افشین متقی
عضو هیأت علمی دانشگاه خوارزمی تهران
[ 1 ] - تحلیل ژئوپلیتیکی رفتار کنشگران سیاسی در روابط ایران و ترکیه بعد از انقلاب اسلامی با رویکرد برساخت‌گرایانه
ایران و ترکیه به عنوان قدرت‌های منطقهای در همجواری یکدیگر و در حوزة حساس‌ترین مناطق جهان از جمله خاورمیانه، آسیای مرکزی و قفقاز واقع شده‌اند. این دو کشور دارای نظام معنایی و علایق خاص خود هستند و سلسله منافع مشترک و برخی تضادها نیز دارند. عوامل گوناگونی بر روابط این دو کشور تأثیر می‌گذارد که سبب ایجاد نوساناتی در روابط دوجانبه آنها، به ویژه پس از انقلاب اسلامی، میشود. این سلسله عوامل در ر...
[ 2 ] - رابطه امنیت زیست‌محیطی با امنیت ملی (مطالعه موردی بیوتروریسم)
برقراری و ایجاد امنیت و آرامش در هر جامعه‌ای از مهمترین و عمده‌ترین وظایف و اهداف هر حکومت است که با استفاده از همه عوامل اجرایی و توانمندی‌ها در پی آن است، امروزه مفهوم امنیت تنها مسائل نظامی را در برنمی گیرد و در تمام ابعاد زندگی انسان مصداق و معنی پیدا میکند از آن جمله عواقب و مشکلات زیست‌محیطی و مخاطرات امنیتی ناشی از آن است که درجه بالایی از توجهات جهانی را به خود جلب کرده است، بیوتروریس...
[ 3 ] - تحلیل ژئوپلیتیکی موانع شکل‌گیری همگرایی در منطقة آسیای مرکزی و قفقاز
منطقة آسیای مرکزی و قفقاز در طول تاریخ، مبدأ تحولات مهمی در سطح منطقهای و جهانی بوده است. نظریه‌های مهم ژئوپلیتیکی در قرون 20 و 21 همگی به این منطقه توجه خاصی داشتهاند. جایگاه ویژة ژئوپلیتیکی این منطقه سبب ظهور چالشهایی برای ساکنان آن و حتی کشورهای همسایۀ آن شده است. این چالشها را میتوان در زیر عنوان عوامل واگرایی این منطقه به حساب آورد. در این راستا، این نوشتار تلاش کرده است تا به بررسی ش...
[ 4 ] - امنیت هویت و الگوی اسلامی ـ ایرانی توسعه
در فرایند پر فراز و نشیب توسعه، تغییرات نسبتاً زیادی در ارزش‌ها، هنجارها، عادات و رسوم جامعه به وجود می‌آید و توسعه هم نیازمند حفظ امنیت مبانی فرهنگی و هویتی و سازگار نمودن مؤلفه‌های توسعه با این مبانی است. همچنین الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت، راهنمای توسعه کشور بهشمار می‌رود که در اسناد رسمی و کلان کشور ازجمله سند چشم‌انداز توسعه و قانون اساسی نیز منعکس شده است. سؤالی که در این پژوهش مطرح می‌شو...
[ 5 ] - نگرشی برهویت‌های متأثر از فضای سایبرنتیک برامنیت داخلی
زمینه و هدف: هویت به ویژه هویت ملی مفهومی گسترده و پدیده‌ای چند بُعدی اعم از اجتماعی، تاریخی، دینی، فرهنگی، سیاسی و... است که در کل، عامل پیونددهنده ملت به شمار می‌رود. این پدیده شاخصی در شناسایی و شناساندن افراد و پاسخی به نیاز طبیعی افراد است که میتواند دچار تغییرات اساسی قرار گیرد. بنیان پژوهش حاضر را اثرگذاری فضای سایبر از قبیل کمّیت و کیفیت بهره‌برداری دانشجویان از اینترنت...
[ 6 ] - مدل‌سازی همگرایی قومی براساس نیازسنجی مدیران سیاسی و مطالبات‌شناسی اقوام (مطالعۀ موردی: استان کردستان)
نیروهای همگرا و واگرا که در تعیین چگونگی و کیفیت انسجام ملی نقش عمده‌ای دارند، مفاهیم جدا از هم نیستند، بلکه متغیرهایی هستند که دارای پیوندی معکوس و تأثیرپذیر از هم هستند. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و با تکیهبر مدل ابداعی سهمنظوره، وضعیت همگرایی و واگرایی در استان کردستان را تحلیل و تجزیه میکند. ابزار پژوهش پرسشنامه است و پرسشنامه‌ها برای دو دسته از پاسخگویان (مدیران سیاسی و شهروندان است...
[ 7 ] - تغییرهای ساختار جمیعتی جمهوری اسلامی ایران: آسیب شناسی و ظرفیت سنجی مسائل امنیتی
عامل جمعیت با توجه به مختصات ملی، ویژگیهای اجتماعی و درجة تحولهای آن، در ارزیابی امنیت و قدرت سیاسی کشورها مؤثر است؛ بنابراین، در برنامه‌ریزی‌های کلان هر کشور، توجه به داده‌های جمعیتی، اساس هر اقدامی (در مقیاس‌های محلی، ملی، منطقهای و جهانی) است؛ برای مثال، وجود یا نبود توازن ساختار جمعیتی، بر مسائل آموزشی، رفاهی، خدمات‌رسانی، بیکاری و بهطورکلی، موضوعهای امنیتی کشور در سطوح خرد و کلان تأثی...
[ 8 ] - تحلیل ساختار ژئوپلیتیکی حاکم بر روابط دوجانبهی ایران و جمهوری آذربایجان از سال 1991 تا 2010 میلادی با رویکرد جغرافیای برساختگرایی
پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در دههی 1990 و استقلال کشورهای تحت سیطرهی آن، ایران در مرزهای شمال و شمالشرقی خود؛ یعنی آسیای مرکزی و قفقاز با کشورهای نوظهوری همسایه شد. یکی از این کشورها جمهوری آذربایجان است که روابط بین ایران و این کشور بهدلایل بسیاری اهمّیّت دارد و انتظار می‌رود در آینده، بین دو کشور روابط بیشتری را مشاهده کنیم. اما با وجود فرصتها و مزیتهای فراوان برای افزایش...
[ 9 ] - واکاوی زمینه های ناسازواری در روابط ایران و عربستان بر پایه نظریه سازه انگاری
ایران و عربستان سعودی با توجه به مختصات ژئوپلیتیکو ویژگی های جغرافیایی خود، دو کشور مهم و تعیینکننده در منطقه بهشمار میآیند. این دو کشور، تقریباً از دهه 1950 به این سو، یکدیگر را به عنوان یک رقیب در نظر گرفتهاند. تنش و ناسازواری میان این دو کشور، پس از پهلوی دوم شکل جدیتری گرفت و به دلیل متقارن بودن حوزه های نفوذ این دو کشور در منطقه، ایران و عربستان سطح پیوستهای از تنش را میان خود تجربه کرده ان...
[ 10 ] - خاستگاه آراء در نهمین دوره انتخابات مجلس در شهرستان کازرون بر پایه دیدگاه‌های اینگلهارت، پییا نوریس و مکتب شیکاگو
از طریق انتخابات، شهروندان ضمن نظارت بر عملکرد منتخبان خود، به حکومتِ حاکمان مشروعیت می‌بخشند. در حقیقت، انتخابات مناسبترین ابزاری است که بهوسیله آن میتوان اراده شهروندان را در انتخاب متصدیان امور کشور مداخله داد. بهدلیل چنین اهمیتی، جغرافیدانان سیاسی با بررسی روشمند و علمی رابطه میان انتخابات و محیط جغرافیایی، حرکتی فراسوی شمارش آراء را آغاز کردهاند تا جغرافیای انتخابات را بهسوی تشریح ...
[ 11 ] - میدان های منطقه ای و هژمونی در بین النهرین
منطقه بین النهرین به عنوان یک میدان تاریخی مهم، فضایی برای رقابت قدرت های بزرگ در طول تاریخ بوده است. پس از سرنگونی رژیم بعثی عراق و پدید آمدن یک خلاء ساختاری در این کشور و نیز موج های فزاینده بیداری اسلامی، منطقه بین النهرین به عرصهای برای کسب هژمونی میان سه کشور ایران، ترکیه و عربستان تبدیل شد. این سه کشور برای سلطه بر منابع ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک در این منطقه، به رقابتها و تنشهای گون...
[ 12 ] - چالش‌های گفتمان سیاست خارجی ایران در راستای دگرگشت‌های نوپدید در سامانه‌ی ژئوپلیتیک جهانی
(صحت مطالب مقاله بر عهده نویسنده است و بیانگر دیدگاه مجمع تشخیص مصلحت نظام نیست) ایران در سیاست‌های خارجی خود و در برهه‌ای خاص، با بازتولید رسوبات پیشین و مُرده‌ریگ‌های تلخ گذشته، به ناسازواری و تقابل با کانون‌های قدرت دست زده است. از حقانیّت بیشینه‌ی این میراث‌های تلخ نمی‌توان به آسانی عبور کرد و انصاف در آن است که به چنین واقعیت‌های تاریخی انگشت تایید گذاشته شود. با این حال، پُشت‌گرمی بیش از...
[ 13 ] - اقتصاد سیاسی بین‌الملل و اهمیت سواحل مکران در منطقه گرایی ایران
اقتصاد سیاسی بین‌الملل با تعامل بین دولت و بازار، عامل اقتصادی را به عنوان متغیر اثر گذار در ایجاد روابط صلح آمیز میان دولت– کشورها در نظر میگیرد. نئولیبرالیزم با تاکید بر تنشهای همکاری آمیز نحله‌های مختلفی را مطرح میکند. در این پژوهش با بهره‌گیری از نظریه نهادگرایی جدید عملکرد رژیم‌های بین‌المللی منطقهای در منطقه‌گرایی ایران مورد بررسی قرار گرفته است و ضمن بررسی پتانسیل‌های اقتصادی ایر...
[ 14 ] - سامان‌دهی فضا بر اساس تحلیل گفتمان مناطق ناهمگن ایران
تحلیل گفتمان علاوه بر متن، فضا را نیز در بر میگیرد. فضا در روایت هانری لوفور با سه مفهوم تسلط و خلق و تعدیل همراه میشود. در مناطق ناهمگن کشور با هویتهای متنوع، بنا بر ویژگیهای موقعیت جغرافیایی، کالبدی و معنایی فضا، گفتمانی شکل میگیرد که نوعی الگوی اقتدار را در آن مناطق برحسب نظام معنایی به وجود میآورد؛ این خرده‌گفتمان‌های مناطق مختلف بنا بر جنس وجه غالب فضا یا در هماهنگی با هم هستند یا در...
[ 15 ] - نگرشی برهویت‌های متأثر از فضای سایبرنتیک برامنیت داخلی
زمینه و هدف: هویت به ویژه هویت ملی مفهومی گسترده و پدیده‌ای چند بُعدی اعم از اجتماعی، تاریخی، دینی، فرهنگی، سیاسی و... است که در کل، عامل پیونددهنده ملت به شمار می‌رود. این پدیده شاخصی در شناسایی و شناساندن افراد و پاسخی به نیاز طبیعی افراد است که میتواند دچار تغییرات اساسی قرار گیرد. بنیان پژوهش حاضر را اثرگذاری فضای سایبر از قبیل کمّیت و کیفیت بهره‌برداری دانشجویان از اینترنت...
[ 16 ] - Spatial Analysis of Development of Boarder Regions in East Iran Case Study: Border villages in South Khorasan Province
Introduction When unbalanced spatial dispersion of developmental indicators increase, unbalanced distribution of facilities and population will dramatically increase too and meanwhile the increase of centralization of indicators in regions that suffer from centralization of facilities and population will lead to population and facilities movement from deprived regions and this will increase ...
[ 17 ] - IdentifyiIdentifying and Analyzing the Effects of Variables and Indicators Effectively on the Strategic Importance of Harirud for Iran with the Interaction Impact Analysis Approach
One of the problems in analyzing hydro-political relations in the system of international rivers is that the same factors can create a wide range of conflict or cooperation, and even an identical variable may play a different role in relation to other variables in each coastal country; Therefore, the recognition of the variables and the role that each variable has in developing a pattern of ana...
[ 18 ] - World of Islam According to Constructivism
From the beginning of twentieth century Islamic intellectual movements called Islamic Awakening Movement were formed in the world of Islam. They were aimed at fighting colonization of Islamic countries by west and help Muslims return to forgotten Islamic laws and regulations. Their primary objective was to regenerate and revive political Islam in twentieth century. Islamic awakening process and...
[ 19 ] - واکاوی و آسیب‌شناسی مدیریت منابع آب در ایران (نمونه‌ی پژوهشی: استان زنجان)
آب به‌عنوان یکی از مهمترین بنیادهای زیستی و منبع جغرافیایی استراتژیک، نقش مهمی در سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌های ایران داشته است. موقعیت جغرافیایی ایران و قرارگیری بخش‌های بزرگی از آن روی کمربند خشک جهانی، مسئله‌ی آب را به‌عنوان یکی از دغدغه‌های مهم تبدیل کرده است. در این میان، استان زنجان به‌عنوان یکی از واحدهای فضایی درون کشوری، در چند سال گذشته با مسائلی متعددی در زمینه‌ی منابع آب مواجه شده است....
[ 20 ] - Explaining the Iconographic Role of Karbala in the Formation and Continuation of the Shiite Movements and the Islamic Revolution
The Shiite school has been the promoter of movements that have stood up to oppression, and this political thought has shaped Shiite political and social movements and movements throughout history. Historically, the turning point of the Shiite revolution and the formation of Shiite protest movements and events is the Ashura event, and the land of Karbala as the holy land of the Shiites and the p...
[ 21 ] - نسبت هویت مکان با کنشهای تقسیمات سیاسی در فضا (مطالعه موردی: شهرستان کازرون)
هویت مکانی نمایانکننده احساس، ادراک و تعلق مکانی متنوع میباشد به گونهای که متناسب با فرهنگ سیاسی ساکنان، مکانهای جغرافیایی کنشهای سیاسی متفاوتی را خلق میکنند. تقسیمات سیاسی فضا فرایندی است که واحدهای سیاسی- فضایی را از نظر ساختاری و کارکردی به سطوح همگن به منظور ادارة بهینه قلمرو ملی تقسیم میکند.از شاخصهای اساسی در مقوله تقسیمات سیاسی فضا در نظر گرفتن هویت مکانی است که میتواند...
[ 22 ] - آمایش فضایی قلمروهای مرزی با استفاده از مدل AHP (نمونه‌ی موردی: شهرستان‌های مرزی استان سیستان و بلوچستان)
آمایش فضایی یکی از شیوههای مناسب و جامع برای مدیریت و برنامهریزی مکانها محسوب میشود. با توجه به اهمیت استراتژیک مناطق مرزی، پژوهش حاضر کوشیده است تا به تحلیل فضایی شاخصهای اقتصادی-اجتماعی در 9 شهرستان مرزیِ زابل، زابلی، زاهدان، زهک، سیب و سوران، سرباز، سراوان، خاش و هیرمند در استان سیستان و بلوچستان بپردازد.پژوهش حاضر، از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت، عِلّی- مقایسهای است. برای رتبهبندی ...
[ 23 ] - تحلیل راهبرد فدراسیون روسیه در قبال همسایگان از منظر جغرافیای استراتژیک
عوامل جغرافیایی در درازای تاریخ نقش برجستهای در کنشها و پویشهای سیاسی حکومتها داشته است و کشورها براساس عوارض طبیعی، موقعیت، و اثرهای محیط انسانساخت اهداف راهبردی خود را در قبال همسایگان و دیگر مناطق و مکانهای استراتژیک طراحی میکنند. یکی از مناطق کرة زمین، که موضوعات ژئواستراتژیک و ژئوپولیتیک آن کندوکاو شده، روسیه است. روسیه، بهدلیل جایگاه ویژة خود در نقشة جغرافیای سیاسی جهان و نیز گستر...
[ 24 ] - Function of boundary rivers in hydropolitics cooperation:Danube river study
International rivers, as borders or crossing national borders, have been considered as a significant part of international relations. Especially, approximately half of the worldchr('39')s population lives within the basin of these rivers, and more than 90% are living in countries with these basins. This condition, by creating an undeniable relationship of interdependence, has made water a criti...
Co-Authors