هدف اصلی این تحقیق بررسی روابط فکری- فرهنگی و اجتماعی مسلمانان و مسیحیان دردوره¬ی بنی¬¬امیه و در منطقه¬ی شامات می¬باشد. با توجه به ماهیت موضوع، روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی خواهد بود. جهت رسیدن به هدف پژوهش، ابتدا روابط دو گروه در عصر پیامبر(ص)، به عنوان الگوی تعاملات، بررسی خواهد شد. بر اساس تحلیل داده¬ها پس از دعوت به اسلام، قوانین معتدل اقتصادی و تساهل مذهبی از ویژگی¬های مهم روابط پیامبر(ص) با مسیحیان می¬باشد. با استقرار بنی¬امیه در شامات، نفوذ پیروان ادیان دیگر از جمله مسیحیان در جامعه¬ی مسلمان شدت یافت. البته قابل ذکر است که دستگاه مالی و اداری امویان در شامات مراحل ابتدایی شکل¬گیری را طی می¬نمود و می¬بایست تجارب مسیحیان جهت اداره¬ی قلمرو گسترده¬ی خود استفاده نماید. نتایج تحقیق نشان می¬دهد مسلمانان با مسیحیان، بیشتر در برتری ادیان، به مناظره می¬پرداختند و در این بحث¬ها مسلمین، تحت تاثیر مباحث کلامی نصارا قرار گرفتند؛ همچنین مبارزات کلیسا بر ضد «تصویرپرستی» (شروع ازسال108ق) تحت تاثیر خرده¬گیری¬های شدید مسلمانان بود. نویسندگان و دانش¬پژوهان سریانی و مسیحیان دربار اموی به¬خصوص خاندان «سرجیوس» نفش مهمی در انتقال علوم یونانی ـ مسیحی به جهان اسلام ایفا کردند. روابط اجتماعی گسترده¬ی مسلمانان و مسیحیان در شامات سبب شد دو گروه در جشن¬های یکدیگر شرکت نمایند و برخی آداب و رسوم مسیحیان مانند بازدید از زیارت¬گاه و دیر در جوامع مسلمان تاثیراتی باقی گذاشت.

قرن هفتم هجری/ سیزدهم میلادی از جمله ادوار تاریخی است که به دلیل یکی از حوادث سرنوشت ساز تاریخ ایران یعنی هجوم مغولان حائز اهمیت و بررسی است. ایلغار مغول به سال 616 هـ .ق به سرکردگی چنگیزخان اثرات منفی درحیات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایران به جا نهاد؛ از جمله این اثرات تزلزل در ارکان سیاسی، افول اقتصادی، دگرگونی اجتماعی و تخریب مراکز فرهنگی و تمدنی بود. اما پس از یک دوره فترت با تأسیس حکومت ایلخانی توسط هلاکو به سال (656 هـ . ق) مغولان به تدریج جذب فرهنگ ایرانی شدند و جهت بازسازی وترمیم ویرانی ها و انسجام ساختار سیاسی و اقتصاد از هم گسیخته و اعتلای فرهنگی اقدام نمودند. در این مسیر پیشرفت، اصلی ترین نقش را وزیران خردمند ایرانی و دانشمندان مشهوری چون خواجه نصیرالدین طوسی، خواجه رشید الدین فضل الله همدانی، علّامه قطب الدین شیرازی و... ایفا کردند. آن چه در این دوره قابل توجه است، عملکرد ایرانیان علم دوست در جهت پر کردن خلاء فرهنگی ایران این زمان از طریق مجرای سیاسی بود. مطالعه سیر حرکت علوم در این عصر تاریخی و بررسی تألیفات ارزشمند دانشمندان در شعب مختلف علوم عقلی و به ویژه علوم تجربی مانند حکمت، ریاضی، نجوم، پزشکی، دارو سازی و طبیعیات و تأسیسات فرهنگی نظیر رصد خانه ی مراغه، ربع رشیدی، شنب غازان و سلطانیه و... بیانگر فعالیت هایی است که ایرانیان در راستای حفظ ، موجودیت فرهنگ ایرانی انجام داده اند. در این عصر علی رغم انقلابات سیاسی که با حمله مغولان به اوج رسید مشعل علم و تمدن در ایران روشن ماند و چهره هایی ماندگار درعرصه های علمی درخشیدند و تا قرن ها راهنمای نسل های بعد گردیدند.

سده دوازدهم هجری در تاریخ ایران از ایامی است که در آن کشور دستخوش انقلاب و هرج و مرج بود. سقوط حکومت با ثبات صفویان آشوب و ناامنی را به همراه آورد که بیش از نیم قرن این ناامنی و عدم ثبات ادامه پیدا کرد. حکومت صفویان از حیث اهمیت دینی(مشروعیت مذهبی) و ثبات طولانی مدتی که داشت، توانسته بود در بین مردم محبوبیتی کسب کند. با وجود سقوط صفویان، صاحبان قدرت خود را ملزم می دانستند که با تمسک جستن به بازماندگان خاندان آل صفی حکومت خود را در انظار موجه جلوه دهند و به عبارتی مشروعیتی کسب کنند و خود را از اتهام غصب سلطنت صفویان تبرئه کنند. ولی مبرهن و آشکار است که صاحبان قدرت در صدد احیای حکومت صفویان نبودند بلکه از بازماندگان صفوی به عنوان ابزاری، آن هم فقط در ابتدای حکومتشان، وتنها برای کسب مشروعیت و تحکیم موقعیتشان استفاده می کردند و به محض اینکه حکومتشان ثبات پیدا می کرد نماد قدرت پوشالی مانند، شاه طهماسب دوم و عباس سوم در دوره نادر شاه، را به کناری زده و خود قدرت را به دست می گرفتند عده ای هم علیه رقبای خود به دنبال منبعی بودند که قدرت خود رامشروع جلوه دهند مانند علی مردان خان که شاه سلطان حسین دوم را علم کرد، و اگر بازمانده صفوی خطر ساز نبود، ممکن بود بدون اینکه از نظر جانی تهدید شود تا آخر عمر به عنوان نماد صوری قدرت بر سر کار باشد و فقط مانند شاه اسمعیل سوم عنوان شاه را با خود به یدک بکشد. ولی بسیاری از بازماندگان بدون هیچ تمایلی در نبرد قدرت شرکت داده می شدند و عاقبتی شوم در انتظارشان بود. همین امرباعث شد که بسیاری از بازماندگان صفوی از ترس جان به عتبات عالیات و یا هند رهسپار گردند ازاین رو در طی این مدت در جایگاه صفویان تغییری رخ نداد .

منطقه قفقاز و نقش آن در روابط دو دولت ایران و عثمانی؛موضوع اصلی این پایان نامه را تشکیل می دهد. قفقاز در گذشته منطقه ای در محدوده امپراطوری عثمانی و ایران بوده است. ناحیه ای میان دریای سیاه و دریای خزر که نزدیک به440 هزارکیلومتر مربع وسعت دارد0اراضی میان مرز ایران و عثمانی و رشته کوه های قفقاز، به ماورای قفقاز معروف شده است. قفقاز در تقسیم بندی سیاسی شامل مناطق آذربایجان، ارمنستان، گرجستان و داغستان می شد. در این رساله، موقعیت جغرافیایی و تاریخی هر یک از این مناطق مورد توجه قرار گرفته است، آن گاه نقش این منطقه وسیع در روابط ایران با کشورهای همجوار خود از جمله امپراطوری عثمانی بررسی شده است. گسترش امپراطوری عثمانی، و قدرت روز افزون ایران در روزگار صفویه، تهدیدی جدی برای قفقاز پدید آورد چنان که دو کشور رقیب بر سر قفقاز با یکدیگر به جنگ پرداختند. هر دو کشور خواهان گسترش مرزهای خود و توسعه نفوذ سیاسی بودند، این عوامل توجه هر دو کشور را به منطقه قفقاز جلب کرد؛ زیرا قفقاز در قیاس با سایر مرزها ویژگیهای برجسته ای داشت و به عنوان یک منبع درآمد، از نظر سیاسی، اقتصادی و جغرافیایی برای این قدرت ها از اهمیت فراوانی برخوردار بود. نقش قفقاز در روابط سیاسی دو کشور در این پایان نامه در چند مرحله مورد بررسی قرا گرفته است: نخست، به روشن کردن موقعیت سیاسی و جغرافیایی قفقاز می پردازیم سپس قفقاز را در دوره های مختلف تاریخی مورد مطالعه قرار داده و در مرحله سوم، فعالیت های دو قدرت ایران و عثمانی در قفقاز-که بیشتر بر پایه حملات نظامی استوار بود- مورد بررسی قرار گرفته است. به طور کلی تلاش این پایان نامه نشان دادن نقش مهم و اساسی منطقه قفقاز در روابط ایران و عثمانی در سده ی دهم هجری قمری است؛ روابطی که نه بر اساس رابطه سیاسی و دیپلماتیک بلکه بیشتر بر پایه حملات و لشکرکشی های طولانی شکل گرفته بود.

فارس به دلیل قدمت، پهناوری و تاثیر گذاری در فرهنگ وتمدن ایرانی برای همه مورخان و نیز اندیشمندان جاذبه داشته است. هر مورخی که قصد داشته است به گونه ای به تاریخ ایران در دوره های قبل و بعد از اسلام بپردازد، ناگزیر از پرداختن به تار یخ فارس بوده است.در این رساله سعی شده است تا درحد امکان و با وجود قلت منابع اوضاع سیاسی، فرهنگی واجتما عی فارس در دوره اول حکومت صفوی مورد بررسی قرار گیرد. در این راستا ابتدا نگاهی به جغرافیای این ناحیه داشته و سپس رابطه مرکزیت حکومت صفوی در دوره اول (از زمان شاه اسماعیل اول تا اوائل حکومت شاه عباس ) با ایالت های پیرامون به خصوص فارس را بررسی می کنیم. سپس با توجه به ساختار حکومت صفوی، وضعیت این ایالت وحاکمان آن را که از ایل ذوالقدر بودند مورد توجه قرار می دهیم، در این راستا به نقش این حاکمان و تاثیر آن ها در جریان های حکومت مرکزی می پردازیم. در انتها سقوط حکمرانی این خاندان در فارس وعلل آن را که در اصلاحات شاه عباس نهفته بود تبیین می کنیم.

اسماعیلیه، فرقه ای از فرق شیعه است که پس از شهادت امام صادق(ع) از دیگر فرقه ی شیعه، اثنی عشریه، جدا شده . بر خلاف شیعه ی اثنی عشری که امامت را پس از شهادت امام جعفر صادق(ع) متعلق به امام موسی کاظم(ع) می دانست، حق پسر بزرگش، اسماعیل و پس از او محمد بن اسماعیل می دانند. نهضت اسماعیلیه به عنوان نهضتی شیعی در مقابله و تضاد با دربار خلافت عباسی که به نوعی با برگزیدن مذهب تسنن، به عنوان مذهب رسمی جامعه ی اسلامی به حامیان شیعی خود پشت کرده بود، شکل گرفت. بدین ترتیب در آرمان مذهبی اسماعیلیان براندازی خلافت عباسی هدف اصلی محسوب می شد. آنان دوبار در طول تاریخ سیاسی خود و طی دوران فاطمیان و نزاریان موفق به تشکیل دولت های مستقل شدند. دولت نزاری که در سال 483 هجری و با فتح قلعه ی الموت توسط حسن صباح شکل گرفت و رهبران آن برای دو قرن و نیم بر صحنه ی تاریخ ایران و اسلام حکمرانی کردند، مانند اخلاف فاطمی خود سعی بسیاری برای نابودی خلافت عباسی و نیز حامیان ترک آنان، یعنی سلاطین سلجوقی که مدت مدیدی همزمان با نزاریان حاکمان ایران بودند، به کار بستند. آنان در تضاد با خلافت عباسی به نوعی میراث بران فاطمیان محسوب می شدند. ولی به زودی اسماعیلیان در پی قتل های گسترده ی پیروانشان که به دنبال تبلیغات خلفای عباسی و فتوای فقهای حامی آنان صورت گرفت، پی به این حقیقت بردند که رسیدن به این اهداف نه تنها برای آنان آسان نخواهد بود بلکه ناممکن می نماید.

بررسی های باستان شناسی نشانگر آن است که در منطقه جنوب و جنوب شرق ایران نوعی از تدفین با نام تدفین سنگی در دوران امپراطوری پارتیان رواج داشته است که نمونه های فراوانی از آن در مناطقی از بلوچستان، کرمان، هرمزگان، فارس و بوشهر دیده شده است. این نوع از تدفین بصورت انباشت حفر چاله ای می باشد که روی آن را با انبوهی از سنگ های لاشه ای پوشانده اند که مشابه این شیوه تدفین در کشورهای شرقی و جنوبی همجوار ایران از قبیل پاکستان، عمان وحاشیه خلیج فارس نیز مشاهده شده است. علت تاریخگذاری آن به این دوره، کشف یک سکه مسی متعلق به سناتروک مربوط به سالهای 70-77ق.م، در یکی از گورها منطقه "دامبی کوه "در بلوچستان است. ساختار این قبور بیشتر به صورت مدور و در مواردی هم مربع شکل می باشد. پایان نامه حاضر با ارائه الگوی پراکندگی و گونه شناختی قبور و مقایسه آن با کشور های همجوار (پاکستان و عمان) با توجه به شواهد مکشوفه باستان شناسی از قبیل سفال، گاهنگاری این شیوه از تدفین را در منطقه بلوچستان ایران ، براساس ارائه مستندات و شواهد باستان شناسی و تاریخی به دوره اشکانیان نسبت می دهد و همچنین، با بررسی زیست محیطی در اطراف گورستان ها به این نتیجه می رسیم که تاثیرات طبیعی محیط و عوارض طبیعی همچون کوهستان و رودخانه ها را بر نحوه استقرار این گورستان ها موثر بوده است.

فولکلور یا دانش عامه از بارزترین جلوه های فرهنگی هر قوم است؛ این دانش به مثابه تابلویی است که طرح ها و رنگ های فرهنگ و سنت یک قوم را به نمایش می گذارد. قصه های عامیانه یکی از زیرمجموعه های این دانش محسوب می شود؛ دانشی که سعی دارد از پس عادی ترین و ساده ترین عناصر یک قوم به درونی ترین لایه های آن نفوذ کرده، به تجزیه و تحلیل آن ها بپردازد. این تحقیق سعی دارد با مطالعه ی قصه های عامیانه ی آذربایجان به نوع نگاه جامعه ی آذربایجان به زن برسد. بدین منظور عنصر زن به دو شیوه مورد بررسی قرار گرفت. نخست ساختار قصه ها به شیوه ی ریخت شناسی مطالعه شد و سپس مفهوم و محتوای آن ها به روش تحلیل محتوا مورد بررسی قرار گرفت. به این طریق همه ی صد قصه ای که به عنوان نمونه ی آماری این تحقیق انتخاب شده اند به شکلی جداگانه مطالعه شده اند. با بررسی ساختار قصه ها چگونگی حضور زن در قصه ها به عنوان نمادی از جامعه مورد بررسی قرار گرفت. حضور زنان در نقش هایی از قبیل قهرمان و دختر پادشاه نشانگر این مطلب بود که هرچند زنان بیشتر موجوداتی خواستنی تصویر شده اند اما به توانایی های ایشان در زمینه های مختلف نیز اذعان داشته شده است. با بررسی مفهوم قصه ها این حضور تعریف شد و زوایای مختلف آن و شرایط لازم برای این حضور نشان داده شد. زنان باید با حفظ ضوابطی در جامعه حضور پیدا کنند. این حضور چه در خانه و چه بیرون از خانه می باید کنترل شده و با رعایت مسایلی باشد که عرف جامعه را تشکیل می دهد. عرفی که مردان و زنان هر دو بر آن نظارت دارند ولی عمده-ترین مجریش مردان هستند.

خلیج فارس اصلی ترین راه ارتباط ایران با جهان به شمارمی آید و همواره تحولات جهانی بر آن تاثیر داشته است. در سال 1869 م./1286 ه.ق پس از سال ها تلاش کانال سوئز، دریای سرخ و مدیترانه را به هم متصل کرد. با باز شدن این آب راه مسیر قدیمی بین آسیا، آفریقا و اروپا از طریق برزخ سوئز رونقی دوباره یافت.هم زمان با افتتاح کانال سوئز استفاده از کشتی های بخار که سریعتر و بزرگتر ودارای سکانی بهتر بودند نیز رواج یافت و تجارت از مسیر دریاها ر متحول ساختند. همه ی این تغییرات بر تجارت ایران از مسیر خلیج فارس تاثیر داشت. هر چند در ایران آن زمان کسی به درستی از گشایش این کانال مطلع نشد. در این تحقیق برای شناخت چنین تغییراتی ابتدا نگاهی کوتاه به شرایط ایران در دوره مورد بررسی انداخته شد و سپس راه های تجاری داخلی و خارجی مورد مطالعه قرار گرفتند. پس از آن چهار بندر مطرح این دوره، بوشهر، بندر عباس، لنگه و خرمشهر از بعد تحولات شهری و رشد تجاری با در نظر گرفتن ورود و خروج کشتی های تجاری از نظر تعداد و توناژ مطالعه شدند و در بخش دیگری تعدادی از کالاهای کشاورزی یا صنعتی که در این مسیر تجاری ترانزیت می شدند، مورد بررسی قرار گرفتند. مطابق بررسی ها به روش کلیو متری کانال سوئز و بهره گیری ازکشتی های بخار به طور مستقیم و غیر مستقیم بر تجارت ایران در چند جهت تاثیر داشته است. نخست آن که حجم کالاهایی که به بنادر ایران وارد می شدند چند برابر شده است که به دنبال آن تغییرات عمده ای در بازارهای داخلی و همچنین تحولات مهمی در بنادر جنوبی پدید آمد. با گذشت زمان اهمیت بنادری که به بازارهای داخلی دسترسی بهتری داشتند مشخص تر شد چنانکه بندر خرمشهر بعد از افتتاح راه آبی کارون که تحت تاثیر کانال سوئز بود علاوه بر این که خود رشد بسیار زیادی داشت بر سایر بنادر نیز به تدریج برتری یافت. راههای تجارت داخلی گسترده تر شدند و اصفهان به عنوان بازار مرکزی کشور اهمیت دوچندانی یافت.از نظر کالاهای صادراتی نیز تغییرات عمده ای در تولیدات کشاورزی و صنعتی ایران رخ داد که تحت تاثیر غیر مستقیم کانال سوئز بود. مشتریان و فروشندگان اصلی تجارت ایران در این دوره تغییر عمده ای کرد و کشورهای دیگر اروپایی به جز از بریتانیا نیز وارد بازار ایران شدند و از نقش بازار هندوستان که تا پیش از افتتاح کانال سوئز اصلی ترین بازار خارجی ایران بود کاسته شد. برخلاف میل بریتانیا روسیه به خلیج فارس راه یافت و آلمان قدم به عرصه تجاری این دریا گذاشت.

حکومت صفوی(1135-907) یکی ازحکومتهای ایرانی است ،که تاثیرماندگاری را ازخودبرجای گذاشت.این حکومت دارای ساختار سلطانی بودکه باتکیه برقبایل قزلباش شکل گرفت،یکی ازمسائلی که دولت صفوی درتاریخ دویست بیست هشت ساله خود با آن مواجه بوده است. مسئله بحران جانشینی پادشاهان صفوی است، بحران جانشینی به مجموعه حوادثی که پس ازمرگ پادشاه برسرتصاحب تاج وتخت اتفاق می افتادگفته میشود.از آنجا که درجامعه ایرانی پادشاه پیوند دهنده همه ساختار سیاسی قدرت بود ایجاد خلاء درجایگاه حاکمیت سبب بروز بحران جانشینی می شد .دردوره اول حکومت صفوی که نظامی سلطانی ملوک الطوایفی متحد بود.تنش میان قبایل قزلباش وتنش میان قزلباشان وتاجیکان علل اصلی بروز بحران جانشینی بود.با اصلاحات عباس اول(1038 -996) وافول قدرت قزلباشان حرم قدرت زیادی یافت ونقش اصلی را در بروز بحرانهای جانشینی دوره دوم به عهده گرفت . این پژوهش برآن است تا به بررسی بحرانهای جانشینی دوره صفوی علل وپیامدهای آن از آغاز سلطنت صفویان ( 907 )تا سقوط این سلسله (1135) بپردازد.

تمدن غرب ریشه در یونان و روم باستان دارد. نگاه این جهانی به مسائل جهان، میراث باستان است. در اواخر سلطه ی تقریباً یک هزاره ای کلیسا و فئودالیته، رنسانس به وجود آمد. اومانیسم و انسان گرایی وجه مشخصه دوران رنسانس است. با اکتشافات جغرافیایی و تحولات علمی، فلسفی و صنعتی، تمدن غرب بهسوی جهانی کردن خود گام برداشت. اوایل سده نوزدهم، ابتدای یورش غرب به اقصی نقاط جهان است که با دو چهره ی علمی ، فنی و کارشناسی از یک طرف و قهری و استعماری از طرف دیگر خود را نشان داد. روحانیت شیعه تا ابتدای دوره صفوی- به استثنای آل بویه– موقعیت چندان مناسبی در ارتباط با هیئت حاکمه نداشتند. با رسمی شدن شیعه در دوره صفوی روحانیون زیادی به ایران مهاجرت کردند و هر چه به پایان صفوی نزدیک می شویم نفوذ آنان در قدرت و جامعه بیشتر می شود. با شروع دوره قاجار، روحانیت به علت کارکردهای اجتماعی ، سیاسی ، فرهنگی ، اقتصادی و قضایی جایگاه مهمی را در عصر قاجار به دست آورد. از ابتدای دوره قاجار، ایران یکی از کانون های مهم سیاست جهانی و روابط بین الملل شد و مورد توجه دول بزرگ غربی قرار گرفت. با شکست ایران در جنگ های ایران و روس، توجه همه جانبه به غرب آغاز می شود و ارتباط ایران و غرب گسترش بی سابقه ای می یابد و ایرانیان عمومأ و روحانیون خصوصأ از راه های گوناگون با غرب و تمدن جدید آشنا شدند. روحانیون شیعه در ابتدا به شناخت ظاهری از غرب دست یافتند، و عمق تفکر غرب را نمی شناختند. هر چه به اواخر دوره ناصری نزدیک می شویم شناخت آنان از غرب، عمیق تر و گسترده تر می شود. نمونه ی این تکامل در اندیشه های سید جمال الدین اسدآبادی دیده می شود. در این پژوهش نگرش روحانیت شیعه به غرب را در چهار مقوله ی؛ دینی- مسیحی، نظامی- سیاسی، اقتصادی و همچنین مقوله های تمدنی و اندیشه های غرب جدید سده ی نوزدهم بررسی می شود و مورد تحلیل قرار می گیرد.

در این پژوهش که با هدف شناخت کامل و همه جانبه از مالیات ها به عنوان بخش مهم و موثر درآمد دولت صفوی صورت گرفته است، پس از بیان پیشینه ی تاریخی مالیات و اهمیت آن در برهه های تاریخی به مبحث اصلی و موردنظر، یعنی مالیات در عصر صفوی و انواع مختلف آن پرداخته شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که مالیات های متعددی در عصر صفوی وجود داشت که برای سازماندهی آن ها تشکیلات و نظام مالیاتی برقرار بود. به طور کلی این مالیات ها به دو دسته ی مالیات های ارضی و غیر ارضی تقسیم می شدند.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.