل نگاه خاص و انسان شناسانه خود، و بنا به اقتضاء دوره خویش هر دو شاخصه یاد شده را در روابط اجتماعی موثر می دانستند؛ اما کنترل غیررسمی و بیدار نمودن فطرت افراد را مهم ترین عامل هم نوایی قلمداد نموده اند؛ در نتیجه چنین رویکردی افراد راحتر به رعایت هنجارها تمایل یافته و جبر در امور را احساس نخواهند کرد. از طرف دیگر شناخت و آشنایی با روش های اعمال شده توسط ائمه ما را در شناخت هر چه بیشتر کجروی ها و بهره برداری از بهترین وسیله ها یاری خواهد نمود. کلید واژه ها: هنجار، ناهنجاری، نسبیت اخلاق، منشا ناهنجاری، کنترل اجتماعی، شیوه های کنترل

فصل اول : 1- امامت در لغت و اصطلاح، 2- امام چرا؟، 3- مقصود از لفظ امام 4- احتیاج به وجود امام، 5- نصب امام لطف است برحق تعالی واجب. فصل دوم: 1- امام باید افضل از رعیت باشد، 2- طریق تعیین امام و تعیین امام به عهده کیست؟ 3- ضرورت معرفت امام از حیث نقل و عقل. فصل سوم: 1- امام مهدی کیست؟، 2- ولادت آن حضرت نزد تشیع، 3- اسماء گرامی آن حضرت و وجهه تسمیه آنان، 4- نسب امام زمان (عج) نزد علماء اهل سنت. فصل چهارم: صفات و ویژگی های امام زمان (عج)، 1- افضلیت امام بر انبیاء غیر از پیامبر اسلام، 2- آرزو داشتن حضرت موسی برای رسیدن به مقام حضرت (عج)، 3- خلیفه الله بودن 4- علوء مقام آن حضرت از مقام اصحاب، 5- ختم وصایت، 6- همراهی با ملائکه الهی فصل پنجم: فرمایشات رسول گرامی اسلام و ائمه اطهار درباره امام زمان، فصل ششم: 1- انتظار چیست؟ 2- آیا غیبت امر ممکن است و تحصیل آیه بر امکان غیبت 3- آیا مهدی زنده است؟ 4- علت انکار امام مهدی در غیبت، 5- دلیل بر بقاء امام زمان 6- بقاء افراد سه گانه، 7- بررسی برخی شبهات پیرامون امام زمان فصل هفتم: امام زمان در تأویل و تحلیل آیات و روایات از علمای عامه و خاصه.

درباره مسأله جواز تعمیم رویت هلال به دیگر شهرهای اسلامی، دو قول اصلی مطرح شده است؛ اعتقاد به ثبوت رویت هلال در شهر محل رویت و شهرهای مجاور و هم افق، قول مشهور بوده، و اعتقاد به تعمیم ثبوت رویت هلال به تمامی شهرهای دور و نزدیک اسلامی قول غیرمشهور میان فقها می باشد. از آن جایی که خود هلال ملاک عمل بوده، و رویت نسبت به آن طریق می باشد، و ملاک شروع ماه قمری و وجوب صیام، یقین به هلال است، و از سویی هلال یک امر واقعی است که به همان شب اول مربوط است، بنابر این، دیدن با چشم مسلح نیز کفایت می کند. همچنین در این که طول ماه به رویت و مشاهده حسی هلال ثابت می شود، هیچ تردیدی میان فقهای شیعی وجود ندارد. یکی از راه های اثبات هلال مشاهده خود شخص است که آیات و روایات متواتر بسیاری بر حجیت آن دلالت می کند. از دیگر راه های اثبات هلال، بینه است یعنی شهادت و گواهی دو شاهد عادل بر رویت هلال، یا برهان واضح که بنابر نظر کسانی که علم را در رویت هلال لازم دانسته اند، بینه حجیت دارد؛ زیرا بینه علم می آورد یا از نظر شرعی به منزله علم و قطع قرار داده شده است. یکی دیگر از راه های اثبات هلال، شیاع است که عبارت است از شیوع و انتشار چیزی که در صورت تقید آن به علم به حد تواتر می رسد. و ادله حجیت تواتر در حجیت شیاع مقید به علم نیز به کار می رود. همچنین در مورد اثبات هلال با گذشتن سی روز از ماه قبلی، اجماع و نیز روایاتی در حد تواتر وجود دارد. به علاوه، اثبات هلال با حکم حاکم شرع نیز میسر است؛ زیرا عموم و اطلاقات روایاتی که حکم فقیه را نافذ دانسته، و مراجعه به وی را در روزگار غیبت لازم می شمرند، این مسیله را نیز در بر می گیرد.

آنچه در نوشتار پیش روی، تقدیم خوانندگان محترم میگردد، مجموعه مباحثی است تحت عنوان «جمع بین صلاتین از دیدگاه فریقین» که در قالب یک مقدمه، چهار فصل و یک خاتمه ارایه میگردد. در آغاز، علاوه بر تبیین اهداف و ضرورت های تحقیق مبنی بر شناخت موانع تقریب مذاهب اسلامی و رفع آنها؛ با بررسی معانی لغوی واژه های «جمع» و «صلوه»، منشاء نزاع علمای در رابطه با موضوع را جستجو نموده و به تبیین اقسام جمع (جمع صوری و جمع حقیقی) پرداخته است؛ به این صورت که جمع حقیقی را به معنی اینکه «نماز گذار نماز اول را در وقت نماز دوم و یا نماز دوم را در وقت نماز اول بخواند» و نیز جمع صوری را به معنای اینکه «نمازگذار نماز اول را در آخر وقتش خوانده و بلافاصله نماز دوم را در اول وقتش بخواند»؛ تعریف کرده و در نهایت«کاربرد جمع به معنی حقیقی نه به معنای صوری»، به عنوان ماحصل کنکاش های علمی، ارایه گردیده است. پس از بحث های مفهومی، تاریخچه جمع بین صلاتین در طی دوره های «پیدایش»، «رکود» و «جدید» بررسی و به این حقیقت تلخ اشاره شده است که بعضی از فقهاء اهل سنّت، علی رغم تمایل به صدور فتوای جواز جمع، به خاطر دلایل آشکار موجود پیرامون موضوع و نیز ضرورت های زندگی سخت امروزی، بازهم، بالصراحه جرأت مواجهه با سنّت پیشینه را ندارند. در ادامه، با بررسی مستندات فقهاء اهل سنّت در رابطه با عدم جواز جمع، از قبیل آیات و روایات، به این نتیجه رسیده ایم که آیات مورد استناد ایشان- 238 بقره و 103 نساء- در رابطه با منع جمع بین دو نماز، کاملاً ساکت است. و نیز روایاتی که مورد استدلال قرار می گیرند، به لحاظ سندی قابل مناقشه و نقد و دلالت آنها بر وجوب تفریق، قابل تأمل است. در پایان، با بررسی اوقات نماز از دیدگاه فقهاء شیعه، نظریه ایشان مبنی بر اشتراک اوقات نماز ظهر و عصر، و مغرب و عشاء، و عدم محذوریت جمع بین دو نماز، را به تحلیل نشسته ایم و در بررسی ادله های قرآن آنها –آیات 114 هود و 78 اسراء- دریافته ایم که جمع بین دو نماز موافق با ظاهر آیات است. البته علاوه بر آیات مذکور، روایات بسیاری از مصادر معتبر شیعه و هم چنین صحاح و مسانید معتبر اهل سنّت، استخراج و با بررسی سند و دلالت آنها، تصریح گردیده که: جمع بدون هیچ عذری جایز می باشد. امّا اینکه علی رغم وجود چنین دلایل محکمی، چرا فقهاء اهل سنّت به جواز جمع فتوای نداده اند؛ وجود تأویلات و توجیهاتی است که از روایات موجود صورت گرفته است. براساس تأویلات مذکور، تنها برخی اعذار نظیر: باران، ابری بودن هوا، سفر و برخی عذر های نامشخص، می تواند سبب جمع گردد. البته حنفی ها، علی رغم پذیرش دلالت عام روایات بر جمع، متأسفانه، جمع را به معنای «جمع صوری» گرفته و به وجوب تفریق حکم نموده اند. ما ضمن احترام به همه ی برداشت ها و دیدگاهها، به این مهم اشاره کرده ایم که ثمرات تحقیقات علمی فارغ از باورهای مذهبی، بر جواز جمع و فضیلت تفریق تأکید می کنند. بر همین اساس، در نهایت با شمارش نتایج تحقیق، بنابه ضرورت وحدت جامعه اسلامی، راهکارهایی را نیز برای تقریب مذاهب اسلامی و پرهیز از مناقشات بی مورد، پیشنهاد کرده ایم

کتابی که پیش رو دارید در موضوع خود بسیار با اهمیت است و جا داشت از قلم دانش پژوهان و محققان شناخته شده و برجسته تری به زیور طبع آراسته می شد اما متاسفانه تاکنون کتابی درباره مصحف فاطمه ع به زبان فارسی نگاشته نشده است و حتی در بسیاری از منابع مانند عیان الشیعه و ... به طور اجمال از آن بحث شده که هرگز تشنه حقیقت را سیراب نمی کند از این رو نگارنده بر آن شد تا پژوهشی را در این خصوص سامان دهد. در آغاز با جستاری در منابع مختلف برخی از آنها جهت استخراج مطالب گزینش شد که از شمار آن می توان به بصائر بحار کافی و جزوه استاد بزرگوار حضرت حجت الاسلام والمسلمین آقای حاج شیخ جعفر الهادی اشاره کرد که بیش از نیمی از مطالب آن گردآوری شده است.

از مهم ترین اولویت های انقلاب اسلامی ایران، تأمین و تأدیه حقوق ملت؛ به ویژه حقوق سیاسی مردم بود که توسط رژیم های سلطنتی که یکی پس از دیگری بر ایران حکومت کرده بودند، تضییع شده است. گرچه مطالبه ی حقوق ملت و از جمله ی آن؛ حقوق سیاسی، در دوران مبارزات ملت ایران، وجهه ی سیاسی داشت؛ اما در عین حال، مستند به این نگاه دینی بود که شریعت اسلام، تأمین و تأدیه ی حقوق ملت را واجب شمرده است. پیدایش انقلاب اسلامی ایران، دریچه ی جدیدی را در اندیشه ی سیاسی معاصر گشود و موجب تحـول در حوزه ی علـوم سیاسی و علوم اجتـماعی گردیـد؛ زیرا ایـن انقلاب در تعاریـف، نظریه پردازی ها، ماهیت و دستاوردها، در مقایسه با دیگر انقلاب های قرن بیستم، متفاوت ارزیابی می شود. رساله ی حاضر، به این مسئله اساسی پرداخته است که حقوق سیاسی ملت؛ با اتکای بر الگوی اندیشه ی ناب اسلامی و مبتنی بر مذهب شیعه (قرآن و سنت معصومین (ع)، چگونه قابل تبیین و تفسیر است و آیا مولفه های حقوق سیاسی ملت، در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، منطبق با آموزه های مزبور مورد توجه قرار گرفته است. در عین حال مفهوم حقوق سیاسی ملت و مولفه های آن؛ از منظر آموزه های حقوقی و سیاسی در غرب معاصر و گفتمان های سیاسی متمایل به آن در داخل کشور، از جهت وجوه تشابه و افتراق با آموزه های اسلامی و رویکرد قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مورد توجه، نقد و بررسی قرار گرفته است. استخراج، کشف و تبیین موضع شریعت اسلام و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در زمینه ی حقوق سیاسی مردم؛ همچنین بررسی نسبت میان رویکرد قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، به حقوق سیاسی مردم، با آموزه های اسلام و به ویژه مذهب تشیع در این زمینه، از جهت اشتراک و یا افتراق، هم چنین نسبت میان آموزه های شریعت اسلام، با آموزه های حقوقی و سیاسی در غرب معاصر و گفتمان های سیاسی متمایل به آن در داخل کشور، هم چنین بررسی های تطبیقی موضع قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در مقایسه با مواضع برخی از قوانین اساسی دیگر کشورها، در این موضوع، عمده مطالب این رساله را تشکیل می دهد. این پژوهش که بنیادی و کاربردی است، از روش مطالعه ی توصیفی و تحلیلی سود می برد.

موضوع این پژوهش، «نقد و بررسی دیدگاه ملاصدرا در مسئله خیر و شر و تطبیق آن با قرآن کریم»، است. از آن جا که مسئله خیر و شر و شبهات مربوط به آن، اختصاص به زمان، مکان و پیروان ادیان خاصی ندارد، و در هر عصر و زمانی، به جهت ارتباط و نقش این موضوع با اعتقادات متدینان، شبهات و مباحث جدیدی مطرح می شود، لازم و ضروری است که محققان در همه ادوار به آن بپردازند. اهداف این تحقیق، تبیین خیر و شر، بر اساس نگرش حکمت متعالیه و عرضه آن به ساحت قرآن کریم، برای شناخت میزان انطباق دیدگاه حکمت متعالیه در این مسئله، با قرآن کریم بوده است. پاسخ به شبهات مربوط به خیر و شر، عمدتا در بعد هستی شناختی، مانند ثنویت و کیفیت ایجاد خیر و شر، بر اساس مبانی حکمت صدرایی و قرآن کریم، از دیگر اهداف مهم پژوهش بوده است. روش این تحقیق در یک نگاه کلی ، تحلیلی و انتقادی بوده، که مواد اولیه آن به روش کتابخانه ای فراهم شده است. از نتایج و نوآوری های این تحقیق، نقد تعریف اصطلاحی فلاسفه اسلامی از شر، بوده که بر اساس ملاک و معیار واحد نبودنِ تعریف شر با خیر، و جامع نبودن تعریف شر نسبت به مصادیق خود، و ناسازگار بودن با کاربرد این دو واژه در قرآن کریم، به آن پرداخته شده است. مهم ترین دلیل هستی شناختی صدرالمتألهین، بر عدمی بودن شر، برهان عقلی است، که در تحلیل و بررسی آن، با اشکالاتی نظیر دوری بودن، مصادره به مطلوب بودن، عدم توانایی کامل در پاسخ به شبهات، و از نظرنقلی، تلقی قرآنی از وجودی بودن برخی از شرور مانند ظلمات، مرگ و مانند آن، و عدمی بودن برخی از مصادیق خیر، مانند روزه، شهادت در راه خدا و کم نکردن میزان و مانند آن ها، روبرو شده که تا کنون پاسخ متقنی درباره آن ها از آثار ملاصدرا ارائه نشده است. تبیین سازگاری نظریه ملاصدرا در بحث نظام أحسن، با دیدگاه قرآن کریم، و استخراج برهان سنخیت برای اولین بار از آثار ملاصدرا در بحث نظام أحسن، از نوآوری های این پژوهش بوده است. تحلیل روی گردانی ملاصدرا از تبیین هستی شناختی فلسفی خیر و شر، و اقبال به نگرش عرفانی و بهترین نظریه دانستن آن، و تبیین محوریت انسان در خیر و شر بر اساس تحلیل قرآنی، و در نهایت ارائه رهیافتی قرآنی، با عنوان کرانه مندی صفات الهی در مرحله ایجاد خارجی اشیا، برای پاسخ به شبهه ناسازگاری وجود شرور با صفات الهی، را می توان از دیگر نتایج این پژوهش دانست. کلید واژه ها: خیر، شر، ملاصدرا، عدمی بودن شر، کرانه مندی صفات، قرآن، نظام أحسن.

می توان با بررسی رفتار و عملکرد امیرالمومنین در مواجهه با هنجارها و ناهنجارهای اجتماعی، الگویی علوی در این خصوص ارائه داد.آن حضرت با ایجاد و تقویت هنجارهاو برخورد مناسب با ناهنجاریها در راه تشکیل اجتماعی با ثبات گام برداشته و در این مسیر موفق گردیدند .

انسان شناسی از مهمترین مبانی اخلاق اسلامی است که بدون آن تبیین و توجیه بخش های مختلف اخلاق اسلامی امکانپذیر نیست. انسان شناسی شامل دو جنبه وجودی و ماهوی آدمی است که هر یک ناظر بر بخش هایی از اخلاق اسلامی است. در آموزه های اسلامی وجود انسانی شامل آمیزه ای از ماده و روح است که البته ثقل اصلی آن بر بعد روحی مبتنی است. به این لحاظ، ارزش ها و انگیزه های اخلاق اسلامی از محوریت سودجویی های مادی به دور بوده و حتی می توان آن را بر ریاضت های شرعی استوار دانست. عنصر مرگ که در انسان شناسی اسلامی نقش برجسته ای ایفا می کند، عنصری هشدار دهنده است که انسان با آن به غنیمت شمردن فرصت های دنیوی و رغبت بیشتر به انجام رفتارهای اخلاقی ترغیب می شود. انسان در اخلاق اسلامی در صورتی که از انسانیت واقعی بهره مند باشد، اولاً بسیاری از قضایای اخلاقی را به طور ذاتی می شناسد (ساحت معرفتی) و ثانیاً به بسیاری از آن ها تمایل می یابد. (ساحت گرایشی) همچنین تأملات نشان می دهد ریشه ساحت گرایشی و معرفتی انسان به سوی اخلاق به دلیل تمایل انسان به سوی خیر مطلق؛ یعنی ذات مقدس حق است. نتایج فوق این نظر را تقویت می کند که حرکت انسان به سوی اخلاق نوعی حرکت به سوی خداوند است که این حرکت ممکن است به صورت خودآگاه یا ناخودآگاه صورت پذیرد. این حرکت ابتدا به صورت فروکاست محبت به خود آغاز و با حرکت به سوی غایت برتر ادامه خواهد یافت. دیدگاه فوق با محور نظریه های رایج غربی تفاوت جدی دارد. مکتب سودگرایی به دلیل محوریت بر سود و بعد مادی و مکتب وظیفه گرایی به دلیل نادیده گرفتن عنصر حق در رفتارهای اخلاقی با دیدگاه اخلاقی فوق و نظریه برگرفته از آن کاملاً متفاوت است. واژگان کلیدی: اخلاق اسلامی، انسان شناسی، خدا، روح ، آیات و روایات.