فریده داودی مقدم

[ 1 ] - تتبّع در اشعار ملاّصدرا از منظر توصیف برخی گروه‌های اجتماعی عصر وی

ملاّصدرا یکی از فیلسوفان بزرگ عصر صفوی است که صوفیان و دانشمندان صاحب‌قدرت این روزگار را در قالب آثار مختلف خود توصیف، ترسیم و نقد می‌کند. وی مانند بسیاری از حکما و فلاسفة شیعه در این دوره، مشربی ذوقی و صوفیانه اتّخاذ می‌نماید و در مقام دفاع از تصوّف و ردّ و انکار تشرّع خشک ظاهری و فقهای منسوب به حکومت برمی‌آید و با تلفیق و ترکیب متناسبی از براهین عقلی و کشف و شهودهای عرفانی موجد حکمت صدرایی و عرفان...

[ 2 ] - معرفی خانقاه های خراسان و کارکردهای آنها

منطقه خراسان، از دیرباز تاکنون از جمله مهم ترین مراکز شکل گیری و اشاعه ی معارف عرفانی بوده است و بسیاری از بزرگان تصوف در این سرزمین زاده و پرورده شده اند و کتاب ها و منابع اصیل صوفیه، چون رساله قشیریه، کشف المحجوب، طبقات الصوفیه، اللمع و ... در این منطقه به نگارش درآمد...

[ 3 ] - تحلیل حکایت دیدار موسی و ابلیس در عقبة طور در متون عرفانی

حکایت ملاقات موسی و ابلیس در عقبة طور یکی از حکایات متون صوفیانه است که حلاج برای نخستین بار آن را در کتاب شورانگیز طواسین آورده است و پس از او عارفان بنام ایرانی این حکایت را در آثار خویش آورده و از آن برای اثبات تعالیم و آموزههای متعالی خویش بهره جستهاند. این حکایت که دربردارندة بسیاری از آموزهها و تفکرات عارفان مدافع ابلیس است، از جهات گوناگون میتواند مورد نقد و تحلیل قرار بگیرد. این نو...

[ 4 ] - عصیان و هنجارگریزی درشعر فروغ فرخزاد و غادة السمان

فروغ فرخزاد و غادة السّمان، دو تن از شاعران زن معاصر شعر فارسی و عربی هستند که در عرصة ساختار و مضمون در شعر زمان خویش، خارج از کلیشهها و هنجارهای روزگارشان، طبعآزمایی کردهاند و در این حوزه به تشخّص سبکی نیز دست یافتهاند. در عین حال، با اشعار هنجارگریزانه و افکار عصیانگرانة خود، روایتگر و نمایانکنندة بسیاری از ویژگیها ومقتضیات جامعة عصر خویش نیز هستند. این پژوهش به شیوة تحلیل محتوای مضمون، ...

[ 5 ] - مضامین شاخص ادبیّات پایداری در بخش حماسی شاهنامة فردوسی

ادبیّات پایداری، گونهای مهم و تاثیرگذار از انواع ادبی در ایراناست که در طول تاریخ این کشور، نقش مؤثری را در بیان و القای مفاهیم مقاومتی، ایفا نمودهاست. شاهنامة فردوسی به عنوان پلی برای آشنایی با ریشههای کهن این گونة ادبی در آثار کلاسیک فارسی، به سبب برخورداری از روح حماسه و منش پهلوانی، بیانگر رابطهای معنادار میان حماسههای خود و مضامین ادبیّات پایداری است که با استناد به روش تحلیل محتوا...

[ 6 ] - تجلّی التجربة الصوفیّة عند أدونیس و سهراب سبهری

الملخّص: إنّ الخطاب الإستعاری والرمزی، وفی أعلی مراحله، "الشطحیات"، یعدّ أداةً لنقل تجربة الصوفیین الخارقة ، والتی تعمل دائماً فی التعبیر عن أنواع الإنزیاح وعن إیحاءاتهم الرؤیویة. إنّ أدونیس وسهراب سبهری یعدّان من هؤلاء الشعراء والمفکرین الذین یمارسون فی قصائدهم الأحلام والتجارب السوررئالیة و الانطباعات الصوفیة استعارةً ورمزاً. فمن هذا المنطلق، یمکن تسمیتهما شاعرین حالمین یستخدمان الحلم وسیلةً للوصول إ...

[ 7 ] - تحلیل ادبی زبانی داستان قرآنی موسی(ع) و خضر از منظر نظام های گفتمانی

از رویکردهای مهم و دیرینه ی قرآن پژوهان، تأمل در زبان و چگونگی فهم و تفسیر این متن عظیم است که دارای وجوه گوناگون دینی، معرفتی و هنری می باشد. از جمله‌ی این رویکردها، رویکرد ادبی و زبان شناسی به قرآن است که افرادی چون سید قطب، مستنصر میر، نیل رابینسون، ایزوتسو، آنگلیکا نویورت طرح و آثاری در این زمینه تألیف کرده‌اند. با پیشرفت تحلیل مباحث گوناگون زبان شناسی و نشانه شناسی در متون مختلف، دریافته ...

[ 8 ] - نقش پادگفتمان‌ها در تحلیل گفتمانی سوره کهف (واکاوی داستان‌هاییاران غار و خضر و موسی)

یک گفتمان با نظام‌هایی از نشانه‌هاومفاهیم، عناصری پنهان را در درون خود می‌پروراند که در یک بافت کلی، با نشانه‌های نظام‌مند، مفاهیم جدید را تولید می‌کند. این عناصر همواره درجهت القای پیام‌های متن و باورپذیرکردن گفتمان برای مخاطبان و حتی در مواردی، برانگیختگی نیرومند عواطف آنان متناسب با باورهای ایدئولوژیک و سنت‌های اجتماعی، گام برمی‌دارند. ازجمله این عناصر مهم، پادگفتمان‌هایا هاله‌های گفتمانی اس...

[ 9 ] - هویت زن در غزل مدرن و پست مدرن

دوران مدرن و پست مدرن قبل از هر چیز با پارادایم معرفت شناسی مشخص می شود که بازتاب آن را در همه حوزه ها، از جمله در ادبیات و شعر نیز می توان یافت. شعر پست مدرن ایران در شمارآخرین و جدیدترین اشعار معاصر قراردارد که نگاههای منتقدان و بسیاری از جوانان جامعه را به سوی خود جلب کرده است. یکی از موضوعات عمده در این اشعار، بازتاب چهرۀ زنان در طیفهای گوناگون است که در برخی موارد بیانگر احوال وکردار و ...

[ 10 ] - ملاصدرا، فیلسوف ساقی نامه سرا

ساقی نامهها، یکی از انواع ادبی مؤثر در ادبیات فارسی است که گفته می شود شکل تحول یافتهی خمریات ادب عربی است و در سیر تحولی خود با صبغهای فلسفی، اخلاقی، عرفانی و انتقادی توسط شاعران ساقی نامه سرای فارسی عرضه شده است. این نوع ادبی از جهت ساختار و محتوا دارای ویژگیهایی است که کمابیش در اغلب آن ها تکرار می شود. از جملهی این خصوصیات اشتمال بر بنمایههای اصیل متون عرفانی و کاربرد واژگان اهل تصوف...

[ 11 ] - معرفی خانقاه های خراسان و کارکردهای آنها

منطقه خراسان، از دیرباز تاکنون از جمله مهم ترین مراکز شکل گیری و اشاعه ی معارف عرفانی بوده است و بسیاری از بزرگان تصوف در این سرزمین زاده و پرورده شده اند و کتاب ها و منابع اصیل صوفیه، چون رساله قشیریه، کشف المحجوب، طبقات الصوفیه، اللمع و ... در این منطقه به نگارش درآمد...