نام پژوهشگر: جمشید اسدزاده تبریزی
جمشید اسدزاده تبریزی جواد مولی
تکثیر بی رویه و خارج از کنترل سلولها در یک موجود پر سلولی، اصلی ترین ویژگی سرطان می باشد. سلولهایی که به این مرحله می رسند خصوصیات جالبی از خود نشان می دهند ازجمله مشابهت بسیار بالای آنها به سلولهای بنیادی مثلاً از لحاظ بیان پروفایل ژنی و نیز نامیرایی و قابلیت انجام تقسیمات نامحدود. در یک تومور شکل گرفته، تعداد محدودی از سلولهای توموری این خصوصیات را نشان می دهند. این سلولها بنا بر مشابهت ذکر شده، بن یاخته های سرطانی نامیده می شوند. طبق فرضیه بن یاخته های سرطانی، همین تعداد سلولهای اندک مسئول گسترش و ایجاد بدخیمی بوده، و بنابر این اهداف ایده آلی در تشخیص و درمان سرطانها می باشند. بنا بر این مشابهت، یکی از سوالهای مطرح اینست که آیا ژنهای مهم موثر در حفظ نامیرایی و قدرت تقسیم پذیری نامحدود در سلولهای بنیادی، در بن یاخته های سرطانی نیز بیان می شوند؟ و اگر چنین است رفتار آنها در درجات و مراحل مختلف ایجاد تومور به چه شکلی است؟ آیا می توان از آنها به عنوان مارکرهایی جهت تشخیص زود هنگام و نیز درمان استفاده نمود؟ در تائید اینکه این ژنها می توانند به عنوان مهمترین ژنهای آغازگر در نظر گرفته شوند، گروهی از محققین توانستند نشان دهند که بیان نابجای تعدادی از این ژنها در سلولهای کاملاً تمایز یافته، می تواند به این سلولها خصوصیاتی شبیه خصوصیات سلولهای بنیادی بدهد و آنها را قادر به انجام تقسیمات نامحدود سازد. در این تحقیق، طبق این نتایج و نیز نظریه بن یاخته های سرطانی، بیان این ژنهای مهم توسط تکنیک قدرتمند real-time pcr در تومورهای سرطانی در مقایسه با بافت سالم بررسی شد. ژنهای مورد بررسی عبارتند از: oct4 (a, b, b1 variants)، sox2، klf4، nanog، lin28 و nucleostemin. به علاوه در این تحقیق میزان بیان این ژنها بین درجات مختلف توموری مقایسه گردید. نتایج این تحقیق حاکی از آنند که ژنهای oct4-a، oct4-b، oct4-b1 و nucleostemin در تومورها نسبت به بافتهای سرطانی افزایش بیان نشان می دهند. به علاوه، مقایسه بیان در درجات مختلف توموری نشان داد که ژن oct4-b1 در درجات بالای توموری افزایش بیان بیشتری نسبت به درجات پائین توموری از خود نشان می دهد. همچنین ژن sox2 که در حالت کلی افزایش بیانی ازخود نشان نمی دهد، در درجات بالا بشدت بیانش افزایش می یابد. ژن nucleostemin نیز در تومورها افزایش بیان معنی داری از خود نشان می دهد که این افزایش بیان در درجات مختلف توموری تغییر خاصی نمی کند.