علیرضا کرباسی
کارشناس ارشد تاریخ ایران باستان، دانشگاه تهران.
[ 1 ] - رابطة مفاهیم «فرّه» و «خویشکاری» براساس متون پهلوی و کارکرد اجتماعی آنها در اندیشة سیاسی ایران باستان
بسیاری از واژههایی که در متون پهلوی به کار رفتهاست، فارغ از معانی انتزاعی و نظریشان، کارکردی عملگرایانه در صحنة اجتماعی ایران باستان داشتهاند. از مهمترین این واژهها، «فرّه» و «خویشکاری» می‌باشند که ارتباط نزدیکی با یکدیگر داشته و در معنای عملی خود، از کارکردی یکسان برخوردارند؛ متون پهلوی ـ با تأکید بر دینکرد ـ نشان میدهند که این دو واژه نسبت مستقیمی با یکدیگر دارند. درواقع، خویشکاری در ...
[ 2 ] - حدود مفاهیم «جبر» و «اختیار» در متون پهلوی و رابطة آنها با نقش انسان در تاریخ در اندیشة مزدیسنا
اندیشۀ مزدیسنا، بسان دیگر مکاتب دینی و فلسفی، جایگاه بسیار ویژه‌ای برای موضوع «جبر» و «اختیار» در نظر داشته است. با بررسی متون کهن برای شناخت این آیین که شامل ریگ ودا و اوستا و متون پهلوی است، می‌توان ردپای سه‌گونه تفکر را در پدیدآمدن دیدگاه مزدیسنا، دربارة نقش ارادة انسان درتاریخ و حدود آن تشخیص داد. نخست نقش بغ دختان و ایزدان در رفتار و کردار انسان که بی‌شک تأثیرپذیرفته از اندیشه‌های پیش از ...
[ 3 ] - شکل گیری نخستین بنیان های جهانی شدن در عصر هخامنشی با رویکردی دینی
هدف از این پژوهش این است که نشان داده شود چگونه ظهور اندیشه های دینی زردشت، معانی جدیدی را در تفکر سیاسی و مناسبات قدرت در ایران ایجاد کرد. گرچه این روند پیش از آن در پرتو منافع مشترک و دشمن مشترک در میان قبایل مختلف آریایی پدیدار شده بود، با این حال این مناسبات با قرار گرفتن در یک چهارچوب دینی، معانی وسیع تری پیدا کرد و این مبانی شکل گرفته، با ظهور هخامنشیان، در حوزه گسترده تری در حد جهان بشری...
[ 4 ] - بررسی علل شکل‌گیری ایده‌آلیسم انقلابی مزدک و تأثیر آن در موفق نشدن این جنبش
بیشتر پژوهش‌هایی که در دهه‌های اخیر به جنبش مزدکی پرداخته‌اند، ساختار طبقاتی جامعة ایران عهد ساسانی را عامل شکل‌گیری تندروانة آن دانسته و این موضوع را حاصل ناکارآمدی این بافت اجتماعی می‌دانند؛ از این رو در صددند به این قیام صورتی منطقی و واقعی ببخشند. در این پژوهش برآنیم نشان دهیم ساختار طبقاتی جامعه ایران باستان که ریشه‌های عمیقی در واقعیت های جامعة ایرانی داشت، نه تنها عامل بی ثباتی و نارضایت...
[ 5 ] - رویکرد به تاریخ از منظر فلسفۀ تاریخ دیانت زردشتی
بسیاری از مکاتب فکری در جهان، خواه فلسفی یا دینی، تعبیر و رویکردی ویژه به مفهوم تاریخ و زمان ارائه کردهاند. از اینرو، فلسفههای تاریخ و الهیات تاریخی گوناگون و چندمنظری در این زمینه شکل گرفتهاست. ایرانیان باستان نیز به همینگونه، قائل به فلسفة خاصی از تاریخ بودهاند که برداشتهای دینی و جهانبینیشان در آن منعکس میشد. این فلسفة تاریخ، حاصل یک زمان مشخص یا متأثر از واقعهای خاص نبودهاست، بل...
[ 6 ] - علل نظری پیوند سیاست عمل‌گرا با دیانت دنیا‌گرای ساسانیان با بررسی شواهد مکتوب از گنجینههای شاهنشاهی ساسانی
گرایش ساسانیان به ثروت درباری و گنجینههای باشکوه در پیوند با نوع رویکرد آنها به زندگی مادی و این جهانی بود که آن نیز در ساختار قدرت و جهانبینی این شاهنشاهی بازتاب یافته بود. این مسئله همچنین تحت تأثیر شرایط تازۀ جهانی همعصر این امپراتوری و تحولات داخلی آن بود. مهمترین پیامد این رویکرد در اواخر دوران ساسانی در گرایش به تمرکز قدرت و ثروت خود را نشان داد که با از میان برداشتن زمینداران قدرتم...
Co-Authors