حسن دانایی‌فرد
دانشیار دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس
[ 1 ] - چارچوبی برای شناسایی شایستگی‌های خط‌مشی‌گذاران ملی (نمایندگان مجلس قانونگذاری)
امروزه بخش عظیمی از تصمیم‌های خط‌مشی عمومی در نهادی به نام پارلمان اتخاذ میشود. در‌واقع پارلمان، اساسی‌ترین نهاد خط‌مشی‌گذاری در نظامهای سیاسی است. از‌این‌رو، شایستگی‌ها و صلاحیت افرادی که قرار است به نمایندگی از مردم به خط‌مشی‌گذاری بپردازند، حائز اهمیت بسیاری است. چالش پیش رو این است که به‌زعم منتقدان با وجود تحولات بسیار در نظام خط‌مشی‌گذاری جمهوری اسلامی ایران، سیاست‌های اتخاذ شده در مجلس...
[ 2 ] - طراحی چارچوبی برای پیشنهادیه خط مشی عمومی: پژوهش ترکیبی
مقاله حاضر با هدف طراحی چارچوبی برای پیشنهاد خطمشیهای عمومی انجام شد. جامعه آماری این پژوهش؛ خبرگان سیاست‌پژوهی هستند که در نهادهای سیاست‌پژوه (دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام، کمیسیون‌های مجلس شورای اسلامی و وزارتخانه‌ها) فعالیت دارند. نمونه تحقیق از طریق نمونهگیری در دسترس (روش گلوله برفی) انتخاب شده است. به‌منظور پاسخ به این سوال که عناصر اصلی برای پیشنهادیه خط‌مشی عمومی مناسب چیست و کدام...
[ 3 ] - بررسی تأثیر بازاریابی داخلی بر عملکرد سازمان با در نظر گرفتن متغیرهای میانجی تعهد سازمانی و کارآفرینی سازمانی (مطالعة موردی: شرکت فولاد مبارکة اصفهان)
تحقیق حاضر به بررسی نقش و سازوکار تأثیرگذاری متغیر بازاریابی داخلی بر عملکرد سازمان از طریق متغیرهای میانجی تعهد سازمانی و کارآفرینی سازمانی می‌پردازد. هدف از انجام پژوهش حاضر، ارائة مدلی از عملکرد سازمان با در نظر گرفتن متغیر مستقل بازاریابی داخلی و متغیرهای میانجی کارآفرینی سازمانی و تعهد سازمانی است، به نحوی که بتوان سهم بیشتری از تغییرات عملکرد سازمان را تبیین کرد. پرسشنامة پژوهش از پرسشنام...
[ 4 ] - فهم پدیده راستکرداری مدیران و شناسایی عوامل شکل‌دهندۀ آن
هدف: هدف این پژوهش، فهم ماهیت و عوامل شکل‌دهندۀ راستکرداری مدیران در سازمانهای دولتی است. روش: روش پژوهش،کیفی با راهبرد داده‌بنیاد بوده است که به این منظور، 22 مصاحبه با مدیران سازمانهای دولتی انجام شد. یافته‌ها: به اتکای تحلیل داده‌ها، ماهیت و ابعاد پدیدۀ مورد مطالعه روشن شد و دو مضمون صداقت رفتاری (راستگویی، عمل به وعده‌ها، ثبات و سازگاری گفتار و رفتار) و رفتار اخلاقی (تلاش در جهت کسب رضای خ...
[ 5 ] - واکاوی و تبیین تمدن سازمانی در سازمان های دولتی ایران
پژوهش حاضر به‌دنبال طراحی الگوی در خصوص موضوع تمدن سازمانی در سازمانهای دولتی است. پژوهش حاضر از نظر هدف بنیادین ـ کاربردی بوده و از لحاظ ماهیت از دستۀ پژوهشهای آمیختۀ اکتشافی است. جامعۀ آماری در بخش کیفی، خبرههای منابع انسانی و رفتار سازمانی است. خبرگان با روش نمونهگیری هدفمند و گلولۀ برفی شناسایی شدند که با توجه به کفایت داده‌ها، در مجموع با 20 خبره مصاحبه شد. برای آزمون مدل نیز 384 نفر ا...
[ 6 ] - بوروکراسیهراسی: نگاه دوگانۀ شهروندان به خدمات عمومی
در زمینۀ تصویر منفی مدیریت دولتی و خدمات عمومی میان شهروندان مطالعات متعددی انجام گرفته است که اغلب آنها ناکارآمدی دولت را در نظر گرفته‌اند و نگاه دوگانۀ شهروندان به خدمات عمومی در آنها به‌ندرت بررسی شده است. هدف این مقالۀ توصیفی ـ همبستگی، مفهوم‌پردازی و شناسایی بوروکراسیهراسی است. به این منظور ابتدا با تحلیل اطلاعات حاصل از ارزشیابی عملکرد دستگاه‌های دولتی، بوروکراسیهراسی شناسایی و وجود آ...
[ 7 ] - طراحی و تبیین مدل بودجهبندی بر اساس شاخص‌های حکمرانی خوب در ایران
هدف اصلی این پژوهش، شناسایی مشخصات و مؤلفه‌های نظام بودجهبندی است؛ به‌گونه‌ای که تبلوری از حکمرانی خوب باشد و باعث بهبود شاخص‌های حکمرانی خوب گردد. رویکرد مدنظر این پژوهش، رویکرد ترکیبی و از نوع اکتشافی متوالی است. در بخش کیفی این پژوهش از تحلیل تم مصاحبه و در بخش کمی، به‌منظور تأیید مدل از پرسشنامه استفاده شده است. جامعۀ آماری این پژوهش، خبرگان دانشگاهی و اجرایی حوزۀ بودجهبندی است که نمونه...
[ 8 ] - کاوشی بر الگوی پیشایندهای راست کرداری مدیران در سازمانهای دولتی: مطالعۀ کیفی
راستکرداری مدیران عامل حیاتی و ضروری برای موفقیت رهبری و سازمان است و بنیان اصلی اعتمادسازی در سازمان بهشمار میرود. هدف اصلی از اجرای این پژوهش، کاوش ماهیت و پیشایندهای راستکرداری مدیران در سازمانهای دولتی است. روش پژوهش کیفی عام با استراتژی تحلیل مضمون است؛ به این منظور، مصاحبه‌های عمیق با مدیران سازمانهای دولتی برگزار شد. ابتدا به اتکای مطالعۀ ادبیات موجود، ماهیت پدیدۀ مد نظر تبیین و تو...
[ 9 ] - تحقق رفاه ملی از رهگذر ارتقای ظرفیت رقابت پذیری ملی
گذر از مراحل گوناگون پیشرفت و توسعه همراه با عدالت و رفاه اجتماعی، یکی از دغدغههای همیشگی اقتصاددانان و اندیشمندان مدیریت دولتی بوده است. میزان توفیق دولتها در دستیابی به این هدف، یکی از مؤلفه‌های قدرت آنها تلقی میشود. در پژوهش پیش رو بهبود سطح رفاه ملی از دریچۀ ارتقای ظرفیت رقابتپذیری ملی بررسی میشود. روششناسی پژوهش از نوع توصیفی ـ همبستگی، مبتنی بر مدلسازی معادلات ساختاری است. ابزار اص...
[ 10 ] - کنکاشی پیرامون عوامل مؤثر بر شکل‌گیری رفتار سیاسی در سازمان
فعالیت‌های سازمانی سیاسی‌اند، زیرا در آن منافع، قدرت و تعارض منافع وجود دارد. بنابراین، یکی از رفتارهای آشکار افراد رفتار سیاسی آنان است. پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این پرسش است که چه عواملی موجب بروز رفتار سیاسی در سازمان می‌شوند؟ پژوهشگر پس از تشریح مبانی نظری، فرایندی از متغیرهای درون سازمانی و مبین چگونگی شکل‌گیری چنین رفتاری در شرکت‌های بخش آب را به بوتة آزمون گذارد. روش پژوهش حاضر پیمایش...
[ 11 ] - ارتقای ظرفیت خط‌مشی‌گذاری کشور: گونهشناسی نقش کانونهای تفکر
کانونهای تفکر مراکزی علمی و پژوهشی تولید ایده و فکر محسوب می‌شوند که در ظرفیت خط‌مشی‌گذاری و تصمیمگیریهای راهبردی، سیاستگذاریها و در چرخهی خطمشیهای عمومی نقش تعیین کنندهای دارند. نتایج این بررسی از طریق (49) نفر از صاحبنظران، نخبگان علمی کشور و نقشآفرینان عرصهی خطمشیها است که بهعنوان مشارکت کنندگان پژوهش، مرتبسازی (تکمیل نمودار کیو) را انجام داده و در مصاحبهی شرکت کرده‌اند. نتا...
[ 12 ] - چگونگی ارزشیابی کیفیت خط مشی های عمومی در ایران: پژوهشی اکتشافی مبتنی‌بر روش شناسی ترکیبی
خط مشی های عمومی نقش مهمی در پیشرفت و توسعه کشورها ایفا می کنند به طوری که تحقق اهداف توسعه و رفاه هر کشوری به کیفیت خط مشی های عمومی آن بستگی دارد. چالش مهمی که نظام خط مشی گذاری عمومی با آن مواجه است چگونگی ارزشیابی کیفیت خط مشی های عمومی و برنامه ها است. این پژوهش ترکیبی در مرحلۀ نخست خود الگویی جامع برای ارزشیابی کیفیت خط مشی های عمومی طراحی کرده است. در مرحلۀ دوم روابط بین عناصر الگوی حاصل...
[ 13 ] - واکاوی موانع هماهنگی بین سازمان های بخش عمومی ایران
سازمانهای دولتی رکن رکین اجرای خط‌مشی در کشور هستند و بدون هماهنگی بین چنین سازمانهایی، اجرای بسیاری از خط مشیهای ملی میسر نبوده یا با چالشهای جدی مواجه خواهند شد. علی رغم آنکه مبحث هماهنگی میان سازمانی، از اهمیت ویژه ای برخوردار است ولی تاکنون پژوهشی به مطالعه و بررسی موانع هماهنگی میان سازمانهای بخش دولتی کشور نپرداخته است. بر همین اساس در این پژوهش تلاش شده است تا با روش پژوهش کیفی و راهبر...
[ 14 ] - شناسایی و رتبه‌بندی عوامل موثر بر عملکرد ارزش محور منابع انسانی در بخش دولتی با رویکرد تحلیل سلسله‌مراتبی فازی
در راستای تطور نهضت‌های مدیریت دولتی، بعد از مدیریت دولتی جدید، نهضت "مدیریت ارزش عمومی" نضج گرفت که مفهوم نوینی را در خدمت‌رسانی عمومی و متعاقبا ارزیابی آن معرفی کرد. این پژوهش با اتکا به شاخص‌هایی که مفهوم "ارزش عمومی" مطرح میکند در صدد شناسایی و رتبه‌بندی شاخص‌های خدمت‌رسانی عمومی مبتنی بر مفهوم ارزش عمومی است تا شاخص‌های اولویتبندی شده‌ای را جهت ارزیابی عملکرد منابع انسانی سازمانهای دولتی...
[ 15 ] - تبیین ثبات و تغییر خط‌مشی یارانه‌ای ایران: چهارچوب ائتلاف مدافع
خط‌مشی یارانه‌ای ایران پس از حدود 30 سال، در آخرین ایستگاه به تصویب و اجرای «قانون هدفمندی یارانه‌ها» رسید. پژوهش حاضر قصد داشت فرایند این تغییر عمدۀ خط‌مشی یارانه‌ای ایران را با تکیه بر «چهارچوب ائتلاف مدافع» تبیین کند. طرح این پژوهش شامل جهت‌گیری فلسفی پساتحصّل‌گرایی، استراتژی مطالعه موردی، و روش تحلیلی «ردیابی فرایند» است. شواهد و سرنخ‌های برآمده از مصاحبه با 7 تن از نخبگان خط‌مشی و نیز اسناد...
[ 16 ] - سازوکارهای ارتقای قابلیت‌های سازمانی در بخش دولتی
سازمانها برای ادامه بقای خود به منابع مختلفی نیاز دارند و برای استفاده بهینه از این منابع باید به قابلیت‌هایی مجهز شوند و آنها را تقویت کنند. قابلیت از نظر مدیران، توان سازمان برای ایجاد ظرفیت‌ها و تحمل محدودیت‌ها و نارسایی‌ها برای رسیدن به اهداف معین است. هدف این پژوهش، احصاء سازوکارهایی است که منجر به ارتقای قابلیت‌های سازمانی در بخش دولتی ایران میشود و اولویتبندی این سازوکارها براساس میزا...
[ 17 ] - سازوکارهای ارتقاء بهره وری بخش دولتی ایران
بهره وری بخش دولتی از دیرباز به عنوان یکی از مسائل مهم و چالشی در ادبیات اداره امور عمومی و مدیریت دولتی وجود داشته است. مدیران و خط مشی گذاران به دنبال راه هایی برای ارتقاء بهره وری بخش دولتی بوده اند. در کشور ما نیز موضوع بهره وری در خط مشی ها و برنامه های کلان مورد تاکید قرار گرفته است. اما تاکنون پژوهش جامعی به شناسایی راهبردها و خط مشی های ارتقاء بهره وری بخش دولتی نپرداخته است و تلاش های ...
[ 18 ] - فهم شناختی مدیران از اثربخشی مدیریتی: کاربست روش شبکه خزانه
گرچه ادبیات بالنسبه قابل توجهی در مورد اینکه مدیریت چیست، چگونه کار می کند و از چه کارکردهایی برخوردار است وجود دارد، اما یافته های پژوهشی در مورد اینکه مدیران اثربخش چه انجام می دهند و واجد چه ویژگی ها و رفتارهایی هستند، محدود است. در این راستا، مقاله حاضر به احصای سازه های شخصی مدیران نسبت به اثربخشی مدیریتی به منظور ارائه منظومهاثربخشی مدیریتی از نگاه مدیران پرداخته است. بدین منظور، 30 تن از...
[ 19 ] - طراحی مدل توسعه هوشمند
یکی از چالشهای فراروی نظامهای سیاسی اجرای توسعة ملی است. مدل‌های مختلفی برای ایجاد توسعة ملی پیشنهاد شده است. برخی کشورها بر مدل‌های غیربومی وارداتی تکیه می‌کنند، ولی برخی دیگر بر مدل‌های بومی خود متکی‌اند. هدف این پژوهش طراحی مدل توسعة هوشمند در بستر ملی ایران است. بدین منظور روش نظریه‌پردازی منتخب که مراحل بسط مفهومی و تجربی نظریه را دارد، به‌کار گرفته شده است. در این پژوهش مدل توسعة هوشمند...
[ 20 ] - تبیین نقش میانجی ادراک سیاست سازمانی بین رفتار سیاسی کارکنان و عوامل فردی، شغلی و سازمانی
فعالیت سیاسی، به طور ذاتی در همة تعاملات وجود دارد، بنابراین، بهعنوان یکی از عناصر تشکیلدهندة سازمانها محسوب میشود و توجه پژوهشگران مدیریت را به خود جلب کرده است. اگرچه رفتار سیاسی میتواند پیامدهای مثبت یا منفی داشته باشد، بخش عمدة پژوهشها بر جنبة منفی آن تمرکز کرده است. این نوع رفتار محیط کاری تفرقهافکن و زیانباری ایجاد میکند که تهدیدی برای کارایی و اثربخشی کلی سازمانی است، و آثار من...
[ 21 ] - واکاوی عوامل کلیدی در عدم موفقیت برخی خطمشیهای عمومی در ج. ا. ایران: مطالعه خطمشیهای مالیاتی کشور
خطمشیهای عمومی سازوکارهای حکمرانی ملی نظامهای سیاسی هستند. دولتها اراده ملی را در پرتو خطمشیهای عمومی اداره می‌کنند. اگر نسخه تدوینی این خطمشیها بر سیاق ملاحظات علمی و سیاسی دوراندیشانه تعبیه شده باشد، کماکان دردهای ملی را دوا نخواهد کرد، مگر آن که مرحله اجرای خود را با موفقیت طی کند. اجرای خطمشیهای عمومی شاهکار ویژه مدیریت دولتی است. کیفیت مدیریت دولتی را می‌توان از قبل میزان اجرای ا...
[ 22 ] - پاسخگویی عمومی در بانکداری دولتی و بانکداری خصوصی
هدف غایی این پژوهش، مقایسه پاسخگویی عمومی بانک‌های دولتی و بانک‌های خصوصی از منظر مشتریان آن‌هاست. بدین منظور با مراجعه به پژوهشهای انجام گرفته در زمینه موضوع مقاله پاسخگویی، انواع و مؤلفه‌های مرتبط با پاسخگویی عمومی شناسایی شدند و بر مبنای این مؤلفه‌ها، پرسش‌نامه‌ای مشتمل بر 37 مؤلفه طراحی گردید و در اختیار مشتریانی که به طور هم زمان از خدمات هر دو نوع بانک دولتی و بانک خصوصی استفاده می‌کن...
[ 23 ] - فهم انتقال خط مشی اصلاحات اداری در ایران پژوهشی بر مبنای راهبرد داده بنیاد
برای تبیین نوع اصلاحات اداری در هر کشوری دو نحله بزرگ فکری وجود دارد. نحله نخست عوامل موجد اصلاحات اداری را در درون هر کشور جستجو میکند، در حالی که نحله دوم اشاعه بسته‌های اصلاحات اداری در کشور را به عوامل بین‌المللی و جهانی نسبت می‌دهد. با اتکا به چارچوب نظری دوم، این پژوهش کیفی تلاش دارد فرایند رخداد انتقال بسته اصلاحات اداری از عرصه بین‌المللی به ایران را تئوریزه کند. نظریه حاصل نشان می‌دهد...
[ 24 ] - ارتقای پارادایم تفسیری در نظریه سازمان: تأمّلی بر رویکرد داستان‌سرایی سازمانی
یکی از پارادایم‌های اصلی در نگاه بورل و مورگان پارادایم تفسیری است. پارادایم تفسیری برعکس پارادایم کارکردگرایی که در پی علت کاوی است به معنا کاوی می‌اندیشد. این پارادایم سازمان را وبی از معانی (فرهنگ) می‌داند و هنر مدیر را فهم معانی سازمانی تصور میکند. داستان‌ها یکی از عناصر اصلی وب سازمانی هستند. داستان‌ها معانی را انتقال و مبادلات اجتماعی سازمانی را شکل داده، بازسازی کرده و آن را تسهیل می‌کن...
[ 25 ] - پیامدهای ثبات مدیریتی در سازمانهای دولتی ایران
مدیریت دولتی محمل اصلی اجرای خطمشیهای عمومی و در نتیجه تضمین بهروزی افراد جامعه است. یکی از عوامل موفقیت یا شکست آن برای تحقق اهداف خطمشیها، مدیران دولتی هستند. همچنین ثبات یا بی‌ثباتی مدیران دولتی نیز یکی از علل ناکامی یا توفیق آنها محسوب میشود. ثبات مدیریتی پدیده‌ای دو وجهی است که پیامدهای مثبت و منفی بر آن مترتب است. هدف این مقاله واکاوی این پیامدها در سازمانهای دولتی ایران است. بدین م...
[ 26 ] - تبیین عناصر حکمرانی خوب در سیاست‌گذاری نظام بودجه‌ریزی کشور
دستیابی به حکمرانی خوب و استقرار نظام تدبیر در حکومت، به یکی از مهم‌ترین مقاصد در جوامع و دولتها تبدیل شده است. دستیابی به این مهم تا حد زیادی نیازمند تخصیص بهینه منابع به اهداف مرتبط با آن است. نظام بودجه‌ریزی بدان جهت که ابزاری برای تخصیص بهینه منابع مادی به سیاست‌ها و برنامه‌های هر کشور است، اهمیت غیرقابل‌انکاری در دستیابی به این مقصود دارد. بر این اساس، در پژوهش حاضر به دنبال شناسایی و تبی...
[ 27 ] - واکاوی انتظارات شهروندان از سازمانهای دولتی در ایران: روش ترکیبی اکتشافی
شهروندان، مالکان دولتند، زیرا بدون همراهی و همدلی آنها دولت نمی‌تواند به حیات خود ادامه دهد. مطالعات متعددی درمورد رابطه بین دولت و شهروندان انجام شده ولی تاکنون در مورد انتظارات شهروندان از سازمانهای دولتی پژوهشی در کشور انجام نشده است. هدف غایی این پژوهش، واکاوی انتظارات شهروندان از سازمانهای دولتی در ایران و همچنین تعیین میزان اهمیت این انتظارات است. پژوهش به صورت ترکیبی - اکتشافی متوالی، ...
[ 28 ] - واکاوی پیشآیندهای کمکاری کارکنان در بخش دولتی: پژوهشی ترکیبی
یکی از چالشهای جدی فراروی مدیران در بخش دولتی، کمکاری کارکنان سازمان‌هاست. کمکاری بهعنوان یکی از مظاهر رفتارهای انحرافی در سازمانها، پسآیندهای مخربی برای عملکرد مدیریتی در پی خواهد داشت. هدف پژوهش حاضر واکاوی پیشآیندهای کمکاری میان کارکنان سازمانهای دولتی است. پژوهش، صبغۀ ترکیبی دارد. در مرحلۀ اول با توسل به پژوهش کیفی، استفاده از مصاحبه‌های اکتشافی و راهبرد پژوهشی نظریۀ داده‌بنیاد، هم...
[ 29 ] - ارتقای پژوهشهای تفسیری در سازمان: مروری بر مبانی فلسفی و فرایند اجرای روش پدیدارنگاری
پدیدارنگاری روشی است که در زمره روشهای پژوهش کیفی قرار میگیردو در حیطه پارادایم تفسیری جای دارد. این روش در دهه 1970 در دانشگاهگوتنبرگ سوئد ایجاد شد و هدف آن دستیابی به درکی عمیق از مفاهیم متفاوتیک پدیده در نزد افراد مختلف است. اساس این روش بر این موضوع استواراست که افراد مختلف میتوانند تجارب و یا مفاهیم متفاوتی از یک پدیده داشتهباشند. پدیدارنگاری در پی احصا و طبقهبندی این تجارب مختلف است و در ...
[ 30 ] - واکاوی تطورسازه توانمندسازی در ایران با رویکرد میان‌رشته‌ای
برساخت یا سازه توانمندسازی به‌معنای «قدرت دادن» و «تواناسازی» بارها در رشته‌های مختلف بهعنوان یک سازه میان‌رشته‌ای بررسی شده است. معنای این سازه در ابتدای رخداد تحول در دو رشته دین‌شناسی و جامعه‌شناسی به سهم‌بندی یا به‌اشتراک‌گذاری قدرت مربوط می‌شد. در سال‌های بعد که سازه توانمندسازی در رشته‌های آموزش و پرورش، روان‌شناسی، و مددکاری اجتماعی مطرح شد، هدف غایی از طرح آن، افزایش رفاه انسان بود و د...
[ 31 ] - پیوند هرمنوتیک انتقادی با مطالعات سازمان و مدیریت: تحلیلی بر مبانی فلسفی و اسلوب اجرای آن در سازمانها
هرمنوتیک انتقادی در علم فلسفه به‌طور اعم و در روششناسی علوم انسانی به‌طور اخص ریشه دوانده است. این رویکرد از منظر روششناسی، نوعی پژوهش کیفی قلمداد میشود و هدف آن، دستیابی به فهم درونی در بسترهای متنوع (از قبیل زبانی، زمانی، تجربی و...) است. یورگن هابرماس که از متقدمان مکتب فرانکفورت و نماینده این روش محسوب میشود، در سال 1981 یکی از بهترین آثار خود را بهنام «نظریه کنش ارتباطی» منتشر و اشکا...
[ 32 ] - تسهیم دانش بین اعضای هیئت علمی در محیطهای دانشگاهی؛ نگاهی میان‌رشته‌ای
هم‌اکنون جدال اندیشه‌ای بر سر مفهومسازی تولید، تسهیم، انتشار و کاربرد دانش در دانشگاه‌ها و مؤسسه‌های عالی کشور، موضوع پیچیده‌ای است که توجه زیادی را هم در ادبیات دانشگاهی و هم در حوزه مدیریتی به خود معطوف داشته است. بر این مبنا، تسهیم دانش در آموزش عالی به عنوان یک موضوع میان‌رشته‌ای که پیوند میان دو رشته اصلی «مدیریت دانش» و «آموزش عالی» به‌ویژه مدیریت آموزش عالی است، مطرح شده است. بسیاری از ...
[ 33 ] - تبیین تأثیر عوامل درونی و برونی دانشگاه‌ها بر روحیه اعضای هیئت علمی
عامل نیروی انسانی یکی از عوامل بقاء سازمانها است. از دیدگاه کلی، موفقیت هر سازمان بستگی به تلاش و رضایت شغلی کارکنان آن سازمان دارد. حال با توجه به اهمیت نقش روحیه کارکنان در افزایش اثربخشی سازمانها و توجه به این که تاکنون در حوزه روحیه سازمانی در دانشگاه‌ها دولتی ایران، کار پژوهشی انجام نگردیده است، هدف پژوهش حاضر، بررسی و شناخت عوامل مؤثر بر روحیه اعضای هیئت علمی، به منظور ارائه راهکارهایی ...
[ 34 ] - Attraction–Selection–Attrition Theory in the Public Organization: The Effects of Personality Traits on Psychological Ownership with Regard to the Mediating Role of Emotional Intelligence
Personality traits and their relation with emotional intelligence and psychological ownership (PO) have to be considered in public-sector organizations, because employees who work in the public sector may have fewer mechanisms to increase their feelings of PO toward their organization. Thus, with regard to conditions of public organizations, more attention should be paid to structural and organ...
[ 35 ] - به سوی چارچوبی برای مطالعه مدیریت دولتی اسلامی 1 رصد تاریخی، توجیه علمی و مبانی
هدف مقاله حاضر واکاوی پیشینه‌های تاریخی مطالعه مدیریت دولتی اسلامی در ادبیات مدیریتی ایران و جهان و توجیه فرانظری و فلسفی آن از یک سو و شکل‌دهی مبانی اسلامی براساس مأخذ دینی است. بر این اساس تلاش شده است به تأسی روش‌شناسانه نهضت خدمت عمومی جدید مبانی بنیادین مدیریت دولتی اسلامی تنسیق شود. در بخش نخست سیر تکامل دانشی این نهضت واکاوی و در بخش دوم دلایل فرانظری و فلسفی این جریان فکری مدیریتی اقا...
[ 36 ] - پژوهشی کاربردی در بخش دولتی: چگونه سازمان جدیدی را طراحی کنیم؟
If we want to shape new organization for the first time, how can we do it? This paper is the result of an applied research. based on step by step methodology , we design a new organization. For this purpose, after literature review and study of organizational design different models and determination of design model, research team designed new structure and at last incorporate the orga...
[ 37 ] - طراحی مدلی برای ارتقای ظرفیت خط‌مشی‌گذاری در قوه مجریه کشور
Policy making environments have become more complicated in the past decade due to the change in the relationship between nation and state, the effects of global economy and reliance on technology. That’s why the subject of policy- making capacity has been introduced. In order to explain the aspects of policy-making capacity in the executive power, a model adaptable to the requirements of ...
[ 38 ] - فهم سیاستزدگی بوروکراسی: مطالعه تطبیقی کیفیت، فرایندها و پیامدهای آن در مدیریت دولتی
دوری یا نزدیکی سیاست و اداره، محمل کلیدی تولید دانش در باب مدیریت دولتی است. در جوامع علمی مدیریت دولتی، به‌میزان دخالت سیاست در اداره "سیاستزدگی" گفته شده است. بنابراین در همه نظامهای اداری کشورهای جهان درجه‌ای از سیاستزدگی وجود دارد و به‌صراحت می‌توان گفت هیچ کشوری را نمی‌توان یافت که مدیریت دولتی در آن منویات سیاستمداران را در عمل اجرا نکند. البته بسته به میزان حرفه‌ای‌بودن بوروکراسی، می...
[ 39 ] - شاپرک به‌مثابة کارآفرینی فناورانه در سازمانهای بزرگ عمومی
به‌کارگیری فناوری در برخی سازمانها، به بازده مورد انتظار و بهبود عملکرد منجر نمی‌شود و نشانة وجود نوعی مسئله در مواجهة سازمانها با فناوری است؛ بنابراین، در این زمینه باید مطالعات عمیق و هدفمند محسوس صورت گیرد تا مواردی که حداقل با شکست مواجه نشده‌اند، واکاوی شوند. از نمونه‌های موفق در زمینة فرایند کارآفرینانه و فناورانة سازمانی، ایجاد شرکتی جدید با عنوان شاپرک در بدنة سازمان بزرگ و عمومی بانک...
[ 40 ] - سازوکارهای ارتقاء مسئولیت ذهنی کارکنان سازمانهای خدمات عمومی شهر تهران؛ بررسی شکاف بین وضع موجود و مطلوب
ماهیت وظایف در بخش دولتی به‌گونه‌ای است که فرایند تصمیم‌گیری کارکنان و مدیران میتواند به‌علت وجود منافع متعارض و تعارض نقش‌ها به مسئله‌ای غامض و پیچیده تبدیل گردد. امروزه شاهد هستیم که با به‌سر بردن در عصر بحران اخلاقی و کاهش شدید اعتماد مردم نسبت به رعایت جنبه‌های قانونی و اصول اخلاقی توسط خدمتگزاران بخش دولتی، موج مسئولیت‌گرایی گریزناپذیری در میان مسئولان سازمانی و پژوهشگران شکل گرفته است. ب...
[ 41 ] - واکاوی مسئولیت ملی کارکنان سازمانهای دولتی؛ طراحی و اعتباریابی یک سنجه پژوهشی
هدف غایی این پژوهش، واکاوی مفهوم «مسئولیت ملی» و طراحی و اعتباریابی سنجه‌ای برای اندازه‌گیری آن است؛ برای تحقق این هدف از استراتژی پژوهش ترکیبی اکتشافی استفاده شده است. در مرحله اول با مصاحبه با 34 نفر از کارکنان در بخش دولتی، مفهوم مسئولیت ملی واکاوی شد. در این مرحله از شیوه تحلیل داده‌بنیاد استفاده شد. بر این اساس نتایج مصاحبه در قالب مضامین دسته‌بندی شد، به‌طوری که مضمون‌های اصلی، فرعی و کد...
[ 42 ] - تحلیل چالش کیفیت آموزش عالی در برنامه پنجم توسعه
روندهای اخیر در کشور نشان می‌دهد نظام آموزش عالی با چالشهای جدی مربوط به کیفیت مواجه است. طراحی و اجرای برنامه‌های مناسب برای رفع این چالش‌ها به‌عهده دولت و غالباً از طریق خطمشیهای عمومی است. فصل دوم برنامه پنجم توسعه کشور در بردارنده خطمشیهای آموزش عالی است. برنامه‌هایی که بر اساس مبانی علمی می‌باید مبتنی بر درک صحیح از روابط و حلقه‌های علّی باشد. پویایی سیستم‌ها روشی است که با در نظر گرفت...
[ 43 ] - فهم نحوه معنابخشی در عرصه سازمان: تحلیلی بر مبانی فلسفی و اسلوب اجرائی روششناسی شبکه خزانه
چکیده تکنیک «شبکه خزانه» از جمله روشهای مورد استفاده در پارادایم تفسیری است. این تکنیک به اقتباس از «نظریه سازه شخصی» جورج کلی، بر آن است تا با به حداقل رساندن مداخلات و سوگیری‌های احتمالی محقق، به احصای سازه‌های ایجاد شده نسبت به یک موضوع تحقیقاتی از سوی مشارکت کنندگان نائهاینل گردد. کاربرد ویژه این روش آن است که می‌توان به درک پدیده‌ها آنچنان که دیگران به آنها معنا می‌بخشند، دست یافت. مقاله...
[ 44 ] - فرایند موفقیت تیمی در تیم‌های برنامه‌ساز تلویزیونی: پژوهشی داده‌بنیاد
در ایران سالانه بیش از 1500 برنامه در شبکه‌های تلویزیونی سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران از سوی تیم‌های برنامه‌ساز تولید میشود؛ اما فقط تعداد معدودی از این تیم‌ها میتوانند برنامه‌های موفق و برند تولید کنند. پژوهش حاضر، با عنوان فهم فرایند موفقیت تیمی در تیم‌های برنامه‌سازی تلویزیونی، با استفاده از راهبرد نظریه داده‌بنیاد انجام شده است. روش گردآوری داده‌ها، مصاحبه عمیق (با 15...
[ 45 ] - مقاله پیشآیندهای ظرفیت هماهنگی خطمشیهای ملی در ایران: واکاوی سه گانه سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و ذهن‌افزاری
در دهه‌های گذشته با نوسازی دستگاه‌های دولتی منطبق با ایده‌های برآمده از مدیریت دولتی جدید، بحران کنترل، پراکندگی و ازهم‌گسیختگی بخش عمومی ودولت‌ها تشدید شد. در ایران نیز پراکندگی بخش عمومی که ریشه‌های دیگری نیز داشت، افزایش یافت. این شرایط منجر به طرح مجدد مسئله و مفهوم هماهنگی خطمشیها شد. هدف این پژوهش، یافتن پیشآیندهای ظرفیت هماهنگی خط‌مشی در ایران است. برای فهم این پدیده با 17 نفر از مدیر...
[ 46 ] - نقش آزادی عمل اداری بوروکرات‌ها در تمایل به اجرای خطمشیهای عمومی
هدف پژوهش حاضر بررسی نقش آزادی عمل بوروکرات‌های سطح خیابان در تمایل آنها به اجرای خطمشیهای عمومی است. جامعه آماری پژوهش حاضر، کارکنان اداره کل امور مالیاتی استان قم به تعداد 115 نفر می‌باشند که به طور مستقیم در فرایند اجرای طرح جامع مالیاتی درگیر بودند. بر اساس جدول مورگان، 86 نفر به روش تصادفی ساده به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه است. داده‌ها به روشهای میدانی و ک...
[ 47 ] - تبیین نقش شایستگی اخلاقی- اسلامی و فرهنگ خدمتگزاری در ارتقاء پاسخگویی عمومی بیمارستان‌های دولتی
[ 48 ] - The Study of Critical Realism Implications in Evaluation of Science, Technology and Innovation Policy Making
Objective: The purpose of this study is to identify and extract the implications of critical realism for science, technology and innovation policy-making as one of the later research traditions in social sciences. Nevertheless, its main focus, according to the different stages of the policy-making cycle and extent of its contributing factors, is on the stage of "policy evaluation". Methods: Thi...
[ 49 ] - بدبینی سازمانی و انگیزة خدمت عمومی: تبیین نقش تعدیل‌گر برداشت کارکنان از سیاست سازمان و ابهام هدف سازمانی
مدیریت انگیزة خدمت عمومی در کارکنان سازمانهای دولتی بزرگ‌ترین چالش مدیران بخش دولتی امروزی است زیرا فلسفه وجودی مدیریت دولتی خدمت به آحاد شهروندان در پرتو وجود کارکنان دارای انگیزة خدمت عمومی بالا است. در همین راستا، پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر بدبینی سازمانی بر انگیزه خدمت عمومی، به تبیین نقش برداشت از سیاست سازمانی و ابهام هدف سازمانی بهعنوان متغیرهای تعدیل‌گر پرداخته است. در این پژوهش با...
[ 50 ] - مدل ساختاری فرایند توانمندسازی منابع انسانی دانش‌بنیان
One of the main concerns of managers today is the empowerment of human resources and their application to knowledge-based companies. The ultimate goal of this research, based on the strategy of exploratory mix methods, was to create and test the grounded theory about the process. A model that was based on theoretical studies and analysis of deep interviews with knowledge base experts was design...
[ 51 ] - ابهام هدف و بدبینی سازمانی در بخش دولتی: آیا برداشت از سیاست سازمانی متغیر اثرگذاری است؟
از آنجایی‌که ماموریت اصلی سازمانهای دولتی بهبود مستمر کیفیت ارائه خدمات به شهروندان است، کارکنان بدبین با تحت‌تأثیر قرار دادن شدید محیط کار، تهدیدی جدی در مسیر تحقق این ماموریت مهم به شمار‌می‌روند. بنابراین ضروری است هر سازمانی راهبردهایی درجهت به حداقل رساندن بدبینی سازمانی طراحی کند. بر این اساس، پژوهش حاضر با در نظر گرفتن عامل مهم "برداشت از سیاست سازمان" به بررسی تأثیر ابهام هدف سازمانی بر...
[ 52 ] - سازوکارهای ارتقای کیفیت سیاست‌گذاری عمومی در ایران
بهبود کیفیت خطمشیهای عمومی چالش بزرگ فراروی همه کشورهاست. زیرا خطمشیهای بی‌کیفیت تبعات سنگینی از جمله نهادینه شدن فقر، هدر رفتن منابع ملی و در نهایت مخدوش شدن اعتماد عمومی در پی دارد. مطالعات متعددی بر نقش خطمشیهای خوب در ارتقا عملکرد ملی تاکید داشته اند. با این اوصاف کیفیت خطمشیهای عمومی به محیط ملی و بین‌المللی هر کشور بستگی دارد. هدف این پژوهش واکاوی و احصا سازوکارهای ارتقا کیفیت خط...
[ 53 ] - شناسایی و مفهوم‌پردازی پیامدهای تفکر استراتژیک
تفکر استراتژیک به عنوان یک شایستگی محوری، لازمه بقا در محیط متلاطم و جهانی امروزی می‌باشد. لیکن علی‌رغم اجماع بر نقش بسزای تفکر استراتژیک در تحقق هدف های سازمانی، اغلب محققان این حوزه بر تبیین ماهیت و عوامل تاثیرگذار بر این نوع از تفکر تمرکز کرده و مطالعاتی که به تبیین نتایج و پیامدهای تفکر استراتژیک پرداخته باشند،از نظر تعدادو نگاه کلان به موضوع اندکند. هدف این پژوهش شناسائی ومفهوم پردازی به ...
[ 54 ] - فهم جوهره پدیده «پشیمانی استراتژیک»: مطالعه پدیدارشناسانه در حوزه استراتژی رفتاری
هدف: استفاده از تجربیات ناشی از تصمیم‌های اشتباه سازمانی و به‌دنبال آن شکست، میتواند در کنار توجه به عوامل کلیدی موفقیت، زمینه را برای اتخاذ تصمیم‌های اثربخش برای آینده کسب‌وکار فراهم کند. یکی از پیامدهای اتخاذ تصمیم‌های غیربهینه در سطح عالی سازمان، پشیمانی استراتژیک است. پژوهش حاضر با هدف فهم ذات و جوهره پدیده پشیمانی استراتژیک انجام شده است. روش: به‌دلیل لزوم گردآوری اطلاعات از افرادی که ای...
[ 55 ] - الگوی حکمرانی مشارکتی توسعه انرژی تجدیدپذیر ایران: رویکرد نهادی
گرچه خطمشیهای ملی انرژی در دهۀ گذشته بر آزادسازی بازارها در ایران متمرکز بوده است، در حال حاضر، حکمرانی مشارکتی به عنوان مدل جدید خط مشیهای توسعۀ انرژیهای تجدیدپذیر برگزیده شده و تعاملات جدیدی میان نقشآفرینان دولتی و غیردولتی ایجاد کرده است. این پژوهش با استفاده از روش کیفی موردکاوی و پس از 25 مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته با سیاست‌گذاران، مدیران سازمانها و شرکت‌ها، انجمنها و سرمایهگذاران به...
[ 56 ] - واکاوی ابعاد کیفیت روابط مدیر-کارمند در سازمان های دولتی ایران: طراحی یک سنجه پژوهشی
یکی از چالشهای سازمانهای دولتی در ایران، عدم مطلوبیت در دستیابی به عملکرد موردانتظار است. این ضعف عملکرد علت‌های متفاوتی میتواند داشته باشد. از جمله آن موارد روابط میان مدیر و کارمند است. پیرامون روابط میان مدیر و کارمند، نظریات گوناگونی وجود دارد، اما این‌گونه به‌نظر می‌‌رسد از کیفیت این رابطه و شاخص‌های آن در سازمانهای دولتی کم‌تر بحث شده است. هدف غایی پژوهش، واکاوای ابعاد کیفیت روابط مد...
[ 57 ] - A New Climate vulnerability Index Sistan and Baluchistan province
The more exposure to Climate change / variability, the more vulnerability and a community with low adaptive capacity and high sensitivity is more vulnerable. Vulnerability reduction depends on adaptation policy and strategies. Designing and assessing these strategies require climate vulnerability (CV) measuring. To produce a new CV index, as a main propose of this study, first: The score of exp...
[ 58 ] - ارائه الگویی از پیشایندهای رفتارهای انحرافی کارکنان با استفاده از روش فراترکیب
پژوهش حاضر باهدف ارائه الگوی پیشایندهای رفتارهای انحرافی کارکنان در سازمانها با رویکرد فراترکیب انجام شده است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و روش آمیخته (کیفی- کمی) است. محققین در قسمت کیفی با استفاده از روش فراترکیب، بازنگری دقیق و عمیق در موضوع انجام داده و یافته‌های پژوهشهای مرتبط را ترکیب کرده‌اند. 275 مقاله در حوزه انحرافات سازمانی مورد ارزیابی قرار گرفت و درنهایت 74 مقاله انتخاب ...
[ 59 ] - پیشایندها و پسایندهای زیرآب زنی سازمانی در سازمانهای دولتی: پژوهشی کیفی
محیط کار یکی از مکان‌های تعامل اجتماعی است که در آن زمینه‌های زیادی برای بروز برخی از بدرفتاری‌ها وجود دارد. یکی از این گونه‌های رفتاری، زیرآب زنی سازمانی است. درک زمینه‌ها و پیامدها و راه‌کارهای مدیریتی، به منظور جلوگیری از زیرآب‌زنی در سازمان برای افزایش اثربخشی کارکنان و بهره‌وری سازمان مهم است. هدف پژوهش حاضر بررسی پیشایندها و پسایندهای زیرآب زنی در سازمان و ارائه راهکارهایی برای جلوگیری ا...
[ 60 ] - A Model of Collaborative Governance for Renewable Energy Development in Iran: an Institutional Perspective
The collaborative governance of renewable energy development, as a major solution to pollution, climate change and economic growth, has been selected as a new model for development policies in Iran, and has caused new interactions between public, private, and public actors. This research by using qualitative methodology and after 25 semi-structured interviews with policy makers, managers of org...
[ 61 ] - A Model of Collaborative Governance for Renewable Energy Development in Iran: an Institutional Perspective
The collaborative governance of renewable energy development, as a major solution to pollution, climate change and economic growth, has been selected as a new model for development policies in Iran, and has caused new interactions between public, private, and public actors. This research by using qualitative methodology and after 25 semi-structured interviews with policy makers, managers of org...
[ 62 ] - مفهوم سازی گونه شناسی استراتژی پروژه بر اساس متغیر اقتضایی محیط در پروژه های صنعت پتروشیمی ایران
به منظور دستیابی به عملکرد بالاتر در سازمانها، همسویی استراتژی با متغیرهای اقتضایی همانند ساختار، محیط و غیره ضروری است. پروژههای صنعت پتروشیمی در کشور ایران، با تغییرات محیطی بسیاری از جمله تغییرات قیمت نفت، تغییرات قیمت ارز، تغییر قیمت خوراک و تحریمها مواجه هستند؛ بنابراین طبق نظریه اقتضایی حصول عملکرد بهتر در پروژهها در گرو توجه به متغیر محیط در تدوین استراتزی پروژه به عنوان یک سازمان مو...
[ 63 ] - تأثیر ابهام هدف سازمانی بر روحیه کاری کارکنان در سازمانهای خدمات عمومی به تفکیک مأموریت سازمانی و ویژگی‌های فردی
هدف: بر اساس بررسی‌های انجام شده، ابهام هدف سازمانی در سازمانهای دولتی بسیار بیشتر از سایر سازمان‌هاست. هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیر ابهام هدف سازمانی بر روحیه کاری کارکنان در سازمانهای خدمات عمومی استان یزد، به تفکیک مأموریت سازمانی و ویژگی‌های فردی است. روش: برای جمع‌آوری داده‌های پژوهش با استفاده از پرسش‌نامه‌های استاندارد روحیه کاری پی‌اف‌اس و ابهام هدف سازمانی رینی، یک پ...
[ 64 ] - طراحی الگوی شایستگی‌های مدیران عالی دولتی با روش فراترکیب
شرط بنیادینِ موفقیت و پایداری نظامهای اجتماعی در مسیر پیشرفت، رعایت اصل شایسته‌سالاری است. مضاف‌براین، تحولات فزاینده جوامع و تلاش دولتها برای افزایش کیفیت و کارایی خدمات بخش عمومی و بهبود رهبری سازمانهای دولتی، نگاه آنها را به اهمیت پرورش و استخدام رهبران و کارگزاران شایسته، بیش‌ازپیش معطوف کرده است؛ فلذا تدوین الگوی شایستگی‌های موردنیاز مدیران عالی دولتی و ارزیابی و ارتقای آنها بر اساس آن، ...
[ 65 ] - روششناسی پژوهشی رئالیسم انتقادی؛ فهم مبانی، فرایند و اسلوب اجرا
نقدهای وارد بر پارادایم‌های غالب در سیطره علم به‌ویژه پارادایم‌های تحصّل‌گرایی و تفسیری، تلاش برای یافتن پارادایم‌های جایگزین را تشدید کرد. یکی از پارادایم‌هایی که در همین راستا پا به منصه ظهور نهاد، رئالیسم انتقادی است. این پادارایم که تقریباً پارادایم نوظهوری تلقی میشود، ضمن اصالت‌بخشی به هستی‌شناسی، با به عاریت گرفتن هستی‌شناسی از تحصّل‌گرایان و معرفت‌شناسی از تفسیریون، آشتی‌ای بین دو این پارا...
[ 66 ] - تحلیل تطبیقی کیفی و خط‌مشی عمومی
روش تحلیل تطبیقی کیفی نخستین بار توسط رگین معرفی و در حوزه‌های مختلف علوم اجتماعی به کار گرفته شده است. روش یادشده از حیث رویکرد از آن جهت اهمیت دارد که از دو رویکرد کمّی و کیفی، دو ویژگی متغیرمحوری و اُفته محوری را به عاریت گرفته است. در این مقاله، ابتدا روش یادشده مرور و گونه‌های مختلف آن بررسی شده است؛ سپس با بررسی پژوهشهای حوزه خط‌مشی که با روش یادشده اجرا شده‌اند، پژوهشهای حاضر در قالب ح...