محمود باقری
دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران
[ 1 ] - حمایت از مصرف‌کننده در قراردادهای بیمه براساس عدالت معاوضی
عواملی چند در قرارداد بیمه موجب شده تا تأمین منافع شرکتهای بیمه‌گر که یکی از طرفین قرارداد هستند به‌آسانی امکان‌پذیر شود. ساختار پیچیده قرارداد بیمه‌ای، الحاقی بودن و عدم اطلاعات کافی و مشکلات روان‌شناختی که بیمه‌گذاران با آن مواجه‌‌اند، از جمله این عوامل محسوب می‌شود. بنابراین استفاده از بعضی ابزارهای حقوقی به‌منظور اصلاح این ساختار ناعادلانه اجتناب‌ناپذیر است. حقوق قراردادهای بیمه با رویکر...
[ 2 ] - تحول تاریخی چارچوب‌های تجارت از ترتیبات قراردادی به شرکتهای تجاری
مضاربه شیوه‌ای قدیمی برای تجارت و تأمین مالی بوده است. مطالعات تاریخی و تطبیقی نشان می‌دهد که «مضاربه» و عملیات تجاری مشابهی که بعد‌ها در اروپا با عنوان «کامندا» شکل گرفت، در طول تاریخ تجارت از اهمیت بالایی برخوردار بوده و نقش مهمی در تجارت زمینی و دریایی در سده‌های میانی داشته است. از قرن شانزدهم میلادی و هم‌زمان با ورود شرکت به عرصۀ تجارت، به‌تدریج از اهمیت کامندا در غرب کاسته شد و شرکت تج...
[ 3 ] - مالکیت مستقیم و غیرمستقیم اوراق بهادار
تحولات دنیای مدرن در بازارهای سرمایه نیز ظهور یافته و الکترونیکی شدن اوراق بهادار را به دنبال داشته است. در پی این تحول، مالکیت این اوراق از مستقیم به غیرمستقیم تغییر شکل یافت. نامرسوم بودن استفاده از مالکیت غیرمستقیم در کشورهایی با سیستم حقوقی رومی- ژرمنی از یک‌سو و مشکلات کاربردی مالکیت مستقیم از سوی دیگر، مطالعه و تبیین ماهیت انواع مالکیت اوراق بهادار را می‌طلبد. در اینجا مالکیت مستقیم را را...
[ 4 ] - تحلیل نظریات موجود در احراز سلب مالکیت غیرمستقیم و تحولات آن درخصوص سرمایه‌گذاری در حوزۀ انرژی
معیار احراز سلب مالکیت غیرمستقیم سال‌هاست که در کانون مباحث حمایتی قرار گرفته است. احراز عمل سلب مالکیت به صورت مصداقی و موردی روش کاربردی عمومی و به‌نوعی روش حاکم در مراجع داوری با وجود اختلاف‌نظرهای موجود در رویۀ داوری است، اما این بحث نیز در میان صاحب‌نظران وجود دارد که آیا مراجع داوری باید تشویق شوند که روش شفاف، متحدالشکل و مناسبی را تبیین کنند؟ این مقاله پس از بررسی پیچیدگی‌ها و ابهامات م...
[ 5 ] - تحلیل قوانین جدید در حوزۀ نفت و گاز و بررسی ظرفیت قانونی موجود در پذیرش تحولات قراردادی
تصویب قوانین جدید در زمینة نفت و گاز با مقرره‌هایی که به نظر می‌رسد ارائه‌کنندة مضامین جدیدی‌اند مناقشات و اختلاف‌نظرهای بسیاری را دربارة وجود یا نبود مجوز برای ایجاد برخی تغییرات در قراردادهای نفتی به همراه داشته است. استفادة قوانین از عبارات «انواع روش‌های اکتشاف، توسعه و تولید»و «طراحی الگوهای جدید قراردادی و مشارکت با سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی» موجب بروز ابهامات زیادی شده و این پرسش را ای...
[ 6 ] - تحلیلی بر روابط شرط پذیرش مسئولیت/جبران خسارت و انتقال آن به بیمه‌گر
موضوعات مربوط به مسئولیت‌های ناشی از قرارداد و تسهیم آن، از موضوعات بسیار مهم و حیاتی قراردادهاست که عمدتاً مدت زیادی را در زمان مذاکرات قراردادی به خود اختصاص میدهند. براساس اصل اولیۀ حقوقی، هر فردی باید مسئولیت ناشی از افعال و اقوال خود را پذیرا باشد، اما پیچیدگی‌های موجود در قراردادهای صنعتی به‌ویژه حوزۀ نفت و گاز که پروژه‌های بسیار گرانی را به خود اختصاص میدهند از این مرز عبور کرده است و...
[ 7 ] - مطالعۀ راهبری شرکتی بیمه در حقوق ایران
نظارت بر بیمه در همۀ کشورها با هدف توسعه و تکامل کارکردهای بیمه و حفظ سلامت بازار بیمه صورت می‌گیرد. البته نحوه و حیطۀ اعمال نظارت در هر کشوری با توجه به مقتضیات زمان و سازوکارهای قانونی و متناسب با فرایند توسعۀ ملی هر کشور متفاوت است. جایگاه و نقش بیمه در ایجاد امنیت و تداوم فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی و گسترش عدالت اجتماعی و رفاه عمومی از اهمیت زیادی برخوردار است؛ مهم‌ترین روش و ابزار برای...
[ 8 ] - قابلیت اعمال تئوری تحلیل منافع عمومی در دعاوی نقض حقوق مالکیت فکری
با ظهور حقوق ماهوی جدیدی نظیر حقوق مالکیت فکری، پیچیدگی فرایند تعیین قانون حاکم برای دادگاه‌ها مضاعف شده است. کم‌رنگ شدن مرکز ثقل مادی دعوی در اموال فکری و نیز تأثیر‌گذاری اندیشه‌های اقتصادی نفع‌گرایانه با ملاحظات نفع عمومی در تعیین حدود و قلمرو این حقوق انحصاری، سبب شده است که دادگاه‌ها در این دعاوی از روش‌های سنتی حل تعارض قوانین دور شوند. ازاین‌رو، شاید بتوان با نیم‌نگاهی به تئوری تحلیل مناف...
[ 9 ] - پیشگیری از ورشکستگی بانکها
Emergence of banking crises in recent decades, has shown the deficiency of bankruptcy regulation to deal with this type of business. So Legislators around the world following certain rules have begun to reduce its adverse effects. Factors such as Systematic risk of the public trust in the banking system, particular role of banks in the financial system, priority of preserving the integrit...
[ 10 ] - مجوزهای اجباری ابزاری رقابتی در برابر انحصار حقوق مالکیت فکری: چالش میان کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته
مجوزهای اجباری یکی از روش‌های تعامل میان حقوق رقابت و حقوق مالکیت فکری هستند. این مجوزها بدون رضایت دارنده حقوق مالکیت فکری صادر می‌شوند و معمولاً در تمای نظام‌های حقوقی که حقوق مالکیت فکری در آن‌ها اعمال می‌شود به کار می‌روند تا از سو‌ءاستفاده دارندگان این‌گونه حقوق جلوگیری شود. تفاوت اساسی بین نظام‌های حقوقی، در قلمرو و محدوده اجرای این‌گونه مجوزهاست. کشورهای در حال توسعه، مجوزهای اجباری را به...
[ 11 ] - بررسی تطبیقی نظریات جایگزین حقوق انحصاری در حمایت از مالکیت فکری
ورود پدیده‌های فکری به زندگی بشر باعث طرح سؤالاتی در این زمینه گردیده است. مهم‌ترین این سؤالات رژیم حمایتی مناسب برای حمایت از اموال فکری می‌باشد. نظریه غالب پذیرفته شده برای حمایت از این اموال، اعطای حقوق انحصاری مالکیت فکری می‌باشد. با این حال برخی از نظریه‌پردازان قائل به استفاده از نظام‌های دیگری برای حمایت از اموال فکری بوده و بر این اساس به طرح «نظریات جایگزین مالکیت فکری» پرداخته‌اند. بر...
[ 12 ] - مطالعۀ تطبیقی منع ربا در حقوق کشورهای اسلامی و کشورهای اروپایی
چکیده: تفسیر واژۀ یوژوری[1] که ریشه در ادبیات کلیسا دارد، شاید از واژه ربا در اسلام چندان دور نباشد. واژهای که در حد لفظ باقی نمانده، بحثهای زیادی را موجب شده است و تأثیر زیادی بر اقتصاد کشورها گذاشته است. این مقاله ابعاد تاریخی، حقوقی و اقتصادی منع بهره (با تاکید بر عقد قرض) را از منظر حقوق غرب و حقوق اسلام مطالعه میکند. بحران مالی و اقتصادی که از امریکا شروع شد نیز گفتگوهای بسیاری را پیرا...
[ 13 ] - انحصار و رقابت در صنعت بیمه
Competition has not been an easy task in the field of insurance. Despite the fact that in the recent decades there has been some regulatory changes, and regulators’ approach tends toward more competition and prudential regulation, the regulatory approach to insurance markets from around the world has led to engendering barriers for competition. In this paper, we shall try to examine various ele...
[ 14 ] - فرایند گذار بانکها از مالکیت دولتی به خصوصی با نظر به دلایل طرفداران دولتی و خصوصی بودن مالکیت در بانکها
Banks are essential and necessary links that function as special intermediaries. The type of banks affects their behavior and performance. Banks privatization has been considered as a pivotal tool along the whole continuum of economic development in many countries within the recent 30 years. This signifies that the state banks enjoy less desirability than private ones. Implicitly speaking, the ...
[ 15 ] - مطالعۀ تطبیقی ساختار تنظیم و نظارت بیمه در ایالات متحدۀ امریکا و ایران
ماهیت فعالیت‌های بیمه‌ای با توجه به درگیر بودن با منافع ذی‌نفعان ایجاب میکند تا تنظیم و نظارت متناسب با عملکرد صنعت بیمه در جهت تنظیم بیمه صورت پذیرد. به این منظور وجود یک سیستم نظارتی و تنظیم‌گر مؤثر از الزامات اولیۀ این روند شمرده می‌شود. ازآنجا که سیستم نظارتی و تنظیم‌گر در صنعت بیمۀ ایران پدیده‌ای نوین است، مسلماً مطالعۀ سیستم حقوقی سایر کشورها می‌تواند در امر بیمه کمک شایانی باشد. مقالۀ حا...
[ 16 ] - جلوه‌های گوناگون تنظیم مقررات دلالی بیمه در ایران و جهان
امروزه واسطه‌گران بیمه بویژه دلالان بیمه بهعنوان پل ارتباطی میان بیمه‌گذاران و بیمه‌گران نقش بسزایی در رشد و توسعه صنعتبیمه ایفاء می‌نمایند. دلالان بیمه در راستای کاهش ریسک در بازار بهترین سبد محصولات بیمه‌ای را به بیمه‌گذاران ارائه مینماید. همین امر موجب تنوعبخشی به محصولات بیمه‌ای توسط بیمه‌گران و افزایش میزان فروش آنان نیز خواهد گردید. ضرورت روی‌آوردن به تنظیممقررات برای محافظت از م...
[ 17 ] - Applying Sovereignty to the Private Sector to Generate Electricity Industry: Challenges and Solutions
With the adoption of the General Policy Implementation Law, Article 44 of the Constitution, the power generation sector (state power plants) has been recognized as a transferable activity to the private sector.Previously, the government exercised its sovereignty over the property With the start of the process of transferring ownership of power plants to the private sector, the issue of how to a...
[ 18 ] - شرایط اساسی قراردادهای بالادستی نفت جهت واگذاری به شرکت های بین المللی نفتی
واگذاری قراردادهای بالادستی نفت و گاز و شرایط مقرر در این قراردادها برای شرکتهای بین‌المللی نفت و کشور صاحب مخزن از اهمیت بسزایی برخوردار است. علت این امر آن است که قراردادهای بالادستی نفت و گاز به شرکتهای بین‌المللی نفت خارجی اجازه میدهند مدت نسبتاً طولانی در میادین نفتی کشور صاحب مخزن جهت اکتشاف، استخراج و تولید نفت حضور داشته باشند. از جمله شرایط قراردادهای نفتی که در واگذاری میادین نفتی مور...
[ 19 ] - Legal aspects of Shadow Banking
Shadow Banking system, as an investment method, while being an integral part of the supervised banking system, is a rival for banks and governance institutions in financing and oversight. As a result, its development has created a situation for regulated institutions, which leads to concerns about the legal and regulatory responsibilities of the banking and financial system for investment not g...
[ 20 ] - Legal Analysis of bank in the Iranian commercial market based on the theory of transaction costs
Understanding the necessity of establishing a bank in Iran requires a correct realizing of the mechanism of the money market in an era in which banks had no place or position. At that time distrusting on the borrower credits, lack of reliable information about the number and place of lenders, rising interest rates and the prevalence of high- interest borrowing were some of the costs that transa...
Co-Authors