نام پژوهشگر: علیرضا مکتبدار
علیرضا مکتبدار محمد علی شمالی
اعتماد بیش از اندازه به علم و تفکر فنآورانه در رفع نیاهای مادی انسان و غفلت از نیازهای معنوی و روحی بشر، سبب بروز مشکلی بس بزرگ در زندگی به ظاهر سرشار از رفاه و آسایش انسان در دوران جدید شده و او را به پوچ و بیهوده انگاشتن نظام آفرینش و انسان سوق داده است. انسانی که برای شأن و منزلت نهایی خود در عالم، صرفاً به فنآوری متّکی است، از نومیدی و پوچی گریزی ندارد چرا که فنآوری فقط در متن زندگیای موجب پیشرفت میشود که خود آن زندگی محکوم به فناست. تفکر فنآورانه از ارائه غایات و ارزشهایی که برای هدایت زندگی ضرورت دارند نیز عاجز است. بر خلاف انسانِ ما قبلِ دوران جدید، که به جهان و انسان به عنوان مجموعه ای برخوردار از مبدأ و در حال حرکت به سوی مقصدی معین می نگریست، انسان امروز نظام آفرینش و از جمله زندگی انسان را تهی از هر گونه معنا و هدف دانسته و خود را چونان شیئی که بدین عالم پرتاب شده، در نظر می گیرد. با این نوع نگرش به جهان و انسان، بشر امروز که از سویی زندگی را امری تحمیل شده بر خود می داند و از سوی دیگر چاره ای جز گذران این زندگی، فراروی خود نمی بیند، برای تحمل پذیر ساختن آن دست به کار خلق و ابداع معناها و اهدافی ساختگی می شود تا بلکه بدین وسیله اندکی از احساس پوچی و دشواری زیستن در این جهان بکاهد. از این رو برخی از اندیشمندان دنیای مدرن برای هموار ساختن راه کنارآمدن با دشواری زندگی، راه حلهای متفاوتی ارائه کرده اند که از سوی دیگران با انتقادهایی نیز مواجه شده است. این راه حل ها در دو گروه: فراطبیعت باور و طبیعت باور قابل دسته بندی است که در این نوشتار بدانها پرداخته و مورد نقد و بررسی واقع شده اند. در ادامه، از نگاه یکی از بزرگترین شخصیت های دینی، که از افقی بس برتر و فراتر از افق طبیعت به انسان و حیات می نگرد؛ یعنی علی(ع)، به موضوع «معنای زندگی» پرداخته شده و با مراجعه به آراء و نظریات علامه محمد تقی جعفری، این نوع نگاه به زندگی، تفسیر و تبیین گشته و مولفه های آن از نگاه امام علی (ع) معرفی گردیده است. در پایان نوشتار حاضر از حیات طیبه، که ثمره جهان بینی توحیدی توأم با کردار شایسته است، به عنوان زندگی معنادار، یاد شده است.