محمدجلال عباسی شوازی

استاد جمعیت‌شناسی دانشگاه تهران

[ 1 ] - ماندن یا مهاجرت دوباره مهاجران بازگشته افغانستانی از ایران به کشورشان و عوامل تعیین‌کنندۀ آن

با توجه به پویایی‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی دنیای معاصر، بازگشت مهاجران و پناهندگان در سال‌های اخیر اهمیتی فزاینده یافته است. با این حال، علیرغم بازگشت‌های جمعی بزرگی که رخ داده است، پایداری این بازگشت‌ها هیچ‌گاه از پیش تضمین شده نیست. این مقاله به بررسی پایداری بازگشتِ پناهندگان افغانستانی به کشورشان از ایران و اثر عوامل جمعیتی، زمینه‌ای و ساختاری بر تصمیم آنها به ماندن در افغانستان یا مهاجر...

[ 2 ] - سنجش تأثیر استقلال، مشارکت اجتماعی، و تحصیلات زنان بر تمایل به فرزندآوری (مطالعه موردی شهر سیرجان)

ایران، در چند دهة اخیر، افت شدیدی را در میزان باروری کل داشته است. نتایج مطالعات نشان می‏دهد نقش زنان در اجتماع و توانایی تصمیم‏گیری در امور خانواده از عوامل مؤثر بر رفتار باروری زنان است و استقلال زنان عامل مهمی جهت کنترل رفتار باروری زنان محسوب می‌شود. مقالة حاضر، با استفاده از روش پیمایش، به بررسی رابطة برخی ابعاد استقلال زنان با تمایل به فرزندآوری زنان در شهر سیرجان، واقع در استان کرمان، می...

[ 3 ] - تغییرات اندیشه‌ای و تأثیر آن بر رفتار و ایده‌آل‌های باروری زنان کُرد و تُرک

هم‌سو با روند کلی تحولات باروری در ایران، آذربایجان غربی در طول سال‌های اخیر کاهش باروری گسترده‌ای را تجربه کرده است. در این مطالعه، ضمن تحلیل هم‌گروه تغییرات اجتماعی و اندیشه‌ای، تلاش می‌کنیم تا تأثیر تعاملی این متغیرها بر رفتار و ایده‌آل‌های باروری زنان کُرد و تُرک را تحلیل کنیم. روش تحقیق، پیمایشی است. جمعیت آماری زنان 49-15 ساله‌ی متعلق به یکی از خانوارهای معمولی ساکن در شهرستان ارومیه است که...

[ 4 ] - سن ایده آل ازدواج و عوامل تعیین کننده‌ی آن در شهر یزد

روند رو به افزایش سن ازدواج یکی از ابعاد مهم تحولات اخیر ازدواج و خانواده در ایران بوده است. هماهنگ و توأم با روند تأخیر در سن ازدواج، نگرش‌های اجتماعی نسبت به سن مطلوب و ایده‌آل ازدواج نیز تغییراتی کرده است. مقاله‌ی حاضر، نگرش‌ها و ایده ‌آل‌ های اجتماعی مرتبط با سن مناسب ازدواج دختران و پسران و عوامل مؤثر بر آن را تحلیل و بررسی می‌کند. داده ‌های تحقیق از طریق پیمایش در بین دو گـروه از زنان ازد...

[ 5 ] - پدیدارشناسی زمان تولد اولین فرزند در بین زنان در تهران

[ 6 ] - تحلیل چندسطحی عوامل مؤثر بر زمان وقوع تولد اول در ایران 1379-1370

هدف از این مقاله بررسی عوامل مؤثر در وقوع تولد اول در کوهورت ازدواجی 1379-1370 است. بدین منظور با استفاده از تحلیل ثانویه ی داده های طرح پیمایش جمعیّت و سلامت سال 1379 و به کارگیری تکنیک تحلیل بقا و مدل های چندسطحی، عوامل مؤثر در فاصله ی ازدواج تا اولین تولد در دو سطح خرد و کلان بررسی می شود. بر اساس نتایج مطالعه، اصلی ترین تعیین کننده های زمان تولد اولین فرزند، سن ازدواج و دسترسی زنان به تحصیلا...

[ 7 ] - مادران، دختران و ازدواج (تفاوت های نسلی در ایده ها و نگرش های ازدواج در شهر یزد)

این مقاله، تفاوت ها و تغییرات بین نسلی در ارزش ها و نگرش های مرتبط با ازدواج و تشکیل خانواده را در بین دو نسل مادران و دختران مقایسه و تحلیل می کند. داده های تحقیق، از طریق پیمایش، در شهر یزد جمع آوری و اطلاعات مربوط به 155 نفر از نسل مادران و 155 نفر از نسل دختران مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج بیانگر اجماع و توافق نظر هر دو نسل در مورد سن مناسب ازدواج و همچنین مخالفت با چندهمسری مردان است ک...

[ 8 ] - گفتمان‌های جمعیتی در ایران: سیاست و بازتولید رسانه‌ای

مساله این مقاله، نبود شناخت درباره ویژگی‌های گفتمان‌های جمعیتی است که در رسانه‌ها تولید و بازتولید می‌شوند، و می‌توانند بر تصمیم‌گیری‌های سیاسی و شخصی اثر بگذارند. در این مقاله با توجه به نقش گروه‌های متخصصان و ذینفعان در تنویر افکار عموم و یاری رساندن به برنامه‌ریزان در تنظیم سیاست‌های جمعیتی متونی که رویکرد صاحب‌نظران از جمله متخصصان جمعیت‌شناسی را در این باره بازتاب می‌دهند، با روش تحلیل گفت...

[ 9 ] - The Intergenerational Comparison of Marriage and Childbearing Ideals with Emphasis on Background Characteristics in Sanandaj District

The aim of this study is to investigate and compare marriage and childbearing ideals between two generations i.e. mothers and their offspring in Sanandaj district. The research data has been obtained from Sanandaj's Fertility Ideals and Behaviors Survey in 2014. A sample of 420 people was drawn from the available data, containing 210 mothers and 210 single offsprings (107 boys and 103 girls). T...

[ 10 ] - شناسایی و تحلیل الگوی فضایی سکونت‌گزینی مهاجران خارجی در فضای روستایی و شهری ایران

برای ایران که در طی چهل سال اخیر تغییرات مهم جمعیتی را تجربه کرده، مهاجرپذیری از موضوعات مهم جمعیتی و سیاسی آن به‌شمار می‌آید. گر چه در طی سال‌های پس از انقلاب، ایران شرایط ثبات دایمی را تجربه نکرده و به‌طور مستمر با مسایلی مانند جنگ و تهدید و تحریم رو‌به‌رو بوده است، اما تاکنون مأمن پناهندگان کشورهای همجوار و غیرهم‌جوار بوده است. این مهاجران پناهندگانی هستند که نتیجه جنگ و ناآرامی داخلی و بین‌...

[ 11 ] - مسئلۀ اجتماعی مهاجرت از افغانستان: تمایلات و عوامل پشتیبان

چرایی مهاجرت مردم به خارج از کشور و تبیین آن در چارچوب رویکردهای اقتصادی، عوامل جاذبه و دافعه و دوگانۀ فقر و مهاجرت همواره مورد توجه مطالعات مهاجرتی بوده است. مهاجرت در میان مردم افغانستان، سنتی دیرینه دارد، بااین‌حال، طی چند دهۀ اخیر، این جریان‌های مداوم مهاجرت و بازگشت، شکلی جمعی و مقیاسی بی‌سابقه گرفته‌اند. این مقاله به‌دنبال تبیین مسئلۀ اجتماعی مهاجرت از افغانستان با تأکید بر تمایلات و عوا...

[ 12 ] - شکل‌گیری خانوار و ترتیبات زندگی جوانان در ایران: شواهدی از تأخیر در گذار به زندگی مستقل

شکل‎گیری خانوار جدید توسّط جوانان از مراحل مهم در چرخه‎ی زندگی خانوار بوده و به عنوان گذار به مرحله بزرگ‌سالی تعبیر می‎شود. هدف مطالعه‎ی حاضر، بررسی ترتیبات زندگی جوانان در ایران و شناخت روندها و عوامل مؤثّر بر میزان‎های سرپرستی آن‎ها می‎باشد. برای تحقق این هدف اطّلاعات جوانان 29-15 ساله در طی دوره 1395-1363 با استفاده از داده‎های طرح هزینه و درآمد خانوار مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. نتایج نشان دا...

[ 13 ] - Identity Integration of Afghan Immigrants in Iran: A Grounded Theory Study

Introduction: Iran has hosted foreign immigrants, mostly Afghans and Iraqis, for the past four decades. The number of Afghan refugees registered by the UN Refugee Agency in 2021, shows that among different countries, Iran is the second destination of Afghan refugees after Pakistan. One of the key aspects of immigrants' lives that changes in the context of life and residence in the host communit...