فرزاد بالو
استادیار زبان و لدبیات فارسی دانشگاه مازندران
[ 1 ] - چندآوایی و چندزبانی باختینی و جلوه‌های آن در رمان سنگ صبور
یکی از آموزه‌های نقد مدرن در تحلیل متون ادبی، به‌ویژه رمان و داستان، مفهوم چندآوایی و چندزبانی باختین است. چندآوایی و چندزبانی به عنوان ظرفیت بالقوة متن، این امکان را در اختیار خواننده قرار می‌دهد تا رمان و داستان را از نظر ویژگی‌های چندآوایی و چندزبانی واکاوی کند. در نوشتار حاضر، همت نگارندگان بر آن است تا یکی از رمان‌های مطرح معاصر، یعنی سنگ صبور صادق چوبک را از نظر ویژگی‌های چندآوایی و چندزب...
[ 2 ] - بررسی ساختار زبانی «کشف المحجوب و مصباح الهدایه»
«کشف‌المحجوب» هجویری و« مصباح الهدایه» کاشانی علی‌رغم اینکه در فاصله زمانی بیش از دو قرن از هم نگاشته شده‌اند؛ عمدتاً در تقسیم‌بندی سبکی، در حوزه سبک نثر مرسل قرار می‌گیرند؛ اما درباره چگونگی امکان این فرضیه چندان تأمل و تتبعی صورت نگرفته است. ما در این نوشتار برآنیم تا ساختار زبانی این دو اثر را از وجوه مختلف تجزیه‌وتحلیل کنیم و با ذکر تشابهات و تفاوت‌های مختصات زبانی آنها نشان دهیم این تقسیم...
[ 3 ] - نگاهی تحلیلی انتقادی به اصالت ابیات مشهور به مرگ مادر سیاوش در شاهنامه
در دهه‌های اخیر بویژه، بخشی از همت شاهنامه‌پژوهان به پیرایش و منقّح کردن شاهنامه از ابیات ِمنسوب به فردوسی اختصاص یافته است. آنگونه که مشهور است به این دست از ابیات، الحاقی می‌گویند. از جمله‌ی آنها، ابیاتی است(حدود 15بیت) در مورد مرگِ مادر سیاوش، که در شاهنامه‌های چاپ مسکو، شاهنامه‌ی تصحیح دکتر کزازی و تصحیح خالقی‌مطلق الحاقی شمرده شده‌اند. در باب الحاقی بودن این داستان نظر خاصی ارائه نشده است. از...
[ 4 ] - نگاهی انتقادی به حضور زنان در شاهنامه و ایلیاد و ادیسه ی هومر
چکیده بی‌تردید دربطن حماسه‌های هرقوم، شاهد بازتابی از نحوه‌ی مواجهه‌ی آدمی با جنبه‌ها و جلوه‌های مختلف زندگی هستیم. در واقع آن چه که از آن به فرهنگ و سنت یاد می‌شود مولود همین چشم اندازها و رویکردهاست. . شاهنامه و ایلیاد و ادیسه آیینه‌ی تمام نمای تمدن دیروز ایرانی و یونانی به شمار می‌آیند. یکی از موضوعاتی که کمتر مورد توجه عموم پژوهشگران قرار گرفته ، رویکرد تحلیلی و انتقادی به حضور زنان در ای...
[ 5 ] - از مخاطب راوی تا مخاطب روایت (با تأملی در روایت‌های داستانی شاهنامه)
نظریه‌پردازان روایت، با تفکیک میان روایت‌های داستانی کلاسیک و مدرن، براین باورند که روایات داستانی کلاسیک، غالباً بر ویژگی‌هایی چون مؤلف‌محوری، تک‌ارزشی و تک‌ساحتی‌بودن معنا، پایان بسته و غیره استوارند و درمقابل, روایت‌های داستانی مدرن مؤلفه‌هایی چون مخاطب‌محوری، پایان باز، چندساحتی‌بودن معنا و غیره را در بطن خود می‌پرورند. اگرچه ظاهراً بلاغت کلاسیک برپایه اعتقاد سنتی به معنی قطعی کلام بنا نهاده ...
[ 6 ] - کلام‌محوری در ادب پارسی
سنت فکری ـ فلسفی غرب از روزگار افلاطون و ارسطو، و حتی پیش‌تر از آن، تا قرن بیستم و در اندیشه و آرای فردینان دو سوسور، زبانشناس سوئیسی، تحت تأثیر رویکردی دوقطبی، گفتار را بر نوشتار ترجیح می‌داده است. در این نگره، انتقال کامل معنا از طریق «گفتار» امکان‌پذیر می‌نمود. حال آنکه نوشتار تنها فرع و جانشین گفتار قلمداد می‌شد و این انمکان دست‌نایافتنی به نظر می‌رسید. با نگاهی گذرا به تاریخ و فرهنگ ایران...
[ 7 ] - تحلیل روابط بینامتنی مثنوی ولدنامه، رسالۀ سپهسالار و مناقب العارفین بر پایۀ نظریۀ ژرار ژنت
براساس رویکرد بینامتنیت، هیچ متنی خودبسنده نیست و هر متن در آن واحد، هم بینامتنی از متون پیشین و هم بینامتنی برای متون پسین خواهد بود. در این جستار به بررسی مناسبات بینامتنی در سه اثر مثنوی ولدنامه سلطان‌ولد، رسالۀ فریدون‌بن‌احمد سپهسالار و مناقب العارفین شمس‌الدین افلاکی بر پایۀ نظریۀ ژرار ژنت پرداخته شد. این پژوهش نشان می‌دهد که رسالۀ سپهسالار و مناقب العارفین در ساختار و محتوای حکایت‌ها به ا...
[ 8 ] - از تصلب ایدئولوژیک صفوی تا پلورالیسم سیاسی ـ مذهبی پادشاهان هند؛ تأملی در وضع شعر و شاعری عهد صفویه
Founded on Shii beliefs, Safavid dynasty adopted an ideological policy for its survival. It went so far as to develop directives and a set of principles for poets and composing poetry. For instance, poets were expected to write odes about the position of His Majesty the King, the true follower of the Imams, and the Imams, peace be upon them. By doing this, they received rewards from the court. ...
[ 9 ] - تحلیل رابطه ی «انسان و خدا» در میراث عرفانی ابوالحسن خرقانی با الهام از نظریه ی« من» و «تو»ی مارتین بوبر
رابطه ی «انسان و خدا» در عالی ترین و ناب ترین شکل ممکن در میراث عرفانی ما بازتاب یافته است . اقوال و آثار بزرگان تصوف ، مشحون از عاشقانه ترین و صمیمی ترین گفتگوها میان انسان و خداست. در این میان ، در مقامات های به جا مانده از ابوالحسن خرقانی - که یکی از عرفا و بزرگان نامبردار تصوف محسوب می شود – رابطه ی«انسان و خدا» به زیباترین و ناب ترین شکلی در قالب من وتو کردن ها با خدا تجلی پیدا کرده است . ...
[ 10 ] - ازکلام محوری تا هرمنوتیک کلاسیک با تامّلی بر آثار منثور ناصر خسرو
سنّت فکری – فلسفی غرب از افلاطون و ارسطو و حتی پیش تر از آن، تا قرن بیستم و در اندیشه و آرای فردینان دوسوسور زبانشناس سوئیسی، تحت تأثیر رویکردی دو قطبی، گفتار را بر نوشتار ترجیح می‌داده است. در این نگره، انتقال کامل معنا از طریق «گفتار» امکان پذیر می‌نمود؛ حال آن که نوشتار تنها فرع و جانشین گفتار قلمداد می‌شد. بطور طبیعی، چنین رهیافت کلام محورانه‌ای، سرانجام عرصه را برای هرمنوتیک کلاسیک فراهم می...
[ 11 ] - پروین و مارکس؛ تا فراسوی طبقه
تفسیر متعارف از اشعار پروین، این است که شاعر به‌لحاظ ساختاری و محتوا، به سنت شعری گذشته وابسته‌است و ادامه‌دهندۀ راه پیشینیان است، اما فی‌المثل نگرش انسان‌دوستانه و مهربانانه به فقرا و به‌طورکلی دغدغه‌ها‌ی اجتماعی در اشعار او پررنگ‌تر از گذشتگان است که آن نیز از طبع فردی و جنسیت زنانۀ خود پروین برخاسته‌است. این مقاله می‌خواهد نشان دهد از نظر ساختار و فرم، پروین با سنت شعری گذشته همگام است، اما ...
[ 12 ] - بررسی رابطه ی «حافظ و خدا» در ساحت همسخنی و گفتگویی
یکی از دستاوردهای ارزشمند میراث صوفیه در مقام مقایسه با فقه ، فلسفه و کلام ، تعریف و تلقی خاصی از رابطه ی انسان با خداست که آن را ازرابطه ی انسان و خدا در نظام فقهی ، فلسفی و کلامی متمایز می سازد و به رابطه ی عاشق و معشوق تبدیل می شود و صمیمی ترین و ناب ترین گفتگوها در قالب رابطه من و تویی بازتاب می یابد. اما در این میان ، پاره ای از عارفان و شاعران کلاسیک، برخلاف گفتمان غالب صوفیانه که رابطه ی...
[ 13 ] - نیست انگاری در آثار نیچه و خیام
چکیده یکی ازمفاهیم و رویکردهای عمده در تمامی تاریخ اندیشه ، نیست انگاری بوده است. اما به طور تاریخی و خاص ، نیچه را فیلسوفی می دانند که بوجوه ایجابی و سلبی این رویکرد را مورد ملاحظه قرار داده است. در سنت ما نیز، رویکرد نیست انگاری بی سابقه نبوده، به گونه ای که می توان مدعی شد مفاهیم آن در رباعیات خیام بطورقابل تامل و منسجمی صورت بندی شده است. هم در رباعیات خیام و هم در آثار نیچه حوزه های نیست ا...
[ 14 ] - معیارهای تمییز وقایع خیال منفصل به‌مدد روش هانری کربن در تذکره‌الاولیاء
از دوران قدیم همواره گروهی به وجود مراتبی برای عالم معتقد بوده‌اند. عالم خیال منفصل، به‌عنوان عالمی واسطه بین عالم ماده و عالم عقل- و البته تحت عناوین مختلف- در جهان اسلام مطرح شد. قوۀ خیال نیز قوۀ میانجی حس و عقل درنظر گرفته شد. از طرفی در میان ملل مختلف، تجارب دینی و عرفانی‌ای وجود داشته است که از آن با نام‌های متفاوتی مانند کرامات، خوارق عادات و... نامبرده می‌شود. در میان صوفیه، این موضوعات ...
Co-Authors