اصغر فهیمی‌فر

[ 1 ] - تفسیر شمایل‌شناسانه‌ی نگاره‌ی «بهرام گور و آزاده در شگارگاه» در شاهنامه‌های آل اینجو (725-758ه.ق)" بر مبنای آرای پانوفسکی

در نیمۀ اول قرن هشتم ه. ق در شاهنامه‌های مصور شیراز با بازنمایی خاصی از نگارۀ «بهرام گور و آزاده در شکارگاه» مواجهیم که در دو شاهنامۀ «کاما»ی سلجوقی، و شاهنامۀ 833 ق تیموری، دیده نمی‌شود و آن نقشمایۀ «آزادۀ در حال مرگ» در شاهنامه‌های 731، 733 و 753 ق اینجوست.  تاکنون، به ارتباط بستر فکری، سیاسی و اجتماعی زمانۀ ایلخانیان بر نقشمایۀ آزادۀ مُرده در نگاره‌های اینجو پرداخته نشده است. از این‌رو پژوهش ...

[ 2 ] - رویکردهای عرفانی در طراحی کتیبه های کوفی معقد

کوفی معقد یکی از اولین نمونه‌های کوفی تزیینی است که نقشینۀ گره از اجزای اصلی آن است. کوفی تزیینی و از جمله کوفی معقد در مطالعات پیشین همواره ترکیبی از کوفی ساده و نقوش تزیینی پنداشته شده است؛ ولی به‌نظر می‌رسد این خط کل منسجمی باشد که از تغییرات روابط هندسی‌ در ساختار مفردات و مرکباتِ خط کوفی به وجود آمده است. از این رو، مقالۀ حاضر قصد دارد ضمن مطالعۀ روابط هندسی مفردات و مرکباتِ کوفی معقد به زمی...

[ 3 ] - ویژگی‌های حروف‌نگاری فارسی در طراحی اعلان در گرافیک ایران

طراحی اعلان در ایران و دیگر کشورهای جهان یکی از شاخه‌های مهم در عرصۀ ارتباطات تصویری است و در واقع بیان هدایتگر در قالب زبان اشارتگر در این عرصه است. هم‌جواری دو عنصر «تصویر» و «حروف» به‌عنوان رسالت بصری در اعلان دارای اهمیت است. امروزه نگاشتن حروف به بار بصری منتج می‌شود که کارکردی همسو با تصویر دارد. تاریخ اعلان‌هایی که بیشتر دارای بار نوشتاری هستند تا تصویری، چه در ایران و چه در کشورهای دیگر...

[ 4 ] - تصویر، ایماژ (پی انگاره) و ادراک بصری

تصویرسازی دارای ویژگی بصری و ساده ترین راه انگاشتن است که فرایند دیداری نمودن تصورات را به کار میبندد. ایماژ همچون رسانه‌ای است که تأثیر و فرایند بازنمایی توانش‌های عاطفی را بر الگوهای دیداری و فرهنگی تصویرپردازی می‌کند؛ شاید بهترین و کوتاه‌ترین تعریف برای ایماژ جهان‌نگری تصویری و ذهنی است. در این مقاله آنجا که مقصود از ایماژ چیزی فراتر از تصویر محض است، برابرنهاده‌ی «پی‌انگاره» انتخاب شده‌است....

[ 5 ] - "بررسی تطبیقی نگاره‌هایی از کهن‌ترین شاهنامه‌ی جهان با شاهنامه‌های مکتب شیراز اینجو (725-758ه.ق)"

یکی از کهن‌ترین شاهنامه‌های مصور ایران، که برای بسیاری از پژوهشگران ناشناخته است، شاهنامه‌ی « کاما» یا «دستور» است که به‌ نظر می‌رسد متعلق به اوایل قرن هفتم ه.ق باشد. این نسخه‌ی مصور دارای جنبه‌های ساختاریِ بسیار اصیلی است که تاکنون بدان و تأثیرات زیبایی‌شناختی آن بر سایر نُسخ ادوار بعد پرداخته نشده است. هدف اصلی این جستار تحلیل هندسه‌ی مبنایی و بررسی تأثیرات زیبایی‌شناختی این شاهنامه‌ بر شاهنامه...

[ 6 ] - فراداستان تاریخ‌نگارانه در نمایشنامۀ اژدهاک از سه‌برخوانی اثر بهرام بیضایی

فراداستان تاریخ‌نگارانه از مباحث مهم و شایستة تأمل در پسامدرنیسم است. فراداستان، نتیجة گذار از ادبیات کلاسیک، رئالیسم و مدرن است؛ متنی پست‌مدرنیستی است که فاصله و تفاوت داستان و غیرداستان را در هم می‌شکند و گونه‌ای نو و متناسب با جهان‌بینی پسامدرن را خلق می‌کند. نه‌تنها تعریف جوهرة ذاتی پست‌مدرنیسم دشوار است، بلکه تشخیص خاستگاه تاریخی آن نیز مبهم است. نظریه‌پردازان بسیاری معتقدند که پست‌مدرنیسم...

[ 7 ] - جایگاه فیلمنامه‌ در آثار تلویزیونی و سینمایی

[ 8 ] - پدیدارشناسی حضور اجراگر در شبیه‌خوانی

با کاربست رویکرد پدیدارشناسی در تحلیل شبیه‌خوانی با هدف روشن‌سازی شرایط بنیادین تحقق آن، کوشیده‌ایم به این پرسش پاسخ دهیم که: چگونه شبیه‌خوانی با عمل کلام جاری اجراگران و دیگر عناصر اجرایی قوام می‌یابد؟ این نحوه تحلیل متفاوت از نگرشی است که شبیه‌خوانی را صرفاً بر پایه ساختار متنی و ادبی آن تعریف می‌کند. در این مقاله براساس نظریه اشکال پدیداری حضور بازیگر در تئاتر که توسط برت. ا.ُ استیتس ارائه شده...

[ 9 ] - ارزیابی عملکرد گویندگان رادیو در برنامه های زنده تلویزیون ایران

هدف از پژوهش حاضر، بازشناسی معیارها و مبانی اجرای متناسب با نوع رسانه (رادیو یا تلویزیون) از خلال شواهد تجربی منتج از پیمایش سطح عملکرد مجریان صدا‌و‌سیمای جمهوری اسلامی ایران است. جامعه آماری متشکل از 15 نفر از گویندگان باسابقه رادیو و تلویزیون می‌باشند. از آنجا که بخش عمده‌ای از میزان اثرگذاری یک برنامه تلویزیونی زنده، به نحوه ارتباط پویای مجریان با مخاطبان آنها وابسته است، می‌توان نتایج حاصل ...

[ 10 ] - خوانشِ بارتی از بازسازی مرگ ناموران تاریخ معاصر ایران

از آنجا که یکی از مؤلفه‏ های مهمِ هویتِ مردمان یک کشورْ تاریخ مشترک آنان است، لزوم توجه به تاریخ و حفظ آن به صورت شفاهی و کتبی اهمیتی دوچندان می‌یابد؛ در غیر این صورت، با گذر زمان، به‌تدریج فاصلة میان نسل‏ ها آن‌قدر افزایش می‌یابد که اشتباهات پیشین تکرار خواهد شد. از سوی دیگر، در جامع ه‏ای که ثبتِ تصویری رخدادهایِ تاریخی چندان قوّت نداشته باشد بازسازی و معادل‏سازیِ تصویریِ تاریخْ برای نسل جوانِ آن جامعه،...

[ 11 ] - بنیان‌های روایتِ سینمایی از منظر پروای وجود

هدف این نوشته آشکار نمودن منشاء و بنیان­های روایت سینمایی، یعنی امکان­ها و ضرورت­های آن، است. روایت سینمایی به مثابه رفتار انسان ریشه در ذات و نحوۀ هستی انسان دارد و ضرورتاً برآمده از ذات انسان است. در این مقاله از منظر پروای وجود، یعنی از منظر یکی از وجوه بنیادین انسان، و با راهنما قرار دادن نگرش کلی هایدگر به هستی به ماهو و هستیِ انسان و حقیقت یا ناپوشیدگی و با روشی توصیفی-تحلیلی سعی در تبیین ض...

[ 12 ] - تحلیل گفتمان گزارش‌هاى شبکه‌هاى تلویزیونى الجزیره، العربیه، بی بی سی عربى و العالم درباره انقلاب مصر (24/6/2012 - 25/1/2011)

این پژوهش در پى کشف گفتمان گزارش­هاى خبرى چهار شبکه تلویزیونى الجزیره، العربیه، بی بی سی عربى و العالم درباره وقایع انقلاب مصر 2011 در بازه زمانى شروع انقلاب تا انتخاب محمد مرسی به ریاست جمهوری این کشور است. به همین منظور در پژوهش کنونی، از نظریه­هاى بازنمایی، برجسته سازی و چارچوب سازى استفاده شده است. همچنین اطلاعات گردآوری شده با به کارگیری «روش عملیاتی تحلیل گفتمان» (پدام) تحلیل گفتمانی شده ...

[ 13 ] - بررسی تأثیر تحولات اجتماعی بر تن‌پوش صفویان (907-1135 ه.ق) در آیینه نگاره‌ها

تن‌پوش افراد در دوره صفوی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، این اهمیت از آن‌جهت است که عصر صفوی در تاریخ ایران پس از اسلام به لحاظ تحولات مهم سیاسی– اجتماعی دوره ویژه‌ای محسوب می‌شود. کشور ایران در این دوره در تمام زمینه‌های سیاسی، مذهبی، اجتماعی، اقتصادی و هنری دستخوش تحولاتی شد. به‌ویژه آن‌که هم‌زمانی این تحولات، با گسترش حضور اروپاییان در صحنه‌های مختلف اجتماع ایران بر اهمیت توجه به تأثیر تحولا...

[ 14 ] - خوانش انتقادی بازنمایی تصویری «نبرد چالدران» در کاخ چهلستون اصفهان

        نبرد تاریخی چالدران، بارها در قالب متون مکتوب و تصویری بازنمایی شده­است. یکی از شناخته شده­ترین این بازنمایی­ها دیوارنگاره­ایست که در تاریخ 1210 ه.ق –سال تاجگذاری آقا محمدخان قاجار- بر دیوارکاخ چهلستون اصفهان نقش شد. قاجاریه از بازتولید این روایت در جهت مشروعیت بخشی به حکومت خود و تثبیت قدرت نوپای قاجاری بهره برد. اما پیش­تر در عصر صفوی این نبرد که شکستی سنگین را برای ایران در پی داشت، ...

[ 15 ] - تبیین ساختارگرایانه سینمای دفاع مقدس: مطالعه موردی مهاجر و لیلی با من است

اﻳﻦﻧﻮﺷﺘﺎر ﺑﺮ­ساخته شدن سینمای دفاع مقدس را واکاوی کرده و مولفه­های کلیدی این سینما راﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﻲﻛﻨﺪ.پرسش اصلی پژوهش این است که «آیا می­توان به وجود ساختاری خاص به عنوان مشخصه اصلی فیلم­های تولید شده تحت عنوان دفاع مقدس قائل بود؟». فرضیهء پژوهش  بر این مبناست که در سینمای جنگ تحمیلی ایران، فیلم­های موسوم به دفاع­ مقدس واجد مؤلفه­های ساختارپذیر است. هدف این پژوهش تمرکز بر تولیدات سینمای داستانی مرتب...

[ 16 ] - مطالعه‌ای بر آثار لوئیز بورژوا از دیدگاه زیبایی‌شناسی فمینیسم

In the world of art, gender, race and social class issues were ignored traditionally and it was assumed there is a kind of human that is universal, historical, without sex and is male and white of course. From this perspective, woman was only as the subject of artistic creation and thus art has been mixed with gender. But Feminist Aesthetics increases woman value from just being a subject and d...

[ 17 ] - سیر دگرگونی ساختاری موسیقی جان کِیج (مطالعه موردی: آهنگ سازی، نُت نویسی، جایگاه مخاطب)

جان کِیج با گریز از سنّت­های موسیقی گذشته و فرارَوی از مرزهای متعارف آن، بر فکر و عمل موسیقایی نیمه­ دوم قرن بیستم تأثیر عمیقی داشت. این تأثیرگذاری، به­واسطه همکاری وی با جنبش­های نوظهور آوانگارد معاصرش و تأثیرپذیری از آنها و همچنین نوآوری­ها و ابتکارات متعدّدی بود که منجر به شکل­گیری گستره وسیعی از آثار بسیار متنوع و خلاقانه در طول دوران حرفه­ایِ او شد. امّا پژوهش­های اندکی، روند تاریخی و عوامل مؤثر...

[ 18 ] - مینیاتورهای دریایی مغولان هند، حلقۀ مفقودۀ فرش‌های پرتغالی

سیزده فرش و فرشپارۀ شرقی از سده‌های شانزدهم و هفدهم که در تاریخ هنر به فرش‌های پرتغالی شناخته می‌شوند، از منظر طرح و نقش جالب توجه و چشمگیرند، چه یک صحنۀ دریایی شامل کشتی‌ها و اشخاص اروپایی به‌علاوۀ مردی مغروق و هیولایی سر از آب به در کرده را در بخش لچک‌ها جلوه‌گر می‌سازند. مطالعات فرش‌شناسی با تردید گاه این فرش‌ها را به ایران و گاه هند نسبت می‌دهند. در این جستار فرش‌های پرتغالی در پیوند با مین...

[ 19 ] - تحلیل نشانه‌شناختی عرفان در نگاره‌ «اسکندر و زاهد» اثر کمال‌الدین بهزاد بر اساس دیدگاه چارلز پیرس

کمال‌الدین بهزاد یکی از مهم‌ترین نگارگران ایرانی است. بهزاد در آثارش آموزه‌های دینی و همچنین داستان‌های کهن را به تصویر کشیده است. عرفان اسلامی نیز یکی از درون‌مایه‌های موردتوجه بهزاد است. نگاره‌‌ «اسکندر و زاهد» که در این پژوهش موردبررسی قرارگرفته است، از اسکندرنامه یا شرف‌نامه حکیم نظامی گنجوی اقتباس شده است. مهم‌ترین پرسش این پژوهش چگونگی انتقال درون‌مایه‌‌ عرفانی به زبان تصویری بهزاد است. ب...

[ 20 ] - نقد آرم (نشانه)، بر پایه ی کــهن الگوهای آنیما«روان‌زنانه» و آنیموس«روان‌مردانه» براساس تئوری کارل گوستاو یونگ "مطالعه‌ موردی: آرم های آب فاضلاب، آتش‌نشانی"

برخی از ا­لگوها مانند مادینه روان (آنیما) و نرینه روان (آنیموس)، جنبه فعال­تری دارند. منظور از آنیما، توصیف جنبه­های زنانه ضمیر ناخودآگاه یک مرد است و همچنین آنیموس، برای توصیف صفات مردانه یک زن به کار می­رود. این کهن­الگوها می­توانند در قالب یک فرم بصری بروز کنند و به طور مستقیم یا غیر­مستقیم، در طراحی آرم یا نشانه تاثیر داشته باشند. پژوهش حاضر، به روش توصیفی – تحلیلی است. گردآوری داده­ها با ا...

[ 21 ] - بررسی جامعه‌شناختی نگارۀ پناه (1356) اثر محمود فرشچیان

مطالعۀ جامعه‌شناختی در هنر امکانات جدید و ممتازی را برای برنامه‌ریزان اجتماعی و اعضای جامعۀ هنری فراهم می‌سازد. بررسی جامعه‌شناختی تجربۀ محمود فرشچیان در خلق نگاره‌های شیعی که بعضاً با اقبال عمومی مواجه شده، علاوه بر فهم معانی آثار، یافته‌هایی برای خودآگاهی جامعۀ هنری و برنامه‌ریزان اجتماعی خواهد داشت و به پرسش‌های مهمی پاسخ خواهد داد: چگونه یک اثر هنری خود را به‌عنوان یک پدیدۀ فراگیر اجتماعی مط...

[ 22 ] - بررسی و تحلیل موضوع و مضمون شیعی در نگاره‌های محمود فرشچیان

پس از سال‌ها غیبت موضوعات شیعی در نگارگری، محمود فرشچیان به‌عنوان یکی از سرحلقه‌های تحول در نگارگری معاصر تجربه‌ای نو را در مواجهه با موضوع و مضمون شیعی آزموده است. تا حد زیادی، تجربه وی متمایز از مکاتب گذشته نگارگری در بازنمایی موضوعات شیعی بوده و جدا از اقبال عمومی الهام‌بخش برخی از نگارگران معاصر نیز شده است. بررسی مشخصات رویکرد اتخاذشده توسط هنرمند در مواجهه با موضوع شیعی، چیستی مضامین و تج...

[ 23 ] - تبیین سه رویکرد به رنگها از منظر حضرت علی (ع) در نهج البلاغه

نهج البلاغه در بردارنده نکات ارزشمندی از وصف زیباییهای عالم از جمله رنگها و معانی آنها است. مسئله این تحقیق واکاوی فرازهای نهج البلاغه و رویکردهای مختلف درباره رنگ است. این تحقیق با هدف تبیین رنگها و معانی آن، پرسشها  را اینگونه مطرح می کند: حضرت علی(ع) در نهج البلاغه با چه رویکردها، دیدگاه ها و نیز ویژگیهای تجسمی و هنری به رنگ نگریسته و آن را بیان می کند؟ رنگها دارای چه معانی و نشانه هایی هستن...

[ 24 ] - بررسی بازتاب هویت ملی در سینمای ایران (با تحلیل فیلم‌نامه آژانس شیشه‌ای، ناخدا خورشید و جدایی نادر از سیمین)

این مقاله به بررسی فیلمنامه آژانس شیشه‌ای، ناخدا خورشید و جدایی نادر از سیمین می‌پردازد تا مشخص کند آیا اثری سینمایی که ساختار و شاکله خود را از آثار غربی وام گرفته بازتاب دهنده مولفه‌های هویت ملی در محتوی خود هستند یا خیر؟ این فیلم‌ها از این جهت انتخاب شده-اند که نه تنها الگوی داستان‌گویی فیلم‌های آمریکایی را پیش گرفته و ساختار دراماتیک‌شان بر مبنای درام ارسطویی ساخته شده‌اند بلکه از آثار شاخص...