نام پژوهشگر: اسد معصومی اصل
محمدقاسم کشاورزخوب اسد معصومی اصل
شناخت تنوع ژنتیکی گیاه انگور به تحقیقات به نژادی این گیاه کمک می نماید. هدف از این مطاالعه بررسی تنوع ژنتیکی 25 رقم مختلف انگور با استفاده از داده های مورفولوژیکی، نشانگرهای رتروترانسپوزونی remap و irap و همچنین نشانگر issr بود. به منظور انجام این تحقیق، نمونه-برداری و ارزیابی صفات مورفولوژیکی در تابستان سال 1391 از مرکز تحقیقات شهرستان شاهرود و باغات شهر سی سخت انجام شد. در این مطالعه، 14 صفت مورفولوژیک مربوط به شکل برگ، خوشه و حبه مورد ارزیابی قرار گرفتند. در بخش مولکولی از 21 آغازگر رتروترانسپوزونی و issr استفاده شد. براساس میزان تشکیل باند، چندشکلی و نیز تکرار پذیری باندها، از بین 21 آغازگر مورد استفاده، تعداد 15 آغازگر انتخاب شدند. 15 آغازگر مذکور مجموعا 156 باند تولید کردند که 144 باند چندشکلی قابل قبولی نشان دادند. تعداد قطعات تکثیر شده با آغازگرهای مختلف متفاوت بود، بیشترین تعداد قطعه تکثیر شده 16 عدد و مربوط به آغازگرهای 825 و 840 و کمترین آن 6 عدد و مربوط به ترکیب آغازگری vine1fa+ ms3 (remap) و آغازگر 857(issr) بود. تعداد متوسط باندهای پلی مورف برای هر آغازگر 6/9 باند بود. بیشترین مقدار ضریب تنوع شانون و هتروزیگوسیتی مشاهده شده مربوط به آغازگر gret1fa از سری آغازگرهای irap بود که مبین این است که احتمالا نشانگر irap نسبت به دو نشانگر دیگر تنوع بین ارقام مورد مطالعه را بهتر نشان می دهد. تجزیه کلاستر نیز با استفاده از الگوریتم upgma و ماتریس تشابه جاکارد انجام شد. نتایج این پژوهش، مبین وجود تنوع مولکولی و مورفولوژیکی در بین ارقام انگور بوده و بیانگر کارآمدی نشانگرهای رتروترانسپوزونی remap و irap و همچنین نشانگر issr در تعیین تنوع ژنتیکی ارقام انگور مورد مطالعه می باشد.
مسعود آندیده هوشنگ فرجی
این پژوهش از چند زاویه مدیریت تولید را مورد کنکاش قرار داده است. ابتدا بحث عملکرد پتانسیل نظری و عملی، عملکرد واقعی و انحراف از پتانسیل عملکرد است که از طریق مدل سازی عملکرد منطقه و اندازه گیری مستمر در طی دوره رشد و در نهایت در زمان برداشت به دست آمده است. مدیریت استفاده از نهاده های مصرفی و کارآیی مصرف انرژی و ارزیابی آنها در رابطه با عملکرد موضوع دیگری است که در این تحقیق به آن پرداخته شده است. این تحقیق در 150 هکتار از مزارع آبی و دیم بالاتر از یک هکتار در مزارع گندم منطقه مهریان شهرستان زرقان اجرا شد. نتایج نشان داد که میان عملکرد دانه، وزن هزار دانه و تعداد سنبله مناطق چهارگانه a، b، c و d اختلاف معنی داری در سطح یک درصد و برای تعداد دانه در سنبله، اختلاف معنی داری در سطح 5 درصد وجود داشت؛ ولی برای عملکرد بیولوژیک در میان مناطق چهارگانه اختلاف معنی داری مشاهده نشد. مقایسه میانگین انحراف از عملکرد پتانسیل بیولوژیک برای مناطق چهارگانه a، b، c و d نشان داد که بجز مناطق a و b که اختلاف معنی داری با یکدیگر نداشتند، میان مناطق دیگر اختلاف معنی داری در سطح 5 درصد مشاهده شد. نتایج مقایسه میانگین انحراف از عملکرد پتانسیل بیولوژیک برای مزارع هر منطقه نشان داد که تفاوت معنی داری بین مزارع در هر منطقه (درون گروهی) مشاهده نگردید. مقدار کارآیی مصرف انرژی، بهره وری انرژی و انرژی خالص برای منطقه زرقان فارس به ترتیب 904664/0مگاژول بر هکتار، 062477/0 مگاژول بر هکتار و1/4234- مگاژول بر هکتار محاسبه شد. میانگین انرژی تجدیدپذیر و میانگین انرژی تجدیدناپذیر برای منطقه زرقان فارس به ترتیب 3461837 مگاژول بر هکتار و 4/741493 مگاژول بر هکتار محاسبه شد. میانگین انرژی ورودی منطقه زرقان 55/44411 مگاژول بر هکتار و میانگین انرژی خروجی آن 54/40177 مگاژول بر هکتار محاسبه شد. عملکرد پتانسیل اقتصادی و عملکرد پتانسیل بیولوژیک منطقه توسط نرم افزار aqua cropدر طی سال های اخیر محاسبه شد. انحراف از عملکرد پتانسیل بیولوژیک و انحراف از عملکرد پتانسیل دانه برای مزارع مناطق چهارگانه محاسبه گردید. مزرعه c دارای بیشترین اختلاف با عملکرد پتانسیل دانه و عملکرد پتانسیل بیولوژیک بود و مزراع a1 ، b2 و b1 در مکان های بعدی جای داشتند و مزرعه 1d دارای کمترین اختلاف با عملکرد پتانسیل دانه و عملکرد پتانسیل بیولوژیک بود.
زینب قاسمی اسد معصومی اصل
هندوانه ابوجهل) .citrullus colocynthis l) از گیاهان دارویی مهم و متعلق به خانواده کدوئیان می باشد. با استفاده از کشت بافت می توان گیاهان دارویی مهم را به طریق رویشی تکثیر و ژنوتیپ آن ها را حفظ نمود و آن ها را از خطر انقراض حفظ کرد و از طریق تنوع سوماکلونال در جهت ایجاد تنوع های جدید گام برداشت. به منظور بررسی تکثیر رویشی این گیاه از طریق کشت بافت و تعیین بهترین ریزنمونه، ترکیبات هورمونی مناسب و باززایی مستقیم و غیرمستقیم از دو توده دهدشت و گچساران، پژوهشی در سال 1391 در آزمایشگاه مرکزی دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج به اجرا درآمد. در بررسی باززایی غیرمستقیم که با استفاده از ریزنمونه های ساقه و برگ صورت گرفت، جهت تعیین مناسب ترین نوع ریزنمونه و ترکیب هورمونی برای پینه زایی، آزمایش هایی با استفاده از ریزنمونه های ساقه و برگ و ترکیب های هورمونی bap (01/0، 0/1 و 1 میلی گرم در لیتر) همراه با naa (0/1، 1 و 5 میلی گرم در لیتر) و همچنین 2,4-d (1، 2 و 6 میلی گرم در لیتر) همراه با کینتین (1، 2 و 4 میلی گرم در لیتر) مورد آزمایش قرار گرفتند. برای بررسی باززایی غیرمستقیم شاخساره از پینه های بدست آمده، تاثیر تنظیم کننده های مختلف رشد شامل ترکیب های هورمونی bap (1/5، 1 و 5/0 میلی گرم در لیتر) همراه با naa (2 و 1/5 میلی گرم در لیتر) و نیز bap به تنهایی (1، 2، 3، 4 و 5 میلی گرم در لیتر) با تیمار شاهد (محیط کشت ms کامل، ms 2/1 و ms 1/4) بررسی شده و برای بررسی باززایی مستقیم از ریزنمونه های ساقه و برگ تیمارهای هورمونی bap (2، 1، 5/1و 05/ میلی گرم در لیتر) در ترکیب با naa ( 1/5، 1 و /0 میلی گرم در لیتر) و تیمار شاهد (محیط کشت ms کامل، ms1/2 و ms 1/2) مورد آزمایش قرار گرفتند. تیمارهای ریشه زایی با استفاده از هورمون bap (5/1 و 1 و 0/5 میلی گرم در لیتر) در ترکیب با naa (2، 1/5 و 5/0 میلی گرم در لیتر)، bap به تنهایی (1، 2، 3، 4 و 5 میلی گرم در لیتر) در محیط ms کامل، 2/1 و 4/1 ms همچنین bap (0/1،0/2، 0/3 و 0/5میلی گرم در لیتر)، naa (0 ، 0/1، 0/2 و 0/3 میلی گرم در لیتر)، naa به تنهایی (0/5، 0/1، 0/7، 1 و 2 میلی گرم در لیتر) و تیمار شاهد مورد آزمایش قرار گرفتند. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاٌ تصادفی در 3 تکرار اجرا شد. ترکیب هورمونی 1 میلی گرم در لیتر bap همراه با 0/1میلی گرم در لیتر naa برای ریزنمونه ساقه و برگ توده دهدشت پاسخ بهتری به پینه زایی نشان داد. در توده گچساران نیز، بالاترین میزان پینه زایی در ریزنمونه برگ با تیمار هورمونی 0/01 میلی گرم در لیتر bap و 1 میلی گرم در لیتر naa بود. برای ترکیب هورمونی دوم، توده دهدشت با ریزنمونه ساقه، در ترکیب هورمونی 2 میلی گرم در لیتر 2,4-d همراه با 1 میلی گرم در لیتر کینتین بهترین پینه زایی را نشان داد. در توده گچساران نیز، ریزنمونه ساقه در ترکیبات هورمونی 2 میلی گرم در لیتر 2,4-d و 4 میلی گرم در لیتر کینتین و 1 میلی گرم در لیتر 2,4-d و 1 میلی گرم در لیتر کینتین بهترین پینه زایی را نشان داد. در کل تیمار هورمونی bap همراه با naa در هر دو توده، پاسخ بهتری به پینه زایی نشان دادند. در باززایی غیرمستقیم نیز ریزنمونه برگ در ترکیب هورمونی 3 میلی گرم در لیتر bap و محیط کشت ms1/2 در هر دو توده دهدشت و گچساران و نیز در ریزنمونه ساقه ترکیب هورمونی 2 میلی گرم در لیترbap بهترین نتیجه را نشان دادند. استفاده از ریزنمونه ساقه در ترکیب هورمونی 5/1 میلی گرم در لیتر bap همراه با 1 میلی گرم در لیترnaa و همچنین 0/5 میلی گرم در لیتر bap همراه با 0/5 میلی گرم در لیتر naa در محیط کشت های ms کامل و ms1/2و ms 4/1 در توده دهدشت و ترکیب 1/5میلی گرم در لیتر bap همراه با 1 میلی گرم در لیترnaa از نظر تمام صفات اندازه گیری شده بهترین نتیجه را جهت باززایی مستقیم در توده گچساران نشان دادند. برای ریشه زایی در ساقه چه های حاصل از باززایی مستقیم و غیرمستقیم، تیمار هورمونی 5/05میلی گرم در لیتر bap به همراه 0/5میلی گرم در لیتر naa بهترین ریشه زایی را نشان دادند. در مجموع، باززایی مستقیم نسبت به باززایی غیرمستقیم، پاسخ بهتری به ریشه زایی نشان داد. توده دهدشت به باززایی مستقیم و غیرمستقیم بهتر پاسخ داد و بهترین ریزنمونه جهت باززایی مستقیم و غیرمستقیم در هر دو توده، ریزنمونه ساقه بود.
آمنه آریایی نژاد اسد معصومی اصل
بابونه آلمانی (matricaria chamomilla l.) و بابونه شیرازی (matricaria recutita l.) از مهم ترین گیاهان دارویی خانواده کاسنی می باشند که در صنایع داروسازی، بهداشتی، آرایشی و غذایی استفاده می شوند. ریزازدیادی درونشیشه ای گیاهان، پتانسیل بالایی جهت تولید داروهای گیاهی و با کیفیت بالا، احیاء و حفظ گیاه، ایجاد تنوع سوماکلونی، تکثیر به صورت صنعتی، تولید متابولیت های ثانویه باارزش و افزایش مواد موثره دارد. این تحقیق در قالب 7 آزمایش در سال های92-1391 در آزمایشگاه مرکزی دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج به اجرا درآمد. کلیه آزمایش ها به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد. آزمایش اول، به منظور تعیین بهترین تیمار ضدعفونی بذر با استفاده از اتانول 70% و هیپوکلریت سدیم 3% در پنج مدت زمان مختلف صورت پذیرفت. در آزمایش دوم، تعیین بهترین محیط کشت جهت جوانه زنی بذور با استفاده از تنظیم کننده رشد گیاهی naa (0، 0025/0، 01/0 و 02/0 میلی گرم در لیتر) بررسی گردید. در آزمایش سوم، اثر غلظت های متفاوت تنظیم کننده های رشد گیاهی شامل bap، 2-ip، زآتین هر کدام در سه سطح (5/0، 1، 5/1 میلی گرم در لیتر)، کینتین (2، 5/2، 3 میلی گرم در لیتر) و naa (1/0، 5/0 میلی گرم در لیتر) بر روی باززایی مستقیم دو رقم بابونه مطالعه شد. در آزمایش چهارم، تعیین مناسب ترین غلظت هورمونی جهت ریشه زایی گیاهچه های حاصل از باززایی مستقیم با استفاده از تنظیم کننده رشد گیاهی iba (0، 5/0، 1 و 5/1 میلی گرم در لیتر) بررسی شد. در آزمایش پنجم، اثر غلظت های متفاوت تنظیم کننده های رشد گیاهی شامل 2,4-d(6، 18 میکرومولار)، naa(4، 22، 25، 26 میکرومولار)، کینتین (2، 6، 12 میکرومولار) و bap (2، 6، 12 میکرومولار) بر روی باززایی غیرمستقیم مطالعه شد. آزمایش ششم، مطالعه تعیین بهترین ترکیب هورمونی جهت شاخساره زایی از پینه با استفاده از تنظیم کننده های رشد گیاهی bap و کینتین هر کدام در سه سطح (1، 2 و 3 میلی گرم در لیتر) انجام پذیرفت و در نهایت در آزمایش هفتم، تعیین مناسب ترین غلظت هورمونی جهت ریشه زایی گیاهچه های حاصل از باززایی غیرمستقیم با استفاده از تنظیم کننده رشد گیاهی iba(0، 25/0، 5/0، 1 و5/1 میلی گرم در لیتر) مطالعه شد. نتایج نشان داد که استفاده از اتانول 70% به مدت 10 دقیقه و هیپوکلریت سدیم 3% به مدت 15 دقیقه بهترین تیمار جهت ضدعفونی بابونه شیرازی می باشد و بابونه آلمانی با اتانول 70% به مدت 5 دقیقه و هیپوکلریت سدیم 3% به مدت 12 دقیقه ضدعفونی گردید. بیشترین درصد جوانه زنی بذور در رقم بابونه آلمانی (100%) و بابونه شیرازی (5/87%) درمحیط کشت فاقد هورمون مشاهده شد. از بین چهار ریزنمونه برگ، ساقه (فاقد و دارای گره) و لپه، ریزنمونه لپه و ساقه دارای گره پاسخ مناسبی به باززایی مستقیم نشان دادند. همچنین از بین ارقام و ترکیبات هورمونی مورد استفاده، رقم بابونه شیرازی با ترکیب هورمونی 5/1 میلی گرم در لیتر 2-ip به همراه 1/0 میلی گرم در لیتر naa در محیط کشت ms کامل، بهترین رقم و ترکیب هورمونی جهت باززایی مستقیم بود. در مرحله ریشه زایی نیز تیمار هورمونی 5/0 میلی گرم در لیتر iba برترین تیمار جهت ریشه زایی گیاهچه های حاصل از باززایی مستقیم بود. برای باززایی غیرمستقیم، در رقم بابونه آلمانی ریزنمونه برگ و در رقم بابونه شیرازی ریزنمونه ساقه پاسخ بهتری به باززایی غیرمستقیم نشان دادند. از بین 13 ترکیب هورمونی مورد استفاده نیز ترکیب هورمونی شامل 18 میکرومول 2,4-d و 6 میکرومول کینتین مناسب ترین تیمار جهت باززایی غیرمستقیم برای هر دو رقم بود. از لحاظ درصد پینه زایی، برترین رقم و ریزنمونه به ترتیب رقم بابونه آلمانی و ریزنمونه برگ بود. از بین دو نوع تنظیم کننده رشد گیاهیbap و کینتین برای هر دو رقم، bap به میزان 3 میلی گرم در لیتر جهت باززایی شاخساره از پینه مناسب بود. در مرحله ریشه زایی نیز تیمار هورمونی 1 میلی گرم در لیترiba برترین تیمار جهت ریشه زایی گیاهچه های حاصل از باززایی غیرمستقیم جهت هر دو رقم بود. به طورکلی، بر اساس نتایج حاصله، بابونه پاسخ مناسبی به کشت درون شیشه ای نشان داد.
سمیه حاجی زاده سی سختی اسد معصومی اصل
انگور هم به لحاظ سطح زیر کشت و هم ارزش تغذیه¬ای و اقتصادی از مهمترین محصولات باغی در دنیاست. ایران از نظر تولید انگور در رتبه هفتم دنیا جای دارد. انگور به تیره تاکسانان تعلق دارد. دما مهم ترین عامل اکولوژیکی حاکم بر توزیع گونه های گیاهی و پتانسیل عملکرد آنها می باشد. انگور از جمله محصولاتی است که در اثر مواجه شدن با تنش سرمایی میزان محصول آن به شدت کاهش می¬یابد. یکی از روش¬های به¬نژادی ارقام مختلف انگور استفاده از کشت درون-شیشه¬ای و تولید پینه است . از تولید پینه و باززایی آن برای گزینش درون شیشه¬ای جهت افزایش تحمل نسبت به تنش¬های محیطی زنده و غیر زنده (از طریق استفاده از تنوع موجود و یا تنوع سوماکلونی) استفاده می¬شود. به همین منظور با استفاده از دو ریزنمونه¬ی برگ و مریستم میانی از چهار رقم انگور شامل عسکری، سیاه، ریش بابا و گوی آزمایشی به¬صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار و به¬کارگیری تنظیم کننده¬های رشد بنزیل آدنین پورین و نفتالیک استیک اسید هر کدام در پنج سطح (0، 5/0، 1، 5/1 و 2 میلی¬گرم در لیتر) جهت تولید پینه اجرا شد. در این مرحله ویژگی¬های مختلف پینه از قبیل طول، ارتفاع، حجم، وزن تر، وزن خشک و درصد رطوبت نسبی اندازه¬گیری و مورد ارزیابی قرار گرفتند. پس از آن باززایی از پینه¬های حاصل از مریستم میانی انجام شد. در پایان نیز گیاهچه¬های حاصل جهت بررسی میزان تحمل به سرما در معرض چهار سطح دمایی 2، 8، 14 و 25 درجه سانتی¬گراد به مدت یک هفته قرار داده شدند. سپس صفاتی از قبیل میزان نشت الکترولیت، فلورسانس کلروفیل، شاخص کلروفیل، پرولین، قند محلول کل و پروتئین محلول کل اندازه¬گیری شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر ریزنمونه، تنظیم کننده¬های رشد، رقم و برهمکنش آنها برای تمام صفات اندازه¬گیری شده در سطح احتمال یک درصد معنی¬دار بود. مقایسه میانگین¬ها نشان داد که در مجموع رقم ریش¬بابا (در سطح 5/1 میلی¬گرم در لیتر بنزیل آدنین پورین و 2 میلی¬گرم در لیتر نفتالیک استیک اسید) با توجه به صفات اندازه¬گیری شده از طریق مریسم میانی در مقایسه با سایر ارقام در پینه¬زایی بر¬تر بود. نتایج حاصل از تجزیه واریانس در آزمایش مربوط به بررسی میزان تحمل به سرما نشان داد که اثر دما برای صفات نشت الکترولیت، ضریب spad، fm/fv، fm، پرولین، قند محلول کل و پروتئین محلول برگ در سطح احتمال 5 درصد معنی¬دار بود. در مجموع نتایج نشان داد که رقم انگور سیاه تحمل بیشتری نسبت به سایر ارقام به سرما داشت. همچنین اثر دما برای صفات نشت الکترولیت، فلورسانس کلروفیل، میزان پرولین، قند محلول و پروتئین محلول معنی¬دار شدند که می¬تواند نشان-دهنده ارتباط مستقیم این صفات با میزان تحمل به سرما در ارقام مختلف انگور باشد. در مجموع رقم انگور سیاه با توجه به ویژگی¬های مورد بررسی تحمل به سرمای بیشتری در مقایسه با سایر ارقام نشان داد. در مجموع نتایج حاصل از این آزمایش حاکی از واکنش خوب ژنوتیپ¬های انگور به تولید پینه و ریزازدیادی بود. نظر ¬به اینکه برخی برنامه¬های اصلاحی مثل تحمل به انواع تنشها در شرایط درون شیشه¬ای امکان پذیر است، این نتایج در برنامه¬ریزی اصلاحی کاربرد خواهند داشت.
سهیلا قنواتی فواد مرادی
هندوانه ابوجهل citrullus colocynthis l.)) یکی از گیاهان دارویی متعلق به خانواده کدوییان می باشد. با اینکه در کشور ایران توده¬های مختلفی از این گیاه دارویی مهم وجود دارد ولی گزارشی از بررسی تنوع ژنتیکی و شیمیوتایپی آن موجود نیست. در این مطالعه برای ارزیابی تنوع مورفولوژیکی، ژنتیکی و شیمیوتایپی، از 15 ژنوتیپ هندوانه ابوجهل جمع¬آوری شده از مناطق مختلف ایران (دزفول، شوشتر، هندیجان، گچساران (امامزاده¬جعفر و آبریگون)، زابل (بندان و میل¬نادر)، لنده، کاشان، کازرون، بندرعباس، اهرم، بندردیلم، کرمان، سبزوار) استفاده گردید. صفات مورفولوژیکی مورد ارزیابی شامل طول برگ، عرض برگ، ارتفاع ساقه، قطر ساقه، قطر میوه، طول بذر، عرض بذر، وزن صد دانه، وزن میوه و رنگ بذر بود. به منظور گروه¬بندی ارقام براساس صفات مورفولوژیک، با استفاده از داده¬های استاندارد شده، از تجزیه خوشه¬ای به روش¬ ward استفاده شد که دندروگرام حاصله در فاصله اقلیدسی 18 برش داده شد و چهار گروه به دست آمد. گروه¬های اول تا چهارم به ترتیب 1، 6، 3 و 5 ژنوتیپ را شامل شدند که در نظر اول بر وجود تنوع ژنتیکی در میان توده¬ها دلالت دارند. در دسته اول ژنوتیپ سبزوار به تنهایی قرار گرفت که از لحاظ صفات طول برگ، عرض برگ، طول بذر، قطر میوه، وزن میوه و وزن صددانه در مقایسه با سایر ژنوتیپ¬ها بیشترین میزان را دارا بود. شوشتر و کازرون در زیرگروه الف گروه 1، کمترین فاصله را نسبت به دیگر ژنوتیپ های مورد بررسی داشتند. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه به مولفه¬های صفات مورفولوژیک، سه مولفه اول به ترتیب 771/48، 385/17 و 885/11 درصد (مجموعا 040/78%) از تنوع موجود بین ژنوتیپ¬ها را توجیه کردند. مقایسه میانگین به روش آزمون t انجام و نتایج نشان داد که بین میانگین¬ صفات در بین ژنوتیپ¬های مختلف اختلاف معنی¬داری وجود دارد. در این مطالعه، نشانگر مولکولی rapd برای همه 10 آغازگر مورد استفاده، نوارهای چندشکل تولید و 137 باند تولید شده، 16/99% چندشکلی نشان دادند. بیشترین تعداد قطعه تکثیر شده 17 عدد و مربوط به آغازگر ah6 و کمترین آن 11 عدد و مربوط به آغازگر ah1 بود. آغازگر ah6 بیشترین میزان درصد باندهای چندشکل، هتروزیگوسیتی مورد انتظار و همچنین بیشترین تعداد آلل های موثر را داشته و کمترین میزان باندهای چندشکل را آغازگر ah2 نشان داد. تجزیه کلاستر با استفاده از ضریب تشابه جاکارد و به¬ روش upgma، 15 ژنوتیپ به چهار دسته اصلی تقسیم شدند. بیشترین شباهت و کمترین فاصله ژنتیکی بین ژنوتیپ¬های دزفول و بندان (68/0) در گروه 1 و کمترین تشابه و بیشترین فاصله ژنتیکی بین ژنوتیپ¬های کاشان و هندیجان (24/0) مشاهده شد. نتایج نشان دادند که نشانگر rapd برای بررسی تنوع ژنتیکی این ژنوتیپ¬ها ابزار مناسبی است. بین گروه بندی بر اساس نشانگر rapd و پراکندگی جغرافیایی ژنوتیپ¬¬ها ارتباطی مشاهده گردید. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه به مولفه¬ها، سه مولفه اول یعنی pca1، pca2،pca3 ،pca4 و pca5 به ترتیب 688/36، 670/10، 182/7، 476/6 و 891/4 (مجموعا 91/65%) از واریانس کل را توجیه کردند. یعنی نشانگرهای مورد استفاده دارای توزیع نسبتا مناسبی در سطح ژنوم بوده¬ و در ارزیابی تنوع ژنتیکی ارقام هندوانه ابوجهل موردمطالعه، نسبتا مناسب عمل کرده¬اند. بر اساس نتایج به¬دست آمده از ارزیابی شیمیوتایپی سه ژنوتیپ مورد بررسی، مشخص شد که ماده موثره کوکوربیتاسین i (الاتریسین b) در همه اجزای ژنوتیپ بندان، اعم از ریشه، ساقه، میوه و برگ وجود دارد و بیشترین میزان این ماده در قسمت ریشه ژنوتیپ دیلم، بیشترین میزان آن در ساقه ژنوتیپ بندان و در میوه گیاه، بیشترین میزان ماده مورد نظر در ژنوتیپ بندان بود. میزان کوکوربیتاسین i در برگ ژنوتیپ امامزاده جعفرگچساران نیز بسیار بالاتر از سایر ژنوتیپ¬ها بود.
حسین نهتانی سید کاظم صباغ
هندوانه درحال حاضر در سراسر جهان به عنوان یک صیفی با ارزش کشت می شود. با توجه به اینکه تنوع ژنتیکی هندوانه های بومی ایران با استفاده نشانگرهای مولکولی (issr) بررسی نشده لذا به منظور بررسی تنوع ژنتیکی تعدادی از ژنوتیپ های بومی هندوانه ایرانی (citrullus lanatus var. lanatus) 17 ژنوتیپ هندوانه شامل 5 رقم بومی منطقه سیستان، 11 توده بومی سایر مناطق ایران و 1 رقم تجاری به نام ساکاتا مورد آزمایش قرار گرفتند. بخش مزرعه ای آزمایش در سال زراعی 92-91 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زابل اجرا شد. صفات اندازه گیری شده شامل وزن میوه، طول میوه، عرض میوه، ضخامت پوست، شکل میوه، رنگ پوست و رنگ گوشت میوه بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین ژنوتیپ ها اختلاف معنی داری از نظر تمام صفات ظاهری مورد بررسی وجود داشت. به منظور گروه بندی ژنوتیپ ها، تجزیه خوشه ای با استفاده از صفات مورفولوژیک و بر اساس فاصله اقلیدسی و به روش وارد انجام گرفت. براین اساس ژنوتیپ ها به چهار گروه تقسیم شدند. در این نوع خوشه بندی ژنوتیپ های بومی سیستان به صورت جدا و به همراه رقم تجاری ساکاتا در گروه اول و دوم قرار گرفتند. این ژنوتیپ ها خویشاوندی نزدیکی با همدیگر و با رقم تجاری ساکاتا نشان دادند. برای بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ های بومی هندوانه ایران و بر اساس مطالعات قبلی، 10 آغازگر استفاده شد. همه 10 آغازگر، چندشکلی بالا و نوارهای واضح و تکرارپذیری برای کلیه ژنوتیپ ها نشان دادند. با این تعداد آغازگر در مجموع 86 آلل تولید گردید که از این تعداد 73 آلل چندشکل بودند. میانگین محتوای اطلاعات چندشکل (pic) برای آغازگرهای مورد استفاده 83/0 بوده و از 52/0 برای آغازگر p4 تا 91/0 برای آغازگر ubc864 متغیر بود. دندروگرام حاصل از تجزیه خوشه ای به روش upgma مبتنی بر ضرایب تشابه ژنتیکی جاکارد، به راحتی توانست ژنوتیپ ها را در 6 خوشه اصلی قرار دهد. کمترین فاصله ژنتیکی بین ژنوتیپ های ساکاتا و بوشهر و بیشترین آن بین ژنوتیپ های مازندران و کرمان دیده شد. نتایج این پژوهش نشان داد که نشانگرهای issr به طور موثری می توانند برای مطالعه تنوع ژنتیکی ژنوتیپ های هندوانه بومی ایران استفاده شوند و از میان آغازگرهای استفاده شده، آغازگرهای ubc864 و ubc823، مناسب ترین آغازگرها برای مطالعات بعدی تشخیص داده شد.
اسد معصومی اصل حسن پاک نیت
تحمل به شوری دو رقم جو بهاره بنامهای افضل (متحمل ) و ریحان (حساس ) و جمعیتهای f1 و f2 آنها درسه سطح شوری (5 و 14 و 25 دسی زیمنس بر متر) در یک آزمایش گلخانه ای در دانشکده کشاورزی شیراز در سال 1377 ، بصورت یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی، در سه تکرار مورد بررسی قرار گرفتند.