محسن نوغانی
دانشیار جامعه‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد (نویسنده مسئول)
[ 1 ] - شورای اجتماعی محلات شهر مشهد: مشارکت شهروندی بهینه ی محله مبنا
یکی از شیوه‌های جلب مشارکت محله‌ای، ایجاد شوراهای اجتماعی محلات شهر مشهد بوده است که به دلیل شکل ساختاری، برنامه‌ها و مصوبات از الگوی نوینی تبعیت می‌کند. هدف از انجام این پژوهش، ارائه‌ی رویکرد نوین در مشارکت شهروندی با توجه به وضعیت شورای اجتماعی محلات مشهد در سه محور مشارکت شهروندی، شهرداری و سازمانی است. روش اجرای پژوهش تحلیل ثانویه و پیمایش بوده که در آن با مطالعه‌ی اسناد، مصوبات و آیین‌نامه...
[ 2 ] - رابطه بین رویکرد اخلاقی نسبی گرایی، رضایت شغلی و ماکیاولی گرایی بین جامعه حسابداران و حسابرسان
هدف مطالعه حاضر بررسی رابطه بین رضایت شغلی و نسبی گرایی با ماکیاولی گرایی حسابداران و حسابرسان است. پژوهش حاضر از نوع مطالعات توصیفی- پیمایشی و جامعه آماری پژوهش شامل افراد شاغل در مؤسسات حسابرسی و حسابداران شرکت‌های خصوصی در سال 1395 است. حجم نمونه تعداد 298 نفر شامل 176 نفر حسابدار و 122 نفر حسابرس بود. اعضای نمونه با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. برای جمع‌آوری دادهها از ...
[ 3 ] - پژوهش جامعه‌شناختی و مسئله اعتبار نتایج، نقدی بر مقاله «تبریز، شهر بدون گدا»
مقاله‌ای با عنوان «تبریز، شهر بدون گدا: مطالعه جامعه‌شناختی مواجهه شهروندان با پدیده تکدی‌گری» از سیدحسین سراج‌زاده، توکل آقایاری هیر و نشمین خضری در مجله مسائل اجتماعی ایران (بهار و تابستان 1396) به چاپ رسید که در آن برخی نارسایی‌ها به چشم می‌خورد که مبنای نقد حاضر قرار گرفته است. آگاهی از این نارسایی‌ها شاید بتواند مانع از تکرار آنها شده و تحقیقات آتی را در مسیر درست‌تری قرار دهد. مقاله مذکو...
[ 4 ] - گرایش به ارتباط با جنس مخالف: مطالعه ای درباب نوجوانان پسرِ مشهد
مسئله اساسی این مطالعه این است که نوجوانانِ پسرِ شهر مشهد برقراری رابطه با جنس مخالف را چگونه معنا و بازنمایی میکنند؟ بدین منظور، از رویکرد برساختی- تفسیری و از روش نظریه زمینهای و تکنیک مصاحبه عمیق بهره گرفته شد. برای انتخاب نمونه روش نمونه گیری هدفمند و برای تعیین حجم نمونه نیز معیار اشباع نظری برگزیده شد. باکمک روش نمونه گیری نظری و هدفمند با 20 نفر از مشارکت کنندگان مصاحبه شد و نهایتاً د...
[ 5 ] - بررسی عوامل اقتصادی مؤثر بر جرم (فراتحلیلی از تحقیقات انجام شده در ایران)
وقوع جرم، به عنوان یک پدیده نامطلوب اجتماعی، علل روانی، اقتصادی و اجتماعی متعددی دارد. با توجه به اینکه از طرفی عامل اقتصادی، عامل مهمی برای تمام ساختارهای اجتماعی بوده و تأثیرات قابل‌توجهی بر روی وقوع جرم دارد، از طرف دیگر، تحقیقات متعددی در زمینه عوامل اقتصادی مؤثر بر جرم در ایران صورت گرفته؛ ولی جمعبندی فراگیری از این تحقیقات وجود ندارد، تحقیق حاضر به دنبال شناسایی مهمترین عوامل اقتصادی مؤ...
[ 6 ] - تأثیر نقش پدری بر تربیت دینی فرزندان در بین خانواده‌های شهر مشهد
با بروز تغییرات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در جوامع امروز، روابط اعضای خانواده با یکدیگر تغییر کرده که از جملهی آنها رابطه بین پدر و فرزند می باشد. بنابراین پژوهش حاضر به بررسی تأثیر نقش پدری بر تربیت دینی فرزندان می‌پردازد. این پژوهش با روش پیماش و جامعه آماری کلیه خانواده‌های شهر مشهد با استفاده از پرسشنامه انجام گرفته است. لذا پژوهش به بررسی تأثیر نقش پدری در ابعاد بازی، عاطفی و پرورشی، ارائ...
[ 7 ] - تأثیر اردوی راهیان نور بر نگرش رفتاری شناختی دانشجویان نسبت به مقوله شهادت(مطالعه پانل)
هدف پژوهش حاضر بررسی میزان تأثیر اردوی راهیان نور بر نگرش رفتاری و شناختی دانشجویان است. پژوهشگران تلاش میکنند با استفاده از روش مطالعه پانل، به بررسی این موضوع بپردازند که آیا نگرش دانشجویان نسبت به شهادت قبل و بعد از اردوی راهیان نور متفاوت است یا خیر؟ جامعه آماری، دانشجویان حاضر در اردوی راهیان نور سال 1389 دانشگاه فردوسی مشهد بوده و پژوهشگران جامعه را بصورت تمام شماری مورد بررسی قرار داده...
[ 8 ] - تغییرات سیاسی- اجتماعی دیدگاه‌ها و مواضع عالمان دین با تأکید بر دوره تاریخی جنبش مشروطه (1285ش/1906م) و جنبش ملّی (1331ش/1952م)
محمد مسعود سعیدی ، دانشجوی دکتری دانشگاه فردوسی مشهد * محمد مظلوم خراسانی ، استاد گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد محسن نوغانی ، دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد علی یوسفی ، دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد دیدگاه‌ها و مواضع عالمان دین متناسب با شرایط متغیر اجتماعی- فرهنگی جامعه، برای سازگاری بیشتر با مقتضیات محیط جدید، تغییر می‌کند. نیمه اول سده...
[ 9 ] - شبکههای اجتماعی مجازی و شادکامی
چکیده هدف این مطالعه بررسی اثر شبکۀ اجتماعی مجازی بر سرمایۀ اجتماعی و میزان شادکامی افراد عضو در یکی از سایتشبکههای اجتماعی است. دادهها با تکنیک پیمایش و روش نمونه‌گیری خوشهای چندمرحله‌ای با حجم نمونۀ 255 نفر جمع‌آوری و تحلیل شدهاست. نتایج نشانداد افراد با عضویت و مشارکت در این سایتشبکههای اجتماعی مواردی را بدین شرح بهدستمیآورند: افزایش شبکههای ارتباطی، عضویت در گروه‌های مختلف، تبع...
[ 10 ] - روایت در جایگاه تحقیق و تحقیق در جایگاه روایت: نکات اشتراک و افتراق
روایت کنشی قدیمی است که هنوز هم در سراسر جامعه مدرن در هزاران شکل از رمان گرفته تا بازی‌های رایانه‌ای نمود یافته است. در عین حال هنوز حوزه تحقیق روایی از نوین‌ترین رویکردهای پژوهشی است. از این‌رو به سرعت در حال تحول میباشد. این مقاله به بررسی شکل نو ظهوری از تحقیق روایتی، به‌عنوان روایت در جایگاه پژوهش (NAR) می‌پردازد. ابتدا به بررسی فرم آشنای تحقیق روایتی می‌پردازیم که تحقیق در جایگاه روایت (...
[ 11 ] - توانمندسازی مهارت‌محور کارگران خدماتی زن (مطالعه ای کیفی در مراکز اقامتی شهر مشهد)
کارگران خدماتی غیرماهر، از جمله مستخدمان زن در هتلها و مراکز اقامتی، به‌رغم سهم عمدهای که در کیفیت خدمات این مراکز دارند، معمولاً موقعیت شغلی نازل و کمترشناختهشدهای دارند؛ در‌حالی‌که شناخت کافی از وضعیت ایشان و عوامل اثرگذار بر عملکرد شغلی آنها میتواند، با کمترین هزینهها، دستاوردهای درخور توجه در راستای بهبود وضعیت رفاهی ایشان و نیز ارتقای کیفیت خدمات وابسته به منابع انسانی در صنعت گردشگ...
[ 12 ] - شناسایی عوامل اجتماعی مؤثر براختلالات تغذیه در دانشجویان دختر دانشگاه فردوسی مشهد
هدف این مطالعه بررسی عوامل مؤثر بر میزان اختلالات تغذیه در دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد و دکتری دانشگاه فردوسی مشهد میباشد. دادهها با روش پیمایش و روش نمونه‌گیری طبقه‌ای بهینه با حجم نمونه 260 نفر از دانشجویان دختر دوره کارشناسی ارشد و دکتری جمع‌آوری و با رگرسیون چند گانه و رگرسیون لجستیک مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که میانگین اختلالات خوردن22/2 از 5 و در حد کمتر از متوسط میباشد. هم...
[ 13 ] - Social capital and health: a return to social and sociological traditions
Social capital as a concept which is related to social contextand as a new element besides other factors like environmental, Genetic and individual factors has attracted interests of professional and authorities in national and international levels. This approach has attracted attentions in low-income countries which have source limitations for interventions. This paper introduces concepts re...
[ 14 ] - فرا تحلیل کیفی دو دهه تحقیقات حوزه توانمندسازی زنان روستایی و شهری در ایران
پژوهش حاضر در صدد بررسی و فراتحلیل کیفی مطالعات حوزه توانمندسازی زنان روستایی و شهری بوده است. بر این اساس در گام نخست تمامی مقاله های علمی- پژوهشی با کلیدواژه های توانمندی و توانمندسازی در بازه زمانی 1375 تا 1395 از پایگاه اطلاعاتی علمی جهاد دانشگاهی و پایگاه استنادی نورمگز استخراج شد که شصت مورد را در بر می گرفت. در ادامه چهل و دو مقاله ای که شامل واژههای زنان روستایی یا زنان شهری در عن...
[ 15 ] - مراسم پیشکاری؛ نمود مصرف نمایشی مناسک ازدواج
امروزه، مناسک ازدواج با رویکردی فرهنگی به سمت مناسک اقتصادی رفته است و روز‌به‌روز گسترده‌تر و پیچیده‌تر می‌شود. هدف از اجرای این پژوهش تحلیل اجتماعی پیام‌های مرتبط با مراسم نوظهور در مناسک ازدواج یعنی مراسم پیشکاری است. روش اجرا، تحلیل محتوای کیفی پیام‌های منتشرشده در صفحات اینترنتیِ معرفی این مراسم است. در این پیام‌ها مخاطبین که اغلب دختران در شرف ازدواج هستند، ابعاد مختلف این پدیده را بررسی کر...
[ 16 ] - میدان آموزش به‌مثابه وابسته کارکردی غیرقابل اعتنا: مورد مطالعه، تحلیل جایگاه میدان آموزش ایران در میدان قدرت
مقاله حاضر درصدد تبیین این مسئله است که میدان آموزش در میدان قدرت از چه جایگاهی برخوردار است؟ چارچوب مفهومی مقاله براساس نظریات بوردیو تدوین گردید. به‌منظور گردآوری و تحلیل دادهها از روش تحلیل اسنادی و تحلیل موضوعی استفاده شده است. جامعه مورد مطالعه در روش اسنادی عبارت بود از اسناد فرادستی که با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند، اسناد توسعه و بودجه به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. در روش تحلیل موضوعی، ...
[ 17 ] - توصیف و تحلیل جریانهای دانشی در شبکه سازمانی دانشگاه فردوسی مشهد
هدف اصلی این پژوهش توصیف و تحلیل جریانهای دانشی در شبکه دانش سازمانی دانشگاه بود. برای توصیف ساختار و موقعیت کنشگران در شبکه دانش سازمانی دانشگاه فردوسی مشهد از روش تحلیل شبکه اجتماعی استفاده شد. حجم نمونه در این مرحله 147 نفر از کارکنان سه معاونت آموزشی و تحصیلات تکمیلی، پژوهش و فناوری و طرح و برنامه بودند. در این مرحله موقعیت کنشگران بر اساس شاخصهای مرکزیت در شبکه به دست آمد و کنشگران محوری ...
[ 18 ] - بازار و جرائم زیست محیطی: تبیین شکار غیرقانونی پرندگان در فریدونکنار
شکار غیرقانونی پرندگان تاثیرات مخربی بر اقتصاد و حیات گونههای جانوری در یک جامعه دارد. مواردی از این شکار غیرقانونی در شهرستان فریدونکنار استان مازندران وجود دارد که تحقیق حاضر به بررسی و تبیین آن خواهد پرداخت. چهارچوب نظری این تحقیق برای تبیین شکار غیرقانونی پرندگان نظریات فعالیتهای روزمره و کاهش تقاضای بازار میباشد. این تحقیق به روش پیمایشی و با ابزار پرسشنامه برای جمع آوری دادهها، انجام ...
[ 19 ] - جستجوی اطلاعات شغلی در یک شبکه همکاری علمی؛ یک نمونه از تحلیل پویایی های شبکه اجتماعی
شبکههای همکاری علمی فرصتی مهیا میسازند تا اعضا با ارائه مهارت از فرصتهای شغلی مرتبط مطلعگردند. مسأله اصلی شرایطی استکه تحت آن اطلاعات مربوط به فرصتهای شغلی منتشر می‌شود. پژوهش حاضر با هدف شناسایی آن دسته از پویاییهای شبکه همکاری علمیکه سبب دسترسی به اطلاعات شغلی میگردد، انجام شده و ازحیث نظریه، روش و تکنیک مبتنی بر رویکرد تحلیل شبکه اجتماعی است. شبکه موردمطالعه شاملکلیه دانشجویان تحصی...
[ 20 ] - شورای اجتماعی محلات شهر مشهد: مشارکت شهروندی بهینه ی محله مبنا
یکی از شیوه‌های جلب مشارکت محله‌ای، ایجاد شوراهای اجتماعی محلات شهر مشهد بوده است که به دلیل شکل ساختاری، برنامه‌ها و مصوبات از الگوی نوینی تبعیت می‌کند. هدف از انجام این پژوهش، ارائه‌ی رویکرد نوین در مشارکت شهروندی با توجه به وضعیت شورای اجتماعی محلات مشهد در سه محور مشارکت شهروندی، شهرداری و سازمانی است. روش اجرای پژوهش تحلیل ثانویه و پیمایش بوده که در آن با مطالعه‌ی اسناد، مصوبات و آیین‌نامه...
[ 21 ] - بازار و جرائم زیست محیطی: تبیین شکار غیرقانونی پرندگان در فریدونکنار
شکار غیرقانونی پرندگان تاثیرات مخربی بر اقتصاد و حیات گونههای جانوری در یک جامعه دارد. مواردی از این شکار غیرقانونی در شهرستان فریدونکنار استان مازندران وجود دارد که تحقیق حاضر به بررسی و تبیین آن خواهد پرداخت. چهارچوب نظری این تحقیق برای تبیین شکار غیرقانونی پرندگان نظریات فعالیتهای روزمره و کاهش تقاضای بازار میباشد. این تحقیق به روش پیمایشی و با ابزار پرسشنامه برای جمع آوری دادهها، انجام ...
[ 22 ] - جستجوی اطلاعات شغلی در یک شبکه همکاری علمی؛ یک نمونه از تحلیل پویایی های شبکه اجتماعی
شبکههای همکاری علمی فرصتی مهیا میسازند تا اعضا با ارائه مهارت از فرصتهای شغلی مرتبط مطلعگردند. مسأله اصلی شرایطی استکه تحت آن اطلاعات مربوط به فرصتهای شغلی منتشر می‌شود. پژوهش حاضر با هدف شناسایی آن دسته از پویاییهای شبکه همکاری علمیکه سبب دسترسی به اطلاعات شغلی میگردد، انجام شده و ازحیث نظریه، روش و تکنیک مبتنی بر رویکرد تحلیل شبکه اجتماعی است. شبکه موردمطالعه شاملکلیه دانشجویان تحصی...
[ 23 ] - Representation of Crises in Coursebooks of the Public Education System: A Study Based on Content Analysis
how crises are represented in elementary and high school textbooks through content analysis method. In the first step, the basic concepts related to this topic, were extracted from Iranian and international scientific and legal documents deductively. Then, 68 extracted concepts were put into 12 categories and were sent to the field experts in the form of a questionnaire.The reliability coeffici...
[ 24 ] - سیر نزولی عادت‌واره نهادی معلمان (مطالعه موردی معلمان دوره متوسطه دوم شهر مشهد)
پژوهش حاضر سعی در تبیین این مسأله را دارد که عادت‌واره نهادی معلمان در مشهد در چه سطحی قرار دارد؟ و در طول زمان تغییرات آن چگونه بوده است؟ یعنی این که معلمان در گذشته از چه عادت‌واره نهادی برخوردار بوده و امروزه از چه عادت‌واره نهادی برخوردار هستند؟ بدین منظور چارچوب مفهومی پژوهش بر اساس نظریات بوردیو تدوین گردید. جهت گردآوری و تحلیل دادهها از روش پیمایش و تحلیل موضوعی بهره گرفته شد. جامعه آما...
[ 25 ] - تکوین تکثر تمایز در میدان، عادت‌واره و سرمایه: صورتبندی نظریه توسعه از دیدگاه بوردیو
با توجه به این که بوردیو در آثار تجربی و نظری خویش ایده‌ی مدرنیته، تحول، توسعه و تکامل جوامع را به‌طور غیر مستقیم مطرح نموده است، مسأله‌ی اصلی تحقیق حاضر حول این موضوع متمرکز است که توسعه در آثار بوردیو چگونه نمود یافته است؟ و چه ویژگی‌هایی دارد؟ نتایج مرور نظام‌مند آرای بوردیو نشان می‌دهد توسعه از دیدگاه بوردیو عبارت است از تغییر ...
[ 26 ] - A Narrative on the Use of Vignette: Its Advantages and Drawbacks
Background & aim: In some situations in quantitative or qualitative research, complementary tools would be of great help in data collection. Vignette is a data collection tool, which has been used for over 50 years in different disciplines including health sciences. Nonetheless, there is a paucity of information regarding this method. With this background in mind, the ...
[ 27 ] - جامعه‌شناسی نذر و موانعِ مسئولیّت‌پذیری و مشارکت اجتماعیِ کنشگران در نذرهایِ مالی
نذرهای مالی از منظر جامعه‌شناختی کنشی اجتماعی، اقتصادی، مشارکتی و معطوف به خیر جمعی هستند که با توجّه به شرایط کنونی جامعۀ ما ظرفیت فراوانی برای توانمندسازی گروه‌های آسیب‌پذیر و مقابله با فقر دارند. بر این اساس، هدف این مقاله توصیف و تفسیر معنای پدیدهٔ نذر از منظر کنشگران، دلائل آنها برای انتخاب روش‌های ادای نذر و در نهایت کشف موانع مسؤلیّت‌پذیری و مشارکت اجتماعیِ کنشگران است. با استفاده از ر...
[ 28 ] - بازنمایی کلیشه های قومی در سریال های تلویزیون (بازه زمانی:1392-1380)
پژوهش حاضر به بازنمایی کلیشه های منتسب به اقوام در سریال های تلویزیونی می پردازد. سؤال اصلی عبارتست از این که شخصیت‌های قومی به لحاظ به ابعاد شخصیتی و اجتماعی چگونه به تصویر کشیده می‌شوند. روش تحلیل محتوای کیفی برای پاسخ به این سوال مورد استفاده قرار گرفت. مروری بر توصیف نمودهای متنی حاکی از آن است که بر خلاف ادعای برخی پیشینه های تجربی مبنی بر این که به نظر گروه‌های قومی بازنمایی کلیشه‌ای اقوا...
[ 29 ] - An Account of Iranian Pregnant Women’ Experiences of Spousal Role: An Ethnophenomenological Exploration
Background & aim: Women experience many physical and emotional changes during pregnancy. Simultaneously, they experience dramatic alterations in their family structure and function including changes in the spousal role of couple. Due to the scarcity of studies in this regard, the present study aimed to provide an account of women's experiences of spousal role during pr...
[ 30 ] - Comparison of Social Development in the Five Development plans Befor and After the Islamic Revolution of Iran
Short Abstract Introduction: Development and development planning is undoubtedly a multidimensional process that contains economic, social, cultural and political aspects. Programs that have been implemented so far in underdeveloped countries, have largely focused on economic growth and industrial development, as well as greatly neglecting the social and cultural factors of growth. Therefore, ...
[ 31 ] - Comparison of Social Development in the Five Development plans Befor and After the Islamic Revolution of Iran
Short Abstract Introduction: Development and development planning is undoubtedly a multidimensional process that contains economic, social, cultural and political aspects. Programs that have been implemented so far in underdeveloped countries, have largely focused on economic growth and industrial development, as well as greatly neglecting the social and cultural factors of growth. Therefore, ...
Co-Authors