سهیلا ترابی فارسانی

[ 1 ] - رویکرد تجار، به مسائل سالهای جنگ اول جهانی

[ 2 ] - تجار، در تعامل سیاسی و اجتماعی پس از جنبش مشروطیت

[ 3 ] - تجار و مجلس دوم

[ 4 ] - خواستهای تجار و پاسخ دولت پهلوی به آن

[ 5 ] - نقش صنایع آلمانی در نوسازی صنایع ایران در دوره رضاشاه پهلوی

آلمانی­ها همزمان با سلطنت رضاشاه پهلوی در ایران تبدیل به یکی از قدرت­های اقتصادی مهم شدند. آنها که به دنبال فروش محصولات خود و تهیه مواد خام برای کارخانه­هایشان  بودند، ایران را علی­رغم نفوذ ابرقدرت­های بزرگ جهان ، که مانع اصلی ورود آنها به حساب می­آمدند، به عنوان بازار هدف انتخاب کردند. حکومت ایران هم که می­خواست از نفوذ انگلیس و شوروی در خاک خود بکاهد و علاقمند به  نوسازی صنایع سنتی خود بود،ا...

[ 6 ] - تحلیل آماری رفتارشناسی قبایل عرب ساکن حجاز در مقابل دعوت پیامبر اسلام(ص)

با ظهور اسلام در شبه‌جزیرﮤ عربستان ساختار غیرمتمرکز و توسعه‌نیاﻓﺘﮥ آن دچار لغزش شد. نظام اجتماعی و سیاسی حاکم بر آن که بر قبیله مبتنی بود، برای اداﻣﮥ حیات و بقای خود واکنش نشان داد. در این میان برخی قبایل و طوایف نیز که اسلام را برای خود دارای کارکرد می‌دانستند و آن را پذیرفته بودند، با هجرت پیامبر اسلام(ص) و مسلمانان، زﻣﻴﻨﮥ شکل‌گیری حکومت اسلامی را مهیا کردند. تفاوت رویکرد این قبایل در دو قطب ...

[ 7 ] - سیاست‌های اقتصادی حکومت پهلوی ‌دوم در زمینه صنعت با تأکید بر روابط ایران و آلمان از 1340تا1357ش/1961تا1978م

محمدرضاشاه پهلوی پس از پادشاه‌شدن تلاش کرد که ایران را به کشورهای اروپایی نزدیک کند. افزایش چشمگیر بهای نفت برگ برنده حکومت بود تا به‌ سوی آرمان‌های پیش‌بینی‌شده حرکت کند؛ به‌این‌ترتیب، بسیاری از صنایع به کشور وارد شدند. پس از جنگ‌ جهانی دوم، آلمان نیاز داشت محصولات صنعتی خود را بفروشد و مواد اولیه وارد کند و ایران می‌توانست از تأمین‌کنندگان مهم منابع اقتصادی آلمان باشد؛ با این رویکرد، رفت‌وآمد...

[ 8 ] - بررسی شکست ساسانیان در جنگ ذوقار با تکیه بر نظریه‌های جامعهشناسی جنگ

جامعه‌شناسی جنگ با نگاهی موشکافانه، جنگ و عوامل ﺗﺄثیرگذار بر آن را بررسی می‌کند. این بررسی خود را در سطح علت‌ها و عوامل ﺗﺄثیرگذار بر آغاز جنگ، پدیدﮤ جنگ و پیامدهای آن نمایان می‌کند. سقوط ساسانیان در جنگ ذوقار، در شکست‌های بعدی آنها نقش مهمی داشت؛ بنابراین، بررسی جامعه‎شناختی این شکست و شکست‎های بعدی ایران از اعراب که به سقوط ساسانیان منجر شد، اهمیت چشمگیری می‌یابد. استراتژیی که اعراب در این جنگ...

[ 9 ] - نقش بلدیّه در کنترل بازار در دورة پهلوی اول

     کنترل و تنظیم بازارهای شهری، از موارد اعمال نفوذ حکومت‌ها بوده است. در دوره پهلوی اول برای تنظیم بازار از ابزارهای مختلفی استفاده شد؛ یکی از این ابزارها نهاد بلدیّه بود. نهاد نوپایی که دیرزمانی از تأسیس آن نمی‌گذشت و در دوره پهلوی اول به عنوان ابزاری در دست حاکمیت در جهت نوسازی جامعه استفاده می‌شد و از این جهت نهاد پر اهمیتی بود. یکی از وظایفی که بر عهده بلدیّه نهاده شده بود، تنظیم بازار و ج...

[ 10 ] - زن و تحول گفتمان از خلال نشریه های زنان (از مشروطه تا پهلوی)

چکیده : در راستای تحولات اجتماعی و فرهنگی عصر قاجار، نشریات به عنوان ابزاری مدرن در دست منورالفکرهای منتقد در جهت تداوم روند نوگرایی در جامعه نقش قابل توجهی ایفا کردند. نشریات زنان نیز با ظهور جنبش مشروطه بستر لازم را برای حضور یافتند. این نشریات، محلی برای عمومی کردن خواستهای زنان و خروج آن از حوزه خصوصی به حوزه عمومی شدند و کوشیدند عملکردی خاص و زنانه بیابند. این پژوهش با روش تحلیل محتوا بدنب...

[ 11 ] - آداب نامه ها و جایگاه آنها در تاریخ نگاری اجتماعی

چکیده امروز به روشنی پیداست که دنیای تاریخ نویسان در طول یک قرن گذشته ، دچار دگرگونی و تغییراتی اساسی گردید . از منظر مورخان جدید ، تاریخ تنها گزارش عملکرد شاهان ، قهرمانان ، روحانیون و حوادثی از قبیل جنگ و صلح نیست . بلکه ارائه و شناخت زندگی و بازآفرینی افعال آدمیان ، در گذشته است . نیل به این مقصود ، مستلزم دسترسی به منابع مرتبط می باشد که از جمله این منابع ، متون تأدیبی است . آداب نامه ها ص...

[ 12 ] - بلدیه و بهداشت عمومی در دوره ی پهلوی اول

[ 13 ] - بررسی روابط تجاری ایران و کمپانی هند شرقی انگلستان در دوره‌ی زندیه، براساس تئوری سیستمی

[ 14 ] - برآمدن سرمایه‌داری نوین ایرانی: بررسی موردی شرکت اسلامیه

  موفقیت اروپاییان در امور تجاری و پیشرفت‌هایشان در صنعت که به برتری و تسلط آن‌ها بر اقتصاد، ‌مالیه و تجارت دنیا منجر شد، برخی از تجار ایرانی را به فکر واداشت که با بهره‌گیری از شیوه‌های نوین تجاری، از شکل فردی بازار سنتی خارج شوند و به صورت گروهی و با ترکیب جدید سرمایه‌گذاری، از سرمایه‌های کوچک نیز بهره‌گیرند. آنان تأسیس شرکت‌ها با کمپانی‌های مالی و تجاری را به عنوان راه حلی در مقابل نفوذ و هج...

[ 15 ] - تکاپوی زنان عصر قاجار: فردیت، جهان سنّت و گذار از آن

زنان در عصر قاجار همچون دوره های پیشین در چارچوب نظام سنتی محصور بودند و تنها در جایگاه همسر و مادر نقش ایفا می کردند. نظام خانواده، هنجارهای اجتماعی و نظام حقوقی، جهان بسته ای را فراهم ساخته بود که در عمل، امکان بروز فردیت را به زنان نمی داد. زن در این مناسبات، مسیر تعیین شده ای را طی می کرد که به تحقق فردیت او نمی انجامید. خانواده، امور مذهبی و خیریه و در مواردی حضور اجتماعی زنان، همه مسیرهای...

[ 16 ] - تحلیلی بر تحول ذائقه ایرانی از قهوه به چای در عصر قاجار

چکیده علیرغم این که در طول چند صد سال و تا آخرین دهه های قرن 13 ه.ق، نوشیدنی محبوب و عمومی همه مردم ایران قهوه بود، اما در آخرین دهه های این قرن و اوایل قرن 14 ه.ق، چای جزء جدایی ناپذیر آداب غذایی هر فرد ایرانی گردید. بدیهی است بررسی و تحلیل این تغییرات از اهمیت ویژه ای در تاریخ اجتماعی ایران برخوردار است.از این رو و در این نوشته به دنبال پاسخ به این پرسش هستیم که چه عواملی در تغییر ذائقه...

[ 17 ] - بررسی چگونگی ایجاد معارف نوین در بلوچستان و سیر عملکرد آن در دوره پهلوی اول

چکیده بلوچستان تا قبل از سال 1307 ه. ش از نهضت فرهنگی مملکت بهره چندانی نداشت و آموزش اندک و محدود بود، دوره پهلوی اول در تاریخ سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بلوچستان حائز اهمیت زیادی است. به نظر می‌رسد آغاز روند پیدایش معارف نوین در بلوچستان به دوره پهلوی اول برمی‌گردد. اینکه معارف و آموزش کودکان بلوچ چگونه آغاز و چه مسیری را در دوره پهلوی اول طی نمود سؤال اصلی این پژوهش است، بر این ا...

[ 18 ] - بررسی علل و ماهیت شورش‌ها و طغیان‌های خوانین بلوچ در دورة رضاشاه

با روی کار آمدن رضاشاه و در پیش گرفتن سیاست تمرکز قدرت، تلاش‌های زیادی برای استقرار قدرت حکومت مرکزی، در اقصی نقاط ایران از جمله بلوچستان، انجام گرفت که با چالش‌های متعددی از سوی قدرت‌های محلی روبه‌رو گردید؛ یکی از این چالش‌ها، طغیان دوست‌محمدخان بارکزائی و جمعه‌خان اسماعیل‌زهی در سال‌های 1307-1319ش بود. اینکه علّت اصلی شورش سرداران بلوچ چه بود؟ و چگونه طغیان آنها سرکوب شد؟ سؤال اصلی این پژوهش ا...

[ 19 ] - مفهوم حریّت از منظر روحانیت صدر مشروطه؛ مطالعه تطبیقی نظرات شیخ فضل الله نوری، میرزای نائینی، شیخ ابراهیم زنجانی و اسدالله خرقانی

     ظهور مدرنیته غربی و دول اروپایی به عنوان منادیان ترقی و پیشرفت در سده هجدهم و حضور افکار نوگرایانه غربی در کشورهای اسلامی به ویژه ایران، سبب واکنش جامعه ایرانی و رهبران آن گردید. مباحث نوین در حوزه سیاست و به تبع آن مفاهیمی نظیر آزادی، برابری و مشروطیت از مهمترین نمودهای پیشرفت و مدرنیته غربی بود که جدال­های نظری را به ویژه در نزد روشنفکران و علما در پی داشت. بحث آزادی که در غرب نوعی برون­...

[ 20 ] - ریخت شناسی شورش‌های نان در عصر مظفری

اعتراض­های شهری از شاخصه­های زندگی اجتماعی در دوره مظفرالدین­شاه بود. بخش عمده­ای از این اعتراضات را شورش­های نان به خود اختصاص داده­ است. این شورش­ها سبب ایجاد تحول در روابط حکومت و مردم شد. ریخت­شناسی شورش­های نان در عصر مظفری، به منظور درک و تحلیل عمیق­تر اوضاع اجتماعی پیشامشروطه، موضوع اصلی این مقاله است که تلاش­ می­شود به روش تاریخی و با شیوه توصیفی _ تحلیلی و با استناد به منابع و مآخذ موج...

[ 21 ] - بررسی جایگاه ایل قراچورلو در درگیری‌های نظامی و چالشهای سیاسی عصر نادر‌شاه

دوران حکومت نادر‌شاه افشار، در عرصه‌های خارجی، با موفقیت‌های نظامی و سیاسی همراه بود؛ اما در درون کشور، این دوران مملو از کنش‌ها و واکنش‌های ایلات و طوایف مختلف، در قالب درگیری‌های نظامی و چالش‌های سیاسی بود. ایل قراچورلو یکی از ایلاتی است که به نظر می‌رسد در درگیری‌ها و چالش‌های عصر نادر، حضوری جدی و اثرگذار داشته است. بررسی نقش و جایگاه این ایل در تحولات نظامی و سیاسی ایران و نتایج منتج از آ...

[ 22 ] - عوامل مؤثر بر رشد و اسقرار نظام آموزش نوین در یزد از مشروطه تا پایان پهلوی اول

چکیده در آستاﻧﮥ مشروطیت، جاﻣﻌﮥ ایران وارد مرﺣﻠﮥ جدیدی از تغییر و تحول در ساختار سیاسی و اجتماعی و فرهنگی شد که با دوران پیش از آن تفاوت بسیاری داشت. نظام آموزش یکی از عرصه‌هایی است که در این دوره تغییرات چشمگیری به خود دید و از شیوﮤ سنتی، به روش‌های نوین تغییر شکل داد. در شهر یزد نظام آموزش نوین از دورﮤ قاجاریه، به‌ویژه پس از مشروطه، متناسب با موج نوگرایی در کشور روندی روبه‌رش...

[ 23 ] - عوامل مؤثر بر رشد و استقرار نظام آموزش نوین در یزد از مشروطه تا پایان پهلوی اول

در آستاﻧﮥ مشروطیت، جاﻣﻌﮥ ایران وارد مرﺣﻠﮥ جدیدی از تغییر و تحول در ساختار سیاسی و اجتماعی و فرهنگی شد که با دوران پیش از آن تفاوت بسیاری داشت. نظام آموزش یکی از عرصه‌هایی است که در این دوره تغییرات چشمگیری به خود دید و از شیوﮤ سنتی، به روش‌های نوین تغییر شکل داد. در شهر یزد نظام آموزش نوین از دورﮤ قاجاریه، به‌ویژه پس از مشروطه، متناسب با موج نوگرایی در کشور روندی روبه‌رشد را تجربه کرد. این مقا...

[ 24 ] - تحلیل تاریخ‌نگاری محلی ایران پسامشروطه (1336-1324هـ.ق)

تاریخ‌نگاری محلی دورۀ قاجار، تحت تأثیر تحولات سیاسی‌اجتماعی این دوره دگرگونی‌هایی یافت. این پژوهش با معرفی 6 اثر از ‌تاریخ‌نگاری محلی پسامشروطه، سه شاخص را در آنها بررسی می‌کند: ملی‌گرایی (باستان‌گرایانه)؛ بازتاب وقایع سیاسی مشروطه در این آثار؛ و فقدان نگرش و چشم‌انداز برون‌مرزی. هدف پژوهش میزان تأثیرپذیری تاریخ‌های محلی پسامشروطه از جنبش مشروطه و مواضع نویسندگان در این خصوص است. این پژوهش با ا...