علی ربانی خوراسگانی

[ 1 ] - الگوی نظری مردم سالاری دینی از منظر امام خمینی (ره) با به کارگیری راهبرد نظریه پردازی داده بنیان

[ 2 ] - تحلیل عناصر مفهومی گفتمان بیداری اسلامی در کلام مقام معظم رهبری از منظر تحلیل گفتمان

مقاله حاضر در پی تحلیل و بررسی شالوده­های مفهومی و دال­های مفصل­بندی گفتمان بیداری اسلامی از منظر مقام ­معظم­ رهبری است. در این تحقیق، در چارچوب روشی ترکیبی از نظریۀ زبان­شناسی انتقادی نورمن فرکلاف در تحلیل متون و از نظریهۀ گفتمان لاکلاو و موفه در چگونگی فراآیند هژمونیک شدن و تفوق یافتن گفتمان بیداری ­اسلامی بهره برده شده است. تحلیل متون آثار و سخنرانی­های مقام­ معظم ­رهبری نشان داد که در هندسۀ...

[ 3 ] - دانش به‌عنوان محصول فرهنگی: از جامعه‌شناسی معرفت علمی (SSK) تا مطالعات فرهنگی علم (CSS)

ویژگی عمده جامعه‌شناسی معرفت و علم جدید تأکید بر فرهنگ و تحلیل فرهنگی در مطالعات علم و فناوری است. در این مقاله به بررسی دو حوزه مطالعاتی می‌پردازیم که جامعه‌شناسان جدید علم و فناوری در آن تحلیل‌های فرهنگی خود را ارائه داده‌اند. این دو حوزه عبارتند از: جامعه‌شناسی معرفت علمی و مطالعات فرهنگی علم.جامعه­شناسی معرفت علمی، نخستین مکتبی است که محتوای درونی معرفت علمی را مستعد و منقاد تحلیل‌های فرهنگ...

[ 4 ] - بدن‌بینی ؛ کاربست رویکرد گفتمان تاریخی رُوث وُداک در تحلیل مستند «دماغ به سبک ایرانی»

در فرهنگ مصرفی کنونی مقولۀ بدن و بدن‌پنداری، رکن اساسی هویت شخصی شده است؛ درنتیجه در سال‌های اخیر انواع مختلفی از جراحی زیبایی در جامعۀ ایرانی متداول شده که بالاترین میزان مراجعات زیبایی، متعلق به جراحی بینی است. در این مقاله با تأکید بر اهمیت بدن و تمایل روزافزون به جراحی زیبایی بینی در جامعۀ ایرانی و اشاره به تحولات گفتمانی بدن در ایران، تلاش شده است با الهام از نظریۀ باومن و باتلر در حوزۀ جن...

[ 5 ] - مطالعه چگونگی نگرش دانشجویان به دین (مدلی بر اساس نظریه‌ زمینه‌ای GT) مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه اصفهان

چگونگی و میزان تأثیر دین در هر جامعه‌ای از یک‌سو به تعریف و نقش دین در زندگی افراد و از سوی دیگر به شرایط اجتماعی-فرهنگی آن جامعه بستگی دارد. در واقع می‌توان دین را هم امری فردی دانست که در باورهای افراد ریشه دوانیده و هم موضوعی اجتماعی قلمداد کرد که در هنجارها و ارزش‌های موجود در کنش‌های اجتماعی تبلور یافته است. لذا می‌توان استدلال کرد که تغییرات اجتماعی جوامع، نظیر نوسازی، بسط و گسترش تجدد، ج...

[ 6 ] - تحلیل تقابل گفتمانی اصول‌گرایی و اصلاح‌طلبی در دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری

      علی ربانی خوراسگانی، دانشیار، گروه علوم اجتماعی دانشگاه اصفهان، ایران   محمد میرزایی، دانشجوی کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی، دانشگاه اصفهان، ایران *      نوشتار حاضر درصدد است تا تقابل گفتمان‌های اصول‌گرایی و اصلاح‌طلبی را در دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری بررسی کند. در این تحقیق از چارچوب نظری لاکلاو و موف همراه با عناصر و مفاهیمی از نظریه فرکلاف و از تحلیل گفتمان به عنوان روش تحقیق بهره ب...

[ 7 ] - بررسی تأثیر دین‌داری بر گرایش به رفتار انتخاباتی شهروندان اصفهانی با تأکید بر نظام مردم ‌ سالاری دینی

        رفتار انتخاباتی مؤلف ه‏ا ‌ ی دوبعدی ناظر بر گرایش، مشارکت و تعاملات میان آن دو است. این پژوهش با هدف تعیین رابطه سطح دین‌داری با رفتار انتخاباتی در بین شهروندان اصفهانی صورت گرفته است. چارچوب نظری پژوهش بنا به تناسب موضوع، نظریه‌های ماکس وبر، آلکسی دو توکویل و مکاتب مربوط به این حوزه بررسی شد. روش تحقیق در این پژوهش، روش کتابخانه‌ای و پیمایشی است و برای گردآوری اطلاعات میدانی از ابزار پ...

[ 8 ] - تحلیل نگرش محمدرضا شاه پهلوی به حکومت­گری، طبقات و جریان­های پرنفوذ اجتماعی (از 1332 تا 1355)

          مقاله حاضر درصدد تحلیل نگرش محمدرضا شاه پهلوی به حکومت‌گری، طبقات و جریان‌های پرنفوذ اجتماعی در دوره پس از کودتای 28 مرداد است. محدوده تاریخی تحقیق سال‌های 1332 تا پایان 1355ه.ش را در بر می‌گیرد. پیش فرض نظری طرح چنین موضوعی این است که نگرش شاه پیوندی دیالکتیکی با شرایط سیاسی و اجتماعی زمانه او داشته است . چارچوب نظری این پژوهش بر مبنای آراء همایون کاتوزیان در نظریه استبداد ایرانی صور...

[ 9 ] - موانع اجتماعی تفکر در الگوی اسلامی پیشرفت بر اساس نظریه‌پردازی داده محور از قرآن

       روش‏شناسی علمی، نظامی از قواعد و روش‌‌هاست که پژوهش بر اساس آن استوار بوده، ادعای معرفت ارزیابی می‌شوند. نظریه زمینه‌ای [1] می‌تواند به عنوان یکی از روش‌های پژوهش کیفی و مبتنی بر داده‌‌ها به تحلیل عالمانه‌ای در این زمینه دست یابد. این نوشتار با بهره‌گیری از پارادایم تفسیر اجتماعی و استقرا در آموزه‌های قرآن و با استفاده از فنون و مراحل نظریه زمینه‌ای به بررسی موانع اجتماعی تفکر در الگوی ا...

[ 10 ] - مطالعه ‏ای پدیدارشناسانه درباره تجربه زیسته مدیران زن در اصفهان

      علی ربانی خوراسگانی، دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه اصفهان   سعیده الهی‏دوست، کارشناس ارشد مطالعات زنان- گرایش زن و خانواده دانشگاه اصفهان *   فرشته قیصریه نجف‌آبادی، کارشناس ارشد مطالعات زنان – گرایش زن و خانواده دانشگاه اصفهان     چکیده   اشتغال زنان پدیده‏ای است که در طی سال‏های اخیر توجه عده بسیار زیادی را به خود جلب کرده است؛ به طوری که عده‏ای به جنبه‏های مثبت آن توجه نموده، بر اش...

[ 11 ] - بررسی کیفی شکاف نسلی ارزشی بین مادران و دختران در مشهد با تأکید بر ارزش‌های دینی

      هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی شکاف نسلی ارزشی بین مادران و دختران با تأکید بر ارزش‌های دینی در شهر مشهد است. جامعه‌آماری مادران و دختران در شهر مشهد را در بر می‌گیرد که بر اساس سرشماری سال 1385، 1203476 نفر بوده‌اند . از میان دختران جوان 18 تا 29 ساله و والدین‌ آنها 30 نفر به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. روش تحقیق، کیفی بوده، به منظور گردآوری اطلاعات از تکنیک مصاحبه استفاده شد. روی...

[ 12 ] - رویکرد نظریه زمینه ای روش نرم یا سخت؟

چکیدهمطابق با تغییرات اجتماعی پدید آمده در سطح جهانی، اندیشمندان علوم اجتماعی، نظریه های جدیدی را برای تبیین پدیدههای اجتماعی مطرح کرده اند. با عنایت به اینکه در تحقیقات اجتماعی، نظریه ها با روشهای تحقیق رابطه تنگاتنگی دارند،فلذا مطابق با نظریه های مطرح شده، روشهای تحقیق نیز دچار تغییرات عدیده ای شده اند. منظور نظر اینکه، همگام باظهور نظریه های فراثباتی، در حوزه روش تحقیق هم، رویکردهایی چون روی...

[ 13 ] - جامعه شناسی احساسات

چکیدهجامعه شناسی احساسات در اواخر دهه ۱۹۷۰ و اوایل دهه ۱۹۸۰ میلادی به عنوان یکی از حوزه های جامعه شناسی در آمریکامورد توجه قرار گرفت . در خلال مقطع زمانی مذکور شمار قابل توجهی مقاله و کتاب در این حوزه به چاپ رسید که در آنها بااحساسات به عنوان مقوله ای که قابل بررسی و تحلیل جامعه شناختی است برخورد شد . مقاله حاضر با بررسی چهار نظریه کلاسیکو یک نظریه اخیرتر در مباحث نظری جامعه شناسی احساسات تلاش ...

[ 14 ] - نقد مطالعات گونه‌شناسی دینداری و ارائه چارچوبی نو

بررسی‌های چندگانه در سطوح و جوانب مختلف مطالعات گونه‌شناسی دینداری داخلی نشان می‌دهد که این پژوهش‌ها فاقد الگویی جامع و منطقی برای گونه‌شناسی دینداری‌اند. این فقدان الگو و چارچوب مطالعه از حیث منطق، فرایند و روش مطالعه، تحقیقات پیشین در این زمینه را دچار آشفتگی‌های عدیده و نقایص جدی ساخته است. احراز این مدعا، مستلزم مرور و نقادی تحقیقات گونه‌شناسی دینداری به‌منظور دستیابی به الگویی برای مطالعات...

[ 15 ] - نگرش روحانیون به فرآیند تزلزل خانواده در شهر اصفهان

هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی نگرش روحانیون به فرآیند تزلزل خانواده در شهر اصفهان می باشد. بدین منظور با استفاده از روش نظریه ی داده بنیاد، با 24 نفر از روحانیون این شهر به صورت نمونه گیری هدفمند، مصاحبه نیمه ساخت یافته انجام شد. نتایج این پژوهش بر اساس مدل پارادایمی نشان می دهد کلان شهر بودن اصفهان و فرهنگ و سنت های غلط حاکم بر آن، از جمله ویژگی های منحصر به فرد این شهر است که بسترساز آسی بها...

[ 16 ] - بازنمایی سینمای دینی در دو دوران سیاسی- اجتماعی

در این مطالعه با مفروض گرفتن فیلم به‌مثابه محصولی فرهنگی و کرداری گفتمانی تلاش شده است تا با استفاده از روش تحلیل گفتمان و نشانه‌شناسی گفتمانی، ضمن تحلیل شانزده فیلم از سینمای دینی پس از انقلاب ایران به این سؤال پاسخ داده شود که سینمای دینی در طلیعه و عصر انقلاب و تثبیت نظام جمهوری اسلامی و دوران عدالت و ارزش‌گرایی (دهة هشتاد) چگونه بازنمایی داشته است؟ حدود اشتراک و افتراق آن چیست و هرکدام از ا...

[ 17 ] - دیالکتیکِ فضاهای معنایی؛ فهمِ تجربه ی حضورِ فیس بوکیِ سوژه های مجازی

ما در پژوهش حاضر به دنبال مطالعه‌ی فهمِ تجربه‌ی حضورِ سوژه‌های مجازی در فضای فیس‌بوک هستیم. برای نیل به این هدف، از روش نظریه‌ی داده‌بنیاد و به طور خاص نسخه‌ی گلیزریِ آن(نسخه‌ی کلاسیک) استفاده کرده‌ایم. نمونه‌ی مورد بررسی ما 17 نفر از کنشگران مجازیِ فیس‌بوک بوده‌اند که با استفاده از مصاحبه‌ی عمیق ساخت‌نیافته با آن‌ها مصاحبه انجام داده‌ایم. بر اساس یافته‌های پژوهش می‌توانیم بگوییم که 6 مقوله‌ی...

[ 18 ] - تقاطع جنسیت و خانواده؛ فهم زنانه از ازدواج و زندگی خانوادگی

بررسی رابطة میان جنسیت و نهاد خانواده، معنای زنانه از ازدواج و زندگی خانوادگی، در وضعیت تحولات حاضر، که با ازهم‏گسست فزایندة زندگی‏های تأهلی همراه است، بیانگر آن است که زنان در حال تجربة خروج از سایه و کشف هویتی جدید از خودند. مطالعة حاضر با مشارکت 28 نفر از زنان ‏تهرانی باسابقة حداقل یک‏بار ازدواج و جدایی با استفاده از روش داده‏بنیاد (رویکرد سیستماتیک) صورت گرفته است. زنان باتجربة جدایی واجد س...

[ 19 ] - توصیف کیفی فراگرد ارتباط مردم و روحانیت در تبلیغ دین؛ نگرشی آسیب‌شناسانه از منظر روحانیون مبلغ نخبه

در حوزۀ مسائل اعتقادی، فراگرد ارتباط در تبلیغ دینی و ارشاد مردم در صورتی اثرگذار است که رابطۀ مردم و روحانیت به شکل مطلوب برقرار باشد و مردم،همچنان به شنیدن آموزه‌های دینی از زبان روحانیت علاقه‌ داشته باشند. اکنون، پس از چهل سال از پیروزی انقلاب اسلامی رابطۀ مردم و روحانیت در حوزۀ تبلیغ دینی فرازوفرودهایی را تجربه کرده که باوجود تأثیرگذاربودن، به‌طور جدی نیازمند آسیب‌شناسی است. در این مقاله، پژ...

[ 20 ] - برساخت سوژه دینی در گفتمان‌های سینمای دینی پس از انقلاب اسلامی

پیامد انقلاب اسلامی به‌مثابة رخدادی سیاسی، موجی از تلاش‌ها برای دینی‌سازی و اسلامی‌کردن زمینه‌های اجتماعی، فرهنگی و هنری به‌شمار می‌آید. یکی از حوزه‌هایی که در ساخت فرهنگی به‌طور کل و سراسری متحول شد و ساخت نهادی آن استحاله یافت، نهاد سینماست. در این پژوهش، در چارچوب الگوی برساختی و از منظری گفتمانی، ضمن انتخاب هدفمند 44 فیلم‌ سینمای دینی پس از انقلاب به روش تحلیل گفتمان انواع سوژة دینی و مکانی...

[ 21 ] - سنخ‌شناسی گفتمان‌های سینمای دینی پس از انقلاب اسلامی ایران

پس از انقلاب اسلامی، یکی از حوزه‌هایی که در ساحت فرهنگی دچار تحول جدّی شد، نهاد سینما بود. سینما از آغاز انقلاب ‌چونان ابزاری فرهنگی مورد توجه شایان بوده تا از آن به‌عنوان وسیله‌ای برای ترویج دین استفاده گردد. در این پژوهش با مطالعه 44 نمونه از آثار سینمای دینی پس از انقلاب با روش تحلیلِ گفتمان و نشانه‌شناسی گفتمانی تلاش شده است تا به این سؤالات پاسخ داده شود که گفتمان‌های سینمای دینی پس از انقلا...

[ 22 ] - مرور نظام‌مند مقالات علمی شبکه‌های اجتماعی؛ مورد مطالعه: اصفهان

اثرگذاری روزافزون فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی مجازی در حوزه‌های مختلف، ضرورت بررسی بیشتر و دقیق‌تر نهادهای علمی دربارۀ این حوزه را آشکار می‌کند. از زمینه‌های مطالعاتی، تمرکز بر تأثیرات شبکه‌های اجتماعی در بستر و بافت فرهنگی مشخص است. اصفهان از بافت‌های فرهنگی است که جایگاه ویژه‌ای در تحولات فرهنگی - اجتماعی کشور دارد. مقالۀ حاضر، به‌دنبال پاسخ به این سؤالات است: مقالات علمی نگاشته‎‌شده با موض...

[ 23 ] - تقاطع جنسیت و خانواده : فهم مردانه از ادزواج و جدایی

بررسی وضعیت پرشتاب و فزاینده ازهم‌گسست زندگی‌های خانوادگی در میان زنان و مردان، بر حسب جنسیت متفاوت‌شان، با تعابیر مختلفی همراه است.این فهم در مردان بیانگر تجربه نوعی از دست دادن است. این تجربه نتیجه تقاطع ساختار جنسیت و نهاد خانواده و تاثیر آن بر موقعیت متحول شده مردان است. بخشی از این تحول مربوط به مردان و بخشی دیگر مربوط به تحولات هویتی و نقشی زنان است که بر جایگاه دیرپای مردان در خانواده مو...