بررسی و تدوین الگوی تعیین نرخ ارز مناسب

به منظور تدوین الگوی مناسب تعیین نرخ ارز در اقتصاد ایران، نخست الگوهای مختلف تعیین نرخ ارز در قالب سه نظریه نرخ ارز و سطح قیمتهای عمومی، نرخ ارز و نرخ بهره و نرخ ارز و تراز پرداختها مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. در تمامی این الگوها سعی شده تا رفتار نرخ ارز در یک بازار ارزی انسجام یافته و با تکیه بر عرضه و تقاضای ارز و شناسایی خاص و عوامل موثر بر آنها مورد بررسی قرار گیرد. به هر حال، عملکرد ضعیف این الگوها، جهت گیریهای جدیدی را در زمینه الگوسازی تعیین نرخ ارز مطرح ساخت و به نظر می رسد علی رغم طی مسیرهای طولانی، اقتصادی نرخ ارز هنوز در ابتدای راه قرار دارد. به هر ترتیب ، با الهام از الگوهای مختلف تعیین نرخ ارز و با در نظر گرفتن شرایط و پیش فرضهای اقتصادی ایران و با تکیه بر عدم وجود بازار منسجم ارزی، حسایت نسبتا کم عرضه و تقاضای ارز و کلا بخش خارجی اقتصادی نسبت به نرخ ارز، تخصیص غیربازاری حجم زیادی از منابع ارزی توسط دولت و حساسیت شدید بخش داخلی اقتصادی نسبت به ارز و نرخ آن، الگوی تعیین نرخ ارز مناسب در اقتصادی ایران تدوین گردید. در این الگو، قیمت یک واحد ارز با تکیه بر بخش داخلی و با هدف عدم تاثیر یک واحد ارز بر تورم و یکسان ساختن اثربخشی آن بر عر ضه و تقاضای کل تعیین می شود. در الگوی مزبور، هر اندازه تاثیر یک واحد ارز بر تقاضای کل بیشتر باشد، جهت خنثی سازی آثاری تورمی آن لازم است نرخ ارز در سطح کمتری تعیین گردد. در مقابل با افزایش اثر بخشی یک واحد ارز بر تولید و کاهش آن بر تقاضای کل، نرخ ارز را می توان بدون ایجاد هیچگونه آثار تورمی، افزایش داد. با افزایش بهره وری ارزی از طریق تکمیل حلقه های مفقوده در بخش تولید می توان اثربخشی هر واحد ارز را افزایش و با کاستن وابستگی موجود بین تغییرات ذخایر ارزی و نوسانات درآمدهای ارزی و همچنین، کاستن سهم درآمدهای ارزی دولت از کل درآمدهای ارزی کشور از طریق افزایشی صادرات غیرنفتی، اثر بخشی هر واحد ارز را بر طرف تقاضا کاهش و نرخ ارز را بدون ایجاد هیچگونه آثار تورمی افزایش داد. در انتها، نرخ ارز پیشنهادی برای آغاز سال 1379 با در نظر گرفتن دو حالت نسبت تغییر در ذخایر ارزی به درآمدهای ارزی سال 1378 حدود 16 و صفر درصد به ترتیب 3955 ریال و 3053/8 ریال محاسبه شد.