سمیرا بامشکی
استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فردوسی مشهد
[ 1 ] - سیر داستانهای درونه‌‌ای در ادبیات فارسی تا پایان قرن نهم
«روایت در روایت» یا «داستان درونه‌‌ای» روایتی است که در روایتی دیگر، که به مثابة چهارچوبی برای آن است، درونه‌‌گیری شود. با وجود گستردگی آثاری که از این شگرد روایی بهره برده‌اند، هیچ منبعی که فهرستی از این آثار را فراهم کرده باشد در دسترس نیست تا به استناد آن پژوهشگران بتوانند گام‌های بعدی را برای شناسایی و بررسی نقش و کارکرد داستانهای درونه‌ایِ ادب فارسی بردارند. از این رو پرسش این پژوهش برر...
[ 2 ] - بررسی داستان کیومرث در شاهنامه و تواریخ عربی متأثر از سیرالملوک ها بر اساس فزون‌متنیت ژنت
کیومرث در تمامی متون پهلوی و روایت‌های بازمانده از سیرالملوک ها، نخستین انسان معرفی شده است. بر اساس این متون، نسل بشر پس از کشته شدن کیومرث در مواجهه با اهریمن و با همخوابگی مشی و مشیانه ادامه می‌یابد اما شاهنامه فردوسی تنها متنی است که بر اساس آن، کیومرث نخستین پادشاه است. در شاهنامه فردوسی نبرد کیومرث با اهریمن نیز به گونه‌ای دیگر روایت شده است. مقایسه داستان کیومرث در شاهنامه و متون متأثر ا...
[ 3 ] - تحلیل نماد غار در هفت پیکر نظامی
نظامی گنجوی را می توان به عنوان یکی از چهره های برجسته نماد پردازی در ادبیات فارسی به شمار آورد. در میان آثار ارزشمند این شاعر بزرگ، هفت پیکر اثری کاملاً رمزی است که هر یک از اجزا و تصاویر آن می تواند به صورت نمادین تفسیر شود. یکی از مهمترینِ این تصاویر، تصویر «غار» است که نقش پررنگ و برجسته ای در سراسر اپیزودهای (حادثه های فرعی) این کتاب ارزشمند دارد. سؤال اصلی این پژوهش، این است که ایماژ «غار» ...
[ 4 ] - منابع و شیوۀ کار فردوسی در داستان اردشیر بابکان
مسألۀ منابع فردوسی در سرودن شاهنامه و شیوۀ کار او یکی از چالش‌های اساسی در شاهنامه‌پژوهیست. گروهی بر پایۀ همانندی برخی از عنوانهای داستانهای یادشده در مقدّمۀ بازمانده از شاهنامۀ ابومنصوری، این کتاب را یگانه منبع فردوسی دانسته‌اند. برخی دیگر معتقدند که فردوسی در کنار شاهنامۀ ابومنصوری از منابعی دیگر نیز استفاده کرده است. دلیل اصلی این گروه از پژوهشگران آن است که از آنجایی که منبع مشترک و اصل...
[ 5 ] - نام‌دهی در شخصیّت‌پردازی: فتنه یا آزاده؟
چکیده فردوسی و نظامی هر دو داستان بهرام‌گور و کنیزش را در شکارگاه روایت کرده‌اند. در این پژوهش به چگونگی فرآیند اسم‌گذاریِ «متفاوتِ» یک «شخصیّتِ واحد» در این دو روایت پرداخته می‌شود. بررسی شخصیّت‌پردازی با تمرکز بر مقولة «فرآیند نام‌دهیِ شخصیّت‌ها» نکته‌ایست که در پژوهش‌ها کم‌تر بدان توجّه شده است و نگارنده در این مقاله بر آن تمرکز می‌کند. نام کنیزکِ بهرام در روایتِ فردوسی «آزاده» و در روایت نظامی «فتنه»...
[ 6 ] - مقایسه‌ی خسرو و شیرین نظامی و شیرین و خسرو هاتفی
خمسهی نظامی به عنوان یکی از شاهکارهای داستان پردازی فارسی، ضمن تأثیر از سنت های پیش از خود، تأثیری ژرف بر آثار پس از خود نهاد. نظیرهگویی، تقلید یا تتبع آن است که شاعر یا نویسندهای، به پیروی شاعر یا نویسندهی دیگر به خلق و نگارش اثری اقدام کند. بعد از نظامی سنت نظیرهگویی به طور گسترده رواج پیدا کرد. ازجمله مهمترین آثار نظامی که بازتاب عمدهای در ادب فارسی داشت خسرو و شیرین است. این اثر ...
Co-Authors