علی اصغر حبیبی

[ 1 ] - بررسی مؤلفه‌های ادبیات زندان در رمان «شرق المتوسط» اثر عبدالرحمن منیف

عبدالرحمن­منیف (1933 ـ 2004م)، نویسندۀ متعهد معاصر سعودی، در رمان­های خویش با ترسیم واقعیت­های سیاسی و اجتماعی عربستان و سایر کشورهای عربی نسبت به اوضاع استبدادی و بی­عدالتی موجود در این کشور­ها اعتراض می­کند. رمان «شرق المتوسط» (1975م) یکی از داستان­های اوست که در آن تصویری واضح از نظام اطلاعاتی و وضع اسفبار زندانیان سیاسی در کشورش عرضه کرده است. این نوشتار با تکیه ‌بر روش توصیفی- تحلیلی، بر آ...

[ 2 ] - خوانش ساختارشکنی تقابل های دوگانه در رمان «یومیات مطلقة»( بر اساس دیدگاه های هلن سیکسو)

طلاح تقابل های دوگانه یکی از اساسی ترین مفاهیم نقد ساختارگرایی، پساساختارگرایی، زبان شناسی و نشانه شناسی است که ضمن ریشه داشتن در نظریات سوسور و بر نظریه های ساختارشکنی دریدا تکیه دارد. هلن سیکسو (1937م-) نویسنده و فمینیست فرانسوی به تأسی از دریدا (1930-2004م) و لاکان (1901-1981م) در نظریة شالوده شکنی خود به واژگونه کردن تقابل های دوگانه اعتقاد دارد. هیفاء بیطار(1960م-) نویسندة معاصر سوری است ک...

[ 3 ] - بررسی تطبیقی اندیشۀ خوشباشی در شعر خیام و الشاب الظریف

دلخوش­شدن به دنیای مادی و لذت­های زودگذر آن، بسیاری از مردم را فارغ از طبقۀ فکری­شان، معطوف خویش کرده است و می­کند. در هر دوره­ای هرگاه انسان­ها از حل راز و رمز هستی و زندگی خویش ناتوان گردند، با تمرکز به وجود این­جهانی و نفی حقایق روحانی و ماورایی، به فلسفۀ خوشباشی روی می­آورند. در حوزۀ ادبیات اسلامی، حکیم عمر خیام نیشابوری نامی آشنا در این عرصه است. دم­غنیمت­شمری و خوشباشی خیامی یک طرز فکر را...

[ 4 ] -  واکاوی تطبیقی مضامین شعری سعادالصباح و پروین اعتصامی(بر اساس مکتب ادبیات ‌تطبیقی اروپای شرقی)

علی­رغم دیرینگی ادبیات فارسی و عربی، ادبیات زنان سابقة چندانی در ایران و سرزمین­های عربی ندارد و باید اذعان داشت که برخی بسترهای مناسب برای رشد ادبیات بانوان و ارائة سروده­های ایشان که به مسائل زنان بپردازد و بیان­کنندة احساسات زنانه باشد، بعد از انقلاب مشروطه در ایران و نهضت­های سیاسی و اجتماعی در کشورهای عربی فراهم آمد. از مهمترین نمایندگان ادبیات زنان در ایران، پروین اعتصامی و در کشور کویت، ...

[ 5 ] - واکاوی شخصیت زنان در داستان‌های دو مجموعة «لیتنی کنت أعلم» و «الخالة الضائعة» اثر «بنت الهدی صدر»

[ 6 ] - گریز از واقعیت در شعر سهراب سپهری و نازک الملائکه

گریز به جهان آرمانی در مواجهه با سختیهای زندگی واقعی حسی شناخته شده در وجود آدمی است که از دیرباز به عرصۀ ادبیات راه یافته است. یکی از درونمایه­های اصلی در آثار سهراب سپهری و نازک الملائکه که از طلایه­داران شعر فارسی و عربی در دوران معاصر به شمار می­آیند، همین درونمایۀ قدیم است. این دو در ترسیم جهان مطلوب خود از دو خاستگاه مشترک فکری بهره برد­اند که وجه مشترک آنها، نگرش استعلاییِ مبتنی بر گذر از...

[ 7 ] - بررسی نقاب تموز در قصیدة «تموزجیکور» سیاب (با تکیه بر رویکرد درامی و روایی)

رویگردانی از روشهای مستقیم در بیان عواطف از اصلیترین ویژگیهای شعر معاصر است. تکنیک نقاب را بایست یکی از بهترین و کارآمدترین ابزارهای بیانی غیرمستقیم در شعر معاصر قلمداد نمود. این تکنیک با تکیه بر اشتراک عینی در تبیین نهفته‌های درونی شاعر، نقش میانجی را بین غنایی گری شعر و حالت درامی نمایش ایفا می‌نماید. به این سبب، شاعر معاصر با بهره مندی از ابعاد فنی و سرشار از الهام شعری این شگرد نوظهور ادبی،...

[ 8 ] - کاربرد دوگانه (موازی-معکوس)نقاب سندباد در شعر عبدالوهاب البیاتی

شرایط پیچیده ی سیاسی واجتماعی ملت های عرب در دوران معاصر ، در کنار انگیزه های هنری ،باعث شد تا شاعر معاصر برای بیان عواطف و اندیشه های درونی اش به در لفافه سخن راندن گرایش پیدا کند و در این زمینه ، تکنیک نقاب به عنوان والاترین شکل کاربرد نماد و اسطوره یکی از اساسی ترین دستمایه های او محسوب می گردد. در این بین نقاب های مردمی به جهت قرابت فراوان با انگاره های ایشان،از اقبال خاصی برخوردار است. در ...

[ 9 ] - شیوه‌های شخصیت‌پردازی غیرمستقیم (کنش، گفتار و نامگذاری) در رمان «زقاق‌المدقّ» اثر نجیب محفوظ

نجیب محفوظ از جمله نویسندگان موفق عرب زبان است که در سال 1988میلادی به اخذ جایزة نوبل ادبی نائل گردید. زقاق­المدق از مشهورترین رمان­های او محسوب می­شود که در آن با دستمایه قراردادن رویدادهای محله‌ای به نام "زقاق مدق" بصورتی نمادین به بیان اوضاع و شرایط ناگوار اجتماعی و اقتصادی طبقه متوسط و پایین مصر در سال­های پایانی جنگ جهانی دوم و سلطة استعمار انگلیس بر این کشور می­پردازد. نجیب محفوظ، تمام مؤ...

[ 10 ] - خوانش کمینه گرایانة داستان‌های کتاب"التائه" اثر جبران خلیل جبران

  چکیده داستانک یا داستان کوتاهِ کوتاه، یکی از ژانرهای داستانی است که در دوران اخیر مورد توجه داستان نویسان قرار گرفته است. این نوع روایی ریشه در کمینه گرایی یا مینی مالیسم دنیای معاصر دارد که شامل حذف عناصر غیر ضروری داستان است و با تکیه بر دو عنصر سادگی و ایجاز پایه گذاری شده است. در پژوهش پیش رو نگارنده با تکیه بر روش تحلیلی-توصیفی، ابتدا داستان مینی مالیستی و هر یک از عناصر آن را به عنوان بخ...

[ 11 ] - تکنیک نقاب در قصیدة «المسیح بعد الصلب» بدر شاکر السیاب

گرایش به بیان غیر مستقیم – به جای تعبیر واضح - از بارزترین ویژگی‌های شعر معاصر عربی است. شاعر معاصر برای دست‌یافتن به این هدف از ابزارهای گوناگونی بهره می‌برد و تکنیک نقاب یکی از آنهاست. قصیدة «المسیح بعد الصلب» سیاب از نخستین نمونه‌های این تکنیک نوین ادبی به شمار می‌رود. از آنجا که فن نقاب بر پایة عناصر درام و داستان شکل می‌گیرد و دو عنصر تعارض (درگیری:conflict)و پویایی(dynamism) – به عنوان دو...

[ 12 ] - روایت‌شناسی تطبیقی داستان «فریدون و ضحاک» و «موسی و فرعون»

قرآن کریم به‌عنوان یکی از منابع الهام‌گیری شاعران و هنرمندان مسلمان، از دیرباز موردتوجه ایشان بوده است. یکی از جلوه‌های تأثیرگذاری این کتاب آسمانی بر آثار ایشان، داستان‌های قرآنی و درون‌مایه‌ای آن‌هاست. شاهنامه از جملة آثاری است که فردوسی در داستان‌های آن از قرآن کریم الگو گرفته است. یکی از این داستان‌ها، داستان فریدون و ضحاک است که به تأثیر از داستان موسی و فرعون پرداخته‌شده است. در مقایسة این...

[ 13 ] - Investigating the challenges of teaching and learning Arabic in the high schools of Zabol County1

Purpose: This paper aims to evaluate the teaching and learning processes of the Arabic course in the high schools of Zabol County. Methodology: Descriptive-correlational method was applied as the research method and the statistical population was comprised of two groups – students and teachers of Arabic course. It had a practical aim and relies on the general hypothesis stating that the Arabic ...

[ 14 ] - دگردیسی نماد در اشعار سیاسی نزار قبانی

شرایط پیچیدة سیاسی و اجتماعی دوران معاصر و فزایندگی و ریشه‌داری تناقض­های جامعه در برخی کشورهای عربی، در کنار انگیزه‌های هنری باعث می‌شود تا شاعر برای بیان اندیشه‌های درونی، اصالت‌بخشی به اثر خود و خلق ابهام ادبی به فراخوانی گنجینه‌های نمادین سنّتی روی آورد؛ از طرف دیگر فراخوانی بیش‌ازحد برخی نمادهای میراثی و استفاده از دلالت‌های مشابه در شعر معاصر باعث شده تا پاره‌ای اوقات دلالت‌های نمادین چنان...

[ 15 ] - بررسی شگردهای تمرکززدایی انتظارشکن در تصاویرداستان های کودکانه ی یعقوب شارونی

تمرکززدایی به توانایی ذهنی کودک اطلاق می­شود که در آن از یک پدیده به پدیدة دیگر گریز می­زند و این گریز باعث شکسته­شدن تمرکز وی می­گردد. این پدیده که کنش­های ذهنی را در پی­دارد و باعث رشد شناختی وی و تقویت قدرت تفکر و خلاقیت او می­شود، به واسطة شگردهای خاصی در ادبیات کودک جلوه می­یابد. این شگردها در دو سطح متن و تصویر قابل بررسی است که سطح تصویر آن از اهمیت بالایی برخوردار است. برخی از تصاویر آث...

[ 16 ] - ارتباط تصویر و متن در تعامل کودک با داستان‌های کودکانۀ محمد العبد براساس نظریۀ پری نودلمن

داستان‌های مصوّر کودکانه باید به‌گونه‌ای طراحی شود که به‌صورت توأمان کودک را با دو رسانة زبانی و دیداری آشنا نموده و چرخش ناگهانی تمرکز وی از متن به تصویر و بالعکس، کودک را در درک اطلاعات داستان و تعامل اثربخش دچار نارسایی ننماید. پری نودلمن از نظریه‌پردازان این حوزه معتقد است که رسایی ارتباط تصویر و متن در صورتی است که هر دو، با شاخصه‌هایی خاص یا با یکدیگر همسو باشند و یا همدیگر را توسعه ‌دهند؛...

[ 17 ] - ارتباط تصویر و متن در تعامل کودک با داستان‌های کودکانۀ محمد العبد براساس نظریۀ پری نودلمن

داستان‌های مصوّر کودکانه باید به‌گونه‌ای طراحی شود که به‌صورت توأمان کودک را با دو رسانة زبانی و دیداری آشنا نموده و چرخش ناگهانی تمرکز وی از متن به تصویر و بالعکس، کودک را در درک اطلاعات داستان و تعامل اثربخش دچار نارسایی ننماید. پری نودلمن از نظریه‌پردازان این حوزه معتقد است که رسایی ارتباط تصویر و متن در صورتی است که هر دو، با شاخصه‌هایی خاص یا با یکدیگر همسو باشند و یا همدیگر را توسعه ‌دهند؛...

[ 18 ] - بررسی مؤلفه‌های ادبیات زندان در رمان «شرق المتوسط» اثر عبدالرحمن منیف

عبدالرحمن­منیف (1933 ـ 2004م)، نویسندۀ متعهد معاصر سعودی، در رمان­های خویش با ترسیم واقعیت­های سیاسی و اجتماعی عربستان و سایر کشورهای عربی نسبت به اوضاع استبدادی و بی­عدالتی موجود در این کشور­ها اعتراض می­کند. رمان «شرق المتوسط» (1975م) یکی از داستان­های اوست که در آن تصویری واضح از نظام اطلاعاتی و وضع اسفبار زندانیان سیاسی در کشورش عرضه کرده است. این نوشتار با تکیه ‌بر روش توصیفی- تحلیلی، بر آ...

[ 19 ] - خوانش ساختارشکنی تقابل های دوگانه در رمان «یومیات مطلقة»( بر اساس دیدگاه های هلن سیکسو)

طلاح تقابل های دوگانه یکی از اساسی ترین مفاهیم نقد ساختارگرایی، پساساختارگرایی، زبان شناسی و نشانه شناسی است که ضمن ریشه داشتن در نظریات سوسور و بر نظریه های ساختارشکنی دریدا تکیه دارد. هلن سیکسو (1937م-) نویسنده و فمینیست فرانسوی به تأسی از دریدا (1930-2004م) و لاکان (1901-1981م) در نظریة شالوده شکنی خود به واژگونه کردن تقابل های دوگانه اعتقاد دارد. هیفاء بیطار(1960م-) نویسندة معاصر سوری است ک...

[ 20 ] - بررسی تطبیقی اندیشۀ خوشباشی در شعر خیام و الشاب الظریف

دلخوش­شدن به دنیای مادی و لذت­های زودگذر آن، بسیاری از مردم را فارغ از طبقۀ فکری­شان، معطوف خویش کرده است و می­کند. در هر دوره­ای هرگاه انسان­ها از حل راز و رمز هستی و زندگی خویش ناتوان گردند، با تمرکز به وجود این­جهانی و نفی حقایق روحانی و ماورایی، به فلسفۀ خوشباشی روی می­آورند. در حوزۀ ادبیات اسلامی، حکیم عمر خیام نیشابوری نامی آشنا در این عرصه است. دم­غنیمت­شمری و خوشباشی خیامی یک طرز فکر را...

[ 21 ] -  واکاوی تطبیقی مضامین شعری سعادالصباح و پروین اعتصامی(بر اساس مکتب ادبیات ‌تطبیقی اروپای شرقی)

علی­رغم دیرینگی ادبیات فارسی و عربی، ادبیات زنان سابقة چندانی در ایران و سرزمین­های عربی ندارد و باید اذعان داشت که برخی بسترهای مناسب برای رشد ادبیات بانوان و ارائة سروده­های ایشان که به مسائل زنان بپردازد و بیان­کنندة احساسات زنانه باشد، بعد از انقلاب مشروطه در ایران و نهضت­های سیاسی و اجتماعی در کشورهای عربی فراهم آمد. از مهمترین نمایندگان ادبیات زنان در ایران، پروین اعتصامی و در کشور کویت، ...

[ 22 ] - واکاوی شخصیت زنان در داستان‌های دو مجموعة «لیتنی کنت أعلم» و «الخالة الضائعة» اثر «بنت الهدی صدر»

[ 23 ] - گریز از واقعیت در شعر سهراب سپهری و نازک الملائکه

گریز به جهان آرمانی در مواجهه با سختیهای زندگی واقعی حسی شناخته شده در وجود آدمی است که از دیرباز به عرصۀ ادبیات راه یافته است. یکی از درونمایه­های اصلی در آثار سهراب سپهری و نازک الملائکه که از طلایه­داران شعر فارسی و عربی در دوران معاصر به شمار می­آیند، همین درونمایۀ قدیم است. این دو در ترسیم جهان مطلوب خود از دو خاستگاه مشترک فکری بهره برد­اند که وجه مشترک آنها، نگرش استعلاییِ مبتنی بر گذر از...

[ 24 ] - بررسی نقاب تموز در قصیدة «تموزجیکور» سیاب (با تکیه بر رویکرد درامی و روایی)

رویگردانی از روشهای مستقیم در بیان عواطف از اصلیترین ویژگیهای شعر معاصر است. تکنیک نقاب را بایست یکی از بهترین و کارآمدترین ابزارهای بیانی غیرمستقیم در شعر معاصر قلمداد نمود. این تکنیک با تکیه بر اشتراک عینی در تبیین نهفته‌های درونی شاعر، نقش میانجی را بین غنایی گری شعر و حالت درامی نمایش ایفا می‌نماید. به این سبب، شاعر معاصر با بهره مندی از ابعاد فنی و سرشار از الهام شعری این شگرد نوظهور ادبی،...

[ 25 ] - کاربرد دوگانه (موازی-معکوس)نقاب سندباد در شعر عبدالوهاب البیاتی

شرایط پیچیده ی سیاسی واجتماعی ملت های عرب در دوران معاصر ، در کنار انگیزه های هنری ،باعث شد تا شاعر معاصر برای بیان عواطف و اندیشه های درونی اش به در لفافه سخن راندن گرایش پیدا کند و در این زمینه ، تکنیک نقاب به عنوان والاترین شکل کاربرد نماد و اسطوره یکی از اساسی ترین دستمایه های او محسوب می گردد. در این بین نقاب های مردمی به جهت قرابت فراوان با انگاره های ایشان،از اقبال خاصی برخوردار است. در ...