آزمایش حاضر به منظور بررسی تاثیر استفاده از پودر گیاه اکیناسه بر عملکرد، پایداری اکسیداتیو زرده، جمعیت میکروبی ایلئوم و پاسخ های سیستم ایمنی مرغان تخمگذار طراحی و به انجام رسید. تعداد 150 قطعه مرغ تخمگذار های- لاین w-36 در سن 44 هفتگی بطور تصادفی در بین 5 تکرار (6 قطعه مرغ در هر تکرار) هر یک از 5 تیمار آزمایشی توزیع گردیدند. تیمارهای آزمایشی شامل سطوح 0، 25/0، 50/0، 75/0 و 1 درصد پودر گیاه اکیناسه پورپورا بود که طی یک دوره آزمایشی 77 روزه (شامل 7 روز دوره عادت پذیری و 70 روز دوره اصلی) به پرندگان تغذیه شد. استفاده از پودر اکیناسه، درصد تخمگذاری و بازده تولید تخم مرغ را در طی هر دو مرحله 35 روزه آزمایش بطور معنی داری (05/0>p) افزایش داد. در مقابل، پودر اکیناسه تاثیری بر وزن تخم مرغ، میزان مصرف خوراک و ضریب تبدیل غذا در هیچیک از مراحل آزمایش نداشت، اما در طی 35 روز ابتدایی، تمایل (07/0= p) به افزایش راندمان مصرف غذا داشت. در بین مولفه های کیفی تخم مرغ، پودر اکیناسه منجر به افزایش معنی دار (05/0>p) شاخص رنگ زرده در طی 35 روز ابتدایی دوره شد. همچنین شاخص زرده تخم مرغ در طی 35 روز ابتدایی (17/0= p) و انتهایی (08/0= p) آزمایش تمایل داشت که در نتیجه تیمارهای آزمایشی متأثر گردد، بطوریکه تیمارهای غذایی واجد پودر اکیناسه، این شاخص را بطور عددی کاهش دادند. استفاده از پودر اکیناسه میزان تری گلیسریدهای سرم خون را به طور معنی داری (01/0>p) در طی 35 روز ابتدایی دوره کاهش داد. همچنین میزان کلسترول سرم خون در روز 35 دوره آزمایش در نتیجه افزودن پودر اکیناسه به جیره، کاهش (01/0>p) یافت و در روز 70 نیز تمایل به کاهش داشت، اما از نظر میزان کلسترول سرم، بین تیمارهای آزمایشی در انتهای دوره آزمایش، اختلاف معنی داری (05/0>p) وجود داشت. میزان hdl سرم به طور معنی داری (05/0>p) در ابتدا و انتهای دوره در نتیجه استفاده از پودر اکیناسه، افزایش یافت. علاوه بر این، میزان کلسترول زرده تخم مرغ در بین تیمارهای مختلف آزمایشی، متفاوت (05/0>p) بود و استفاده از اکیناسه در مقایسه با جیره شاهد، غلظت تری گلیسریدهای زرده تخم مرغ را به طور معنی داری (05/0>p) افزایش داد. شمار لنفوسیت ها، هتروفیل ها و ائوزینوفیل های جریان خون محیطی تحت تاثیر پودر گیاه اکیناسه قرار نگرفت، اما سطوح 5/0 و 75/0 درصد پودر اکیناسه، جمعیت مونوسیت ها را افزایش (01/0>p) دادند. پودر گیاه اکیناسه بر کل جمعیت میکروبی و تعداد اشرشیا کلای های ناحیه ایلئوم اثر گذاشته و شمار آنها را به طور معنی داری (05/0>p) کاهش داد. همچنین پودر اکیناسه، وزن نسبی کبد را به طور چشمگیری افزایش (01/0>p) داد. اگرچه استفاده از اکیناسه تاثیر قابل ملاحظه ای بر تیتر تولید آنتی بادی علیه ویروس بیماری نیوکاسل نداشت، اما باعث افزایش معنی دار (05/0>p) عیار پادتن ضد گلبول قرمز گوسفندی در طی پاسخ ثانویه گردید. در مجموع، نتایج حاکی از آن است که استفاده از پودر اکیناسه می تواند متغیرهای عملکردی مرغان تخمگذار را بهبود بخشیده و تأثیر بسیار سودمندی در کاهش جمعیت های میکروبی مضر روده باریک پرندگان داشته باشد.