صابره سیاوشی
استادیار گروه زبان و ادبیّات عربی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران
[ 1 ] - کاربرد شخصیت های دینی در شعر نازک الملائکه و طاهره صفارزاده بر اساس روش تعامل شاعران با شخصیت
در سال‌های اخیر به کارگیری شخصیت‌ها و مضامین دینی در شعر ادیبان مسلمان نمود بارزی داشته است. شاعران معاصر فارسی و عربی نیز در جهت استفاده از این شخصیت ها در اشعار خود اهتمام ورزیده‌اند. پژوهش حاضر با روش توصیفی‌تحلیلی به تحلیل شخصیت‌های دینی به کاررفته در اشعار دو شاعر معاصر فارسی و عربی یعنی نازک الملائکه و طاهره صفارزاده پرداخته است. در این پژوهش ضمن معرفی دو مرحله‌ی نقل و ثبت شخصیت (التعبیر...
[ 2 ] - جایگاه نمادین رنگ در ادبیات پایداری در اشعار قیصر امین پور و محمود درویش
در ادبیات امروز، نمادها نقش مهمی در تصویرآفرینی و انتقال معانی ایفا می‌کنند. یکی از این نمادها که به شکلی هوشمندانه از سوی شاعران مورد استفاده قرار می‌گیرد عنصر رنگ است. از همین روی شاعران مقاومت با بکارگیری رنگ‌های مختلف سعی در بیان آرمان‌ها و خواسته‌های خود دارند. به عنوان نمونه قیصر امین‌پور در ادبیات پارسی و محمود درویش در ادبیات عربی با بکارگیری نمادها در آثار خود، تداعی...
[ 3 ] - خوانش تطبیقی "حی بن یقظان" و "رابینسون کروزوئه"
این نوشتار به مقایسه داستان‌های «حی بن یقظان» و «رابینسون کروزوئه» می‌پردازد تا از این طریق تأثیر یا عدم تأثیر دفو از داستان ابن طفیل مشخص شود، از این رو ابتدا جنبه محتوایی آن بر اساس بررسی موضوع و درونمایه تحلیل می‌شود؛ سپس جنبه ساختاری آن با تکیه بر پی‌رنگ، شخصیت، زاویه دید، صحنه(زمان و مکان) و پایان‌بندی مورد بررسی قرار می‌گیرد؛ و در نهایت شباهت‌ها و تفاوت‌های ساختاری و محت...
[ 5 ] - شخصیت نمادین امام حسین (ع) در شعر شریف مرتضی
واقعۀ عاشورا حماسه ای بی نظیر در تاریخ بشری است که نام آن یادآور آزادگی و ظلم ستیزی امام حسین(ع) است. شخصیت امام حسین(ع) فراتر از مذهب تشیع و اسلام است. در ادوار مختلف شاعران شیعه در رثای امام حسین اشعار عربی فراوانی سرودهاند. شریف مرتضی فقیه والا مقام شیعی از جمله افرادی است که بیشتر اشعار رثائی خود را به امام حسین(ع) اختصاص داده است. شعر شریف مرتضی در رثای امام(ع) خالی از تکلف و آکنده از ع...
[ 6 ] - بررسی تطبیقی جلوه‌های ملی‌گرایی در شعر شوقی و بهار
شوقی و بهار دو شاعر برجستۀ معاصرند که به سبب داشتن ویژگی‌های مشابهی چون هم‌زمان‌بودن، مسلمان‌بودن، زیستن در هنگامۀ استبداد سیاسی، درگیری با کشورهای استعمارگر، آزادی‌خواهی، داشتن مبارزات انقلابی، و تحمل تبعید و زندان، از نظر فکری و ادبی بسیار به هم نزدیک‌اند. این مشابهت به حدی است که به‌رغم بی‌خبری این دو شاعر از یکدیگر و این‌که هیچ نام و نشانی از یکی در دیوان دیگری به‌چشم نمی‌خورد، روح مشترکش...
[ 7 ] - مقایسة شهر و روستا در شعر قیصر امین‌پور و جودت فخرالدین
تأثیر تحولات سریع و دگرگونی‌های اقتصادی و فرهنگی ـ اجتماعی در ادبیات قرون اخیر امری انکارناپذیر است. مکتب ادبی «رمانتیسیسم» با گرایش به طبیعت و پناه‌جویی به آن و رویکرد عاشقانه به عناصر سادة طبیعی، که با فطرت انسانی هم‌خوانی دارد، در حقیقت کوششی برای رخنه به ماورای واقعیت است. در میان عناصر این مکتب «روستا»، به‌منزلة رمز بازگشت به فطرت و ارزش‌های اصیل انسانی و رجوع به دنیای پاک کودکی، و «شهر»،...
[ 8 ] - خوانش تطبیقی پدیدۀ جنگ در شعر شوقی و بهار
این مقاله قصد دارد با مطالعۀ توصیفی-تحلیلیِ شعر دو شاعر برجستۀ معاصر پارسی و عربی، بهار و شوقی و با استناد به مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی، به سنجش و بررسی چگونگی انعکاس پدیدۀ «جنگ»، به عنوان یک آسیب اجتماعی در شعر این دو شاعر بپردازد. چارچوب نظری بحث، تلفیقی از سؤالات اصلی، تبیین اهمیت موضوع، پیشینۀ پژوهش و شناخت نامه ای از دو شاعر مورد مطالعه است. هدف نیز آن است که جستار حاضر، به دریافت تازه...
[ 9 ] - شخصیت نمادین امام حسین(ع) در شعر شریف رضى
از مهم‌ترین شاعران شیعى که نسب او به اهل بیت بازمىگردد، شریف رضى است. وى داراى قصایدى مشهور و ارزنده در رثاى امام حسین(ع) است. اشعار وى خالى از تکلف و آکنده از عاطفه صادقانه و عشق ناب به امام(ع) و خاندان ایشان است. این قصاید عبارت است از: "الأمانى حسرة و عناء" و "کرب و بلا" و "والهفتاة لعصبة علویة" و "رب ساع لقاعد" و "یا یوم عاشوراء". سرآغاز سرایش مرثیههاى عاشورایى شریف رضى، دهم محرم، سال روز...
[ 10 ] - مختصات بلاغی و صنایع ادبی بدیعیۀ «دُموعٌ علی سَفح» از محمدرضا حکیمی
محمدرضا حکیمی از ادیبان ذواللسانین ادبیات معاصر ایران است که به دو زبان فارسی و عربی شعر میسراید. حکیمی در بدیعیۀ «دموع علی سفح» (اشکهایی بر کوهسار) ظهور حضرت مهدی(عج) را زمینهساز جریان عدالت در جامعه میداند. این مقاله با بررسی مختصات بلاغی و صنایع ادبی چکامۀ حکیمی، به دنبال کشف آن دسته از مضامین هنری و محتوایی این بدیعیه است که تا کنون مورد توجه پژوهشگران قرارنگرفته است. علاوه بر این، تح...
[ 11 ] - اللص والکلاب؛ دراسة فی تحلیل الحبکة
None
[ 12 ] - سنجش محتوایی و ساختاری دو قصیدۀ "عینیۀ" ابنسینا و "عینیۀ" محمدرضا حکیمی
قصیدۀ عینیۀ ابنسینا از جمله اولین آثاری است که در آن روح یا نفس ناطقۀ انسان به شکل یک پرنده به تصویر کشیده شده است. این قصیده نمایش فرود آمدن روان است که از جهان عقول مجرده در زندان تن اسیر میگردد و سرانجام آرزو میکند به خاستگاه نخستین خود بازگردد. قصیدۀ عینیۀ محمدرضا حکیمی با نام "الوهیج" که در بحر کامل مضمر و با همان قافیۀ عینیۀ ابنسینا سروده شده است، در واقع پاسخی به عینیۀ ابنسینا در رو...
[ 13 ] - تبیین جایگاه سیاسی، اجتماعی و اخلاقی امام علی(علیه السلام) در هاشمیاتِ کمیت بن‌زید اسدی
چکیده در این پژوهش جایگاه سیاسی، اجتماعی و اخلاقی امیرالمؤمنین7 در اشعار کمیت بن‌زید اسدی، شاعر شیعی دوران اموی، واکاوی شده است. او از پیشتازان ادب متعهد است که در دوران خفقان اموی شعر خود را بُرنده‌‌ترین سلاح برای دفاع از حقوق اهل‌بیت قرار داد و معانی و اصول اعتقادی مهم شیعه را در ساختار ابیات استدلالی گنجاند. مهم‌ترین معانی به کار رفته در چکامه‌های وی درباره امام علی7 است. انتخاب علی7 به ولای...
[ 14 ] - تحلیل عنصر المقاومة فی شعر الربیع بوشامة وسید حسن حسینی
None
[ 15 ] - تحلیل عنصر المقاومة فی شعر الربیع بوشامة وسید حسن حسینی
None
[ 16 ] - اللص والکلاب؛ دراسة فی تحلیل الحبکة
None
[ 17 ] - جایگاه نمادین رنگ در ادبیات پایداری در اشعار قیصر امین پور و محمود درویش
در ادبیات امروز، نمادها نقش مهمی در تصویرآفرینی و انتقال معانی ایفا می‌کنند. یکی از این نمادها که به شکلی هوشمندانه از سوی شاعران مورد استفاده قرار می‌گیرد عنصر رنگ است. از همین روی شاعران مقاومت با بکارگیری رنگ‌های مختلف سعی در بیان آرمان‌ها و خواسته‌های خود دارند. به عنوان نمونه قیصر امین‌پور در ادبیات پارسی و محمود درویش در ادبیات عربی با بکارگیری نمادها در آثار خود، تداعی...
[ 18 ] - خوانش تطبیقی "حی بن یقظان" و "رابینسون کروزوئه"
این نوشتار به مقایسه داستان‌های «حی بن یقظان» و «رابینسون کروزوئه» می‌پردازد تا از این طریق تأثیر یا عدم تأثیر دفو از داستان ابن طفیل مشخص شود، از این رو ابتدا جنبه محتوایی آن بر اساس بررسی موضوع و درونمایه تحلیل می‌شود؛ سپس جنبه ساختاری آن با تکیه بر پی‌رنگ، شخصیت، زاویه دید، صحنه(زمان و مکان) و پایان‌بندی مورد بررسی قرار می‌گیرد؛ و در نهایت شباهت‌ها و تفاوت‌های ساختاری و محت...
[ 19 ] - تحلیل ساختاری داستان‌های «زن زیادی» و «الزوار» بر اساس نظریه ساختارگرایانه تودوروف و برمون
پیشرفت‌های نقد ادبی معاصر منجر به ایجاد مکتب ساختارگرایی با الهام از نظریات فردینان دو سوسور گردید. در عصر حاضر تحلیل ساختاری یکی از مهم‌ترین روش‌های تحلیل داستان کوتاه به شمار می‌آید. ویژگی این روش در آن است که محقق پدیده‌های گوناگون علم خود را به طور جداگانه و مستقل از یکدیگر مورد مطالعه قرار نمی‌دهد بلکه همواره می‌کوشد تا هر پدیده را در ارتباط با سایر پدیده‌هایی که...
Co-Authors