ابراهیم کلانتری
عضو هیات علمی دانشگاه تهران
[ 1 ] - امکان یا عدم امکان تسرّی قاعده لطف به موضوع ولایت فقیه در عصر غیبت
قاعده لطف یکی از قواعد مهم کلامی است که از آغاز شکلگیری کلام اسلامی مورد اتکای بسیاری از متکلمان مسلمان برای اثبات برخی از اصول اعتقادی اسلام بوده است. متکلمان امامیه و معتزله قاعده لطف را یک برهان عقلی تمام میدانند که با فرض وجود اصول سهگانه آن، یعنی «وجود تکالیف الهی بر عهده بندگان»، «وجود مشوٌقها و لوازمی که غالب مکلفان را به طاعت نزدیک و از معصیت دور میکنند» و «نبودن بدیل و جایگزین مطمئ...
[ 2 ] - بررسی تطبیقی آیه ولایت در تفاسیر فریقین
آیه 55 مائده، از آیات چالشی و مورد اختلاف میان علما، اندیشمندان و مفسران فریقین است. دلیل اصلی این اختلاف، وجود واژه «ولیّ» و عبارت «الذین آمنوا...» در ترکیب آیه است. مفسران و علمای اهل سنت در برداشت خود از معنای «ولیّ» و یافتن مصداق برای «الذین آمنوا...» دیدگاهی متفاوت از علما و مفسران شیعه ارائه کرده‌اند. جمعی از مفسران اهل سنت، ولیّ را در آیه ولایت، به‌‌معنای دوستی، یاری، محبت و ... پنداشته‌اند...
[ 3 ] - مناسبات تصوف و الازهر با وهابیت در مصر (مطالعه موردی: رویکرد عبدالحلیم محمود)
رشد روزافزون جریان وهابیت در سرزمینهای اسلامی، بهویژه در مصر، از گذشته تا کنون یکی از مهمترین دغدغه‌های عالمان الازهر بوده است. مشایخ الازهر برای تقابل با وهابیت براساس شرایط زمانی رویکردهای مختلفی را پی گرفتهاند. در این میان نقش عبدالحلیم محمود، بسیار قابل تأمل است. رویکرد وی در تقابل با وهابیت، ایجابی و معطوف به تقویت جریان رقیب سلفیت، یعنی تصوف بوده است. عبدالحلیم محمود کوشیده است باتروی...
[ 4 ] - معنا شناسی سکینه در قرآن کریم
قرآن کریم در شش آیه، از نزول «سکینه» از سوی خدا بر پیامبر(ص) و مؤمنان و در آیات دیگری با مشتقات همین واژه از سکینه بودن امور دیگری برای انسان‌ها سخن گفته است. آیا «سکینه» در آیات شش‌گانه با سکینه‌ای که از امور دیگر برای انسان‌ها حاصل می شود از یک سنخ است؟ یا آنکه میان آنها تفاوت ماهوی وجود دارد؟ این تحقیق با روش استنادی، تحلیلی و با مراجعه به تفاسیر و بررسی و نقد آراء مفسِران در باب چیستی حقیقت ...
[ 5 ] - الگوی قرآنی مبارزۀ سیاسی در اندیشۀ نظری و سیرۀ عملی امام خمینی (ره)
در تحلیل همه‌جانبۀ انقلاب اسلامی ایران، بررسی مؤلفه‌ها و ارکان اساسی انقلاب که یکی از مهمترین آنها رهبری امام خمینی (ره) و الگوی مبارزاتی وی است، اهمیت فراوانی دارد. در این خصوص پرسش اصلی این است که به‌کارگیری کدام الگوی مبارزاتی موجب شد که امام خمینی (ره) در قامت یک رهبر سیاسی نهضت اسلامی را به‌درستی و دقت در مسیر اصلی خود پیش ببرد و به سرمنزل پیروزی برساند؟ نگارنده در این تحقیق با مراجعه به ...
[ 6 ] - کارآمدی نظام سیاسی مبتنی بر نظریۀ ولایت فقیه و ابزارهای آن
مسئلة کارآمدی نظام‌های سیاسی، از مسائل بسیار مهم در علم سیاست است. به دلیل نقش ویژه‌ای که کارآمدی در اقتدار و ثبات سیاسی حکومت‌ها دارد، این مسئله در دنیای جدید از دغدغه‌های اصلی حاکمان و سیاست‌مداران جهان به شمار می‌آید. «کارآمدی نظام سیاسی مبتنی بر نظریة ولایت فقیه و ابزارهای آن» موضوع اصلی این نوشتار است که نگارنده سعی کرده است با مروری بر تعریف و نظریه‌های رایج در این حوزه، در روشی جدید پس ا...
[ 7 ] - بررسی تطبیقی نظریه ولایت فقیه از نگاه شیعه و اهل سنت
با توجه به اینکه نظریهولایت فقیه در اندیشه سیاسی شیعه به شکلگیری یک نظام سیاسی در اداره جامعه اسلامی منتهی شده است، این سوال رخ می<...
[ 8 ] - مدل‌های حکومت قابل طرح بر اساس نظریه ولایت فقیه با تأکید بر اندیشه علمای شیعه از عصر صفویه تا دورۀ معاصر
ضرورت حکومت و دولت، یکی از مهمترین مسائل در حوزۀ فلسفۀ سیاسی بوده است که بر ضرورت وجود آن تأکید فراوانی شده است؛ به‌طوری‌که این امر از صدر اسلام با تشکیل حکومت اسلامی توسط پیامبر(ص) آغاز شد و توسط ائمه معصوم(ع) و در ادامه حکومتهای غاصب پس‌ازآن، ادامه پیدا کرد. بر اساس نظریه سیاسی اسلام، در عصر غیبت، ولایت و ریاست دین و دنیای جامعه اسلامی در دست شبیهترین فرد به معصوم(ع) قرار میگیرد که همانا ...
[ 9 ] - بررسی و نقد چیستی اختیار انسان از دیدگاه ژان‌پل‌سارتر
اختیار انسان و دامنه آن از دیدگاه سارتر در این پژوهش مورد بررسی قرار خواهد گرفت. در تبیین چیستی اختیار از دیدگاه سارتر باید گفت، وی معتقد به تقدم وجود بر ماهیت در انسان است. وجود انسان از سوی خداوند نیست، چراکه در این صورت موجب جبر در انسان خواهد شد. به اعتقاد او انسان همان اختیار و آزادی است و اختیار نیز همان انسان است. اما این دیدگاه صحیح نیست، زیرا: وجود هر موجود ممکنی، بدون علت خلاف بداهت ا...
[ 10 ] - چگونگی نقش‌آفرینی ملائکه در تدبیر امور انسان از منظر قرآن کریم (با تأکید بر آرای تفسیری علامه طباطبایی)
تدبیر هستی در مقام تکوین و تشریع به صورت مستقل، ویژه خداوند بزرگ است. با وجود این، قرآن کریم به‌صراحت از حضور و نقش‌آفرینی موجوداتی به نام ملائکه در بسیاری از شئون تدبیری جهان سخن گفته است. ملائکه چگونه موجوداتی هستند و نقش آنان در تدبیر امور انسان که بخش مهمی از هستی به شمار می‌آید، چگونه است؟ این پژوهش با تکیه بر آرای تفسیری علامه طباطبایی تصویر روشنی از چیستی ملائکه و چگونگی نقش‌آفرینی آنان ...
[ 11 ] - Ethical Analysis of the Principle of Honesty in the Koran and Narrations and its Adaptation to the Way of Socialization in the Cyberspace
The development of cyberspace and its dominance over contemporary human life posed numerous challenges to humans in terms of ethical, security, psychological and economic considerations. This has led some organizations, institutions, social activists and sympathetic scholars around the world to devise and disseminate several guidelines and ethical tenets to cyberspace users in order to prevent ...
[ 12 ] - The location of taking the covenant in verses 172 and 173 of Chapter Aaraf from the perspective of Allameh Tabatabai and Ayatollah Javadi Amoli
Verses 172 and 173 of the Chapter Aaraf -known as the verses of the Covenant- are among the most complex verses of the Quran in terms of interpretation. One of the main issues in the interpretation of these verses is the whereabouts of the Covenant. In other words, where has this divine covenant, the contents of which are the divine lordship and the servitude of man, taken place? and where is t...
Co-Authors