این رساله عهده­دار مقایسه­ ، نقد و تحلیل پنج شرح معاصر بر دفتر پنجم مثنوی(شرح نیکلسون،شرح استعلامی، شرح گولپینارلی، شرح زمانی و شرح شهیدی) است. در این رساله ابتدا مباحثی درباره مبانی شرح­نویسی و ویژگی­های شرح مطلوب ارائه گردیده ، سپس ابیاتِ مورد اختلاف بررسی و نقد شده­است. در نقد ابیات از میان دیدگاه­های مختلف ، شرح مناسب انتخاب شده و در ابیاتی که هیچ یک از شروح به نتیجه مطلوبی دست نیافته­اند، با استفاده از فرهنگ­ها و توجه به مفهوم کلّی ابیاتِ قبل و بعد از آن ، شرحی تا حدّ امکان مطلوب ارائه گردیده­است. پس از آن ویژگی­های پنج شرح مذکور به صورت کامل با ذکر شواهد آورده شده­است. کلید واژه: مثنوی- دفتر پنجم- نقد- مولانا- شرح نیکلسون- شرح استعلامی- شرح گولپینارلی- شرح زمانی- شرح شهیدی.