غلامرضا پیروز
دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
[ 1 ] - گفتمان‌شناسی انتقادی چوبک در رمان «تنگسیر»
تحلیل گفتمان انتقادی، رویکردی میان‌رشته‌ای و روشی تحلیلی است که به دنبال شناخت گفتمان‌های مختلف، کشف حقایق نهان در ژرف‌ساخت آن‌ها و تبیین نوع رابطة گفتمان‌ها، گویندگان و نویسندگان باقدرت است. از سویی، ادبیّات، بهویژه داستان و رمان، به سبب سرشت مردمی و مرتبط با موضوعات اجتماعی، یکی از عرصه‌های بروز و ظهور گفتمان است. ادبیات سرشار از حقایق تاریخی است که گاه در قالب داستان و رمان بیان می‌شوند و با...
[ 2 ] - بررسی همپیوندی متن و تصویر در شش داستان دفاع مقدس کودکان بر اساس نظریه‌ی پری نودلمن
تصویر یکی از عناصر اساسی کتاب‌های کودکان است که نظریه‌پردازان بسیاری از جمله پری نودلمن به کارکرد آن توجه نشان داده‌اند. . از نظر وی، یک تصویر خوب شش گونه اطلاعات را به مخاطب منتقل می‌کند. در گونه‌ی اول و دوم که ابتدایی‌ترین کارکرد تصویر محسوب میشود، تصویر در راستای متن حرکت کرده و اطلاعات موجود در متن را تأیید می‌کند. در سه گونه‌ی دیگر که اصلی‌ترین کارکرد تصویر محسوب میشود، تصویر فراتر از مت...
[ 3 ] - بررسی هوش اجتماعی و مؤلّفه های آن در محتوای کتاب های فارسی(بخوانیم) دوره‌ی ابتدایی
ادوارد تورندایک نشان داد که انسان برای ایجاد یک رابطه‌ی اجتماعی مناسب و موفّق عمل کردن در زندگی اجتماعی به مجموعه مهارت‌هایی نیاز دارد که از هوش اجتماعی نشأت می‌گیرند. ذهن آماده‌ی کودکان بستری مناسب برای تقویت و کتاب‌های فارسی آن‌ها به دلیل زبان تأثیرگذاری که دارد بهترین ابزار برای انتقال و تقویت این نوع مهارت‌هاست. در این پژوهش محتوای شش کتاب فارسی بخوانیم دوره‌ی ابتدایی به شکل توصیفی و از نوع ...
[ 4 ] - تحلیل قیاسی مناظرة «خسرو و ریدک» با«درخت آسوریک» بر اساس نظریة دیالوگیسم باختین
بر اساس نظریة «دیالوگ» باختین، هر سخن در هر زمینهای، خواه ناخواه «گفتوشنودی» است. این تئوری که در واقع واکنشی ضد فرمالیستی و ضداستالینی بودهاست، توجه خود را به نثر، بهویژه به «رمان»(در معنای مدرن) معطوف ساختهاست؛ امّا با اندکی توسّع میتوان این نظریه را در تحلیل متون منظوم فارسی(حکایات، حماسه، مثنویهای عارفانه و عاشقانه)بهکار گرفت. باختین «گفتوگو» را در مقابل مفهوم «تکگویی» قرار ...
[ 5 ] - «تحلیل ساختاری شعر هزارة دوم آهوی کوهی»
شعر «هزارة دوم آهوی کوهی» یکی از اشعار محمدرضا شفیعیکدکنی است که شاعر سعی کرده است در آن، با استفاده از زبان ادبی فاخر، تناسب محکمی میان صورت و محتوا ایجاد کند. اصولا شعر، یک نیاز درونی است که در زبان شکل میگیرد و به فعلیت میرسد. زبانی که از امکانات و عناصر خاصی بهره برده و به درجة هنری رسیده است. در سایة کاربست همین عناصر و امکانات است که ساختار شعر، شکل میگیرد. بررسی ساختاری یک اثر ا...
[ 6 ] - بررسیِ شگردِ بازی‌های شکلی و چاپی در رمان‌های پسامدرن فارسی دهۀ هشتاد
بازی‌های شکلی و چاپی از شگردهایی است که نویسندۀ پسامدرن با استفاده از آن فرم آشنای داستان‌نویسی در دوره‌های گذشته را به چالش می‌کشد. پسامدرن‌ها با استفاده از روش‌هایی چون ایجاد علامت‌هایی خاص بین خطوط متن یا در حاشیۀ صفحات، گنجاندن تصاویر مربوط به مضامین متن در لابه‌لای صفحات کتاب، و تایپ کلمات و جملات به شکلی خاص، تغییراتی در شکل و ساختار رمان خود ایجاد می‌کنند. از این رو، این مقاله بر آن است ...
[ 7 ] - بازخوانی اساطیری – علمی نظریة ذره در اشعار عرفانی عطار
نظریة ذره حاصل تحقیقات فیلسوفان یونان باستان است و محققانی چون لوکیپوس و دموکریتوس آن را پرورده اند.این نوشتار به تحلیل یکی از اندیشه های محوری عطّار؛ یعنی تاّمل در ذرّات و اسرار آن و مقایسة ذّره با نظریّات فیلسوفان یونان باستان و دانشمندان پرداخته و سپس آن را با ایدة فلسفی عرفانی عالم کبیر در عالم صغیر تحلیل نموده است. این مقاله در نظر دارد تا ضمن بازخوانی ذره در شعر عطار، از منظر ارتباط آن با آموز...
[ 8 ] - نقش عنصر گفتوگو در رابطه مرید و مراد بر مبنای نظریه سازنده‌گرایی در منطق‌الطیر عطار
عنصر گفتوگو در حوزه ادبیات، ظرفیت و افق تازه‌ای برای خوانش متون به دست داده است. عطار با بهره‌گیری از این عنصر، در رابطه تربیتی مراد و مرید، در پی تبیین فرایند سیر و سلوک عارفانه با رهبری مراد و رسیدن به یک دگردیسی شخصیتی است. همسو با آن در تعلیم و تربیت نیز نوعی تعامل کلامی و فکری بین مربی و متربی در جهت رسانیدن او به کمال فکری و شخصیتی وجود دارد. بنابراین همانندی‌های درخور تأمّلی، برای ایجا...
[ 9 ] - طنز کارناوالی و بازتاب آن در داستانهای بهرام صادقی
کارناوال (Carnival)یکی از زمینههای ایجاد کلام چندآوا در نظریۀ منطق گفت‌وگویی میخاییل باختین است. کارناوال که برآمده از جشنهای تودهای مردم در سدههای میانه است، در کلام، با مؤلفههایی نظیر طنز، تمسخر و شوخی، نفی ارزشهای حاکم بر جامعه، آمیختگی مرگ و زندگی، توجه به جسم و لذتهای جسمانی، انتقادهای اجتماعی و به طور کلی، با هر آنچه به رویاروییِ گفتمان تودهای و غیررسمی با گفتمان رسمی و غالب راه م...
[ 10 ] - بررسی مؤلفه‌های پسامدرن در رمان آزاده خانم و نویسنده‌اش نوشته‌ی رضا براهنی
یکی از شاخص‌ترین رمان‌های فارسی، که بر اساس بوطیقای داستان‌نویسی پسامدرن خلق شده است، رمان آزاده خانم و نویسنده‌اش اثر رضا براهنی است. نویسنده در این رمان با بهره‌گیری از شگردهای پست مدرنیستی هم‌چون عدم انسجام، عدم قطعیّت، نفی زمان، روایت اسکیزوفرنیک، مرگ مؤلّف، چند صدایی، تناقض، پارودی، جذب خواننده با استفاده از شکل و... اثری تحوّل‌آفرین و تأثیرگذار در عرصه‌ی داستان‌نویسی ایران نوشته است. هدف برا...
[ 11 ] - هنجارگریزی در شعر هوشنگ ایرانی
هنجارگریزی یکی از مؤثرترین روشهای برجستگی زبان و آشناییزدایی در شعر است که همواره، شاعران از آن استفاده کردهاند. هوشنگ ایرانی یکی از شاعرانی است که در اشعارش به صورت گسترده، دست به هنجارگریزی زده است. نگارندگان در این جستار، در پی پرسش به این سوال بودند که ایرانی چگونه و در چه حوزههایی به هنجارگریزی دست یازیده است. بررسیهای به عمل آمده، نشانگر این موضوع است که هوشنگ ایرانی در اشعارش از انو...
[ 12 ] - تضّاداندیشی در مضمون مرگ در شعر رمانتیک فارسی (با تأکید بر اشعار نصرت رحمانی و سهراب سپهری)
رمانتیسیسم، در تعریف، اصول، گرایش، دستهبندی و مضمون، تقابلپذیر و تضّادگراست. از مضامینی که در مواجهه با تضّادگرایی رمانتیسیسم دچار تقابل و دوگانگی میشود، مرگ و مرگاندیشی است. این مضمون در شعر رمانتیک فارسی در دو شکل سیاه و سپید ظاهر شده است. نمونة اعلای مرگاندیشی سیاه را در شعر نصرت رحمانی میتوان دید و در مقابل او، سهراب سپهری، سپیداندیشترین شاعر رمانتیک در این حوزه است. بر این اساس اشعار ...
[ 13 ] - مقایسه کهن‌الگوی مرگ و نوزایی در آثار شفیعیکدکنی و بدیع صقور
کهن‌الگوها از اعماق ناخودآگاه جمعی بشر نشأت می‌گیرند و این امر موجب شده در ذهن و روان بشر اسطوره‌ای فراتر از مرزهای جغرافیایی، جریان و سریان پیدا کند. در مقالة پیش رو سعی شده است بر اساس روش تحلیلی ـ تطبیقی، کهن‌الگوی مرگ و نوزایی در دو مجموعة فارسی و عربی معاصر، بگذار کبوتر بخوابد سرودة بدیع صقور، شاعر سوری و مجموعة در ستایش کبوترها از شفیعیکدکنی نقد و بررسی گردد. رهاورد این...
Co-Authors