حمید رضا سیاهکوهی
دانشگاه تهران - موسسه ژئوفیزیک
[ 1 ] - استفاده از بردارهای پایه ی فوریه در الگوریتم تعقیب تطابق برای درون یابی داده ی لرزه ای و بازسازی ردلرزه ها بر روی شبکه های منظم
در اغلب مراحل پردازش دادههای لرزهای فرض بر یکنواخت بودن نمونه برداری زمانی و مکانی است. از اینرو بازسازی دادههای لرزهای مفقود، درونیابی گاف بین ردلرزه‌ها و مرتب نمودن ردلرزه ها بر روی یک شبکة منظم و متراکم یکی از گام‌های مهم در فرآیند پردازش دادههای لرزهای جهت بالا بردن دقّت و صحت مراحل بعدی پردازش است. اهمیت این موضوع سبب معرفی روشهای زیادی در این راستا شده است. ایده‌ی اصلی برخی از روش‌ه...
[ 2 ] - تضعیف نوفههای لرزهای آشفته با وزن دادن ماتریس هنکل رتبه کاهیده
حضور نوفه تاثیر نامطلوبی روی دادههای لرزهای می‌گذارد. یکی از مراحلی که در پردازش و تفسیر دادههای لرزهای اهمیت دارد، تضعیف مطلوب نوفه‌ها می‌باشد. حضور نوفه و حذف نامطلوب آنها مانع از ایجاد تصویر صحیح از ساختارهای زمین شناسی منطقه جهت تفسیر دادههای لرزهای می‌شود. نوفههای تصادفی اغلب توزیع گوسی دارند. ولی در بعضی از گیرنده‌ها این نوفه‌ها مقادیر قابل ملاحظه‌ای دارند که از توزیع گاوسی هم پ...
[ 3 ] - تبدیل S با تمرکز انرژی بیشینه و کاربرد آن برای آشکارسازی نواحی گازدار و سایه‌های کم-بسامد
انحراف استاندارد پنجره‌های گوسی مورد استفاده در تبدیل S برای هر مؤلفة بسامدی به‌صورت وارون بسامد تعریف می‌شود. در این مقاله الگوریتمی پیشنهاد می‌شود که برای هر مؤلفة بسامدی، انحراف استاندارد پنجرة گوسی مورد استفاده در تبدیل S به وسیلة یک فرایند بهینه‌سازی و از طریق استفاده از یک معیار تمرکز انرژی به صورتی پیدا شود که نقشة زمان- بسامد حاصل، بیشترین تمرکز انرژی را داشته باشد. آزمایش روی یک سیگنال...
[ 4 ] - کاربرد تجزیة مد تجربی و طیف فرکانس لحظه‌ای برای تضعیف نوفه و تشخیص سایة فرکانس پایین در دادههای لرزهای
در این مقاله با استفاده از روش تجزیة مد تجربی، طیف فرکانس لحظه‌ای یا طیف هیلبرت معرفی و به منظور حذف امواج زمین‌غلت، حذف نوفة تصادفی و تجزیة طیفی مقاطع لرزهای به کار گرفته شده است. طیف هیلبرت پیشنهادی کاستی‌های فرکانس لحظه‌ای حاصل از تبدیل هیلبرت مرسوم را ندارد. برتری نتایج استفاده از طیف هیلبرت در پردازش و تفسیر با اعمال روش روی دادههای لرزهای مصنوعی و واقعی نشان داده شده است. همچنین در زمی...
[ 5 ] - تفکیک طیفی دادههای لرزهای با استفاده از طیف‌نگاشت واهمامیختی بهبودیافته
تفکیک طیفی ابزاری قوی برای تحلیل ماهیت متغیر با زمان سیگنالهای ناپایا است. با توجه به ماهیت ناپایای دادههای لرزهای، این ابزار به‌طور گسترده در تحلیل، پردازش و تفسیر دادههای لرزهای به کار میرود. دست یافتن به روشی با قدرت تقکیک زیاد و حجم محاسبات کم از اهداف بنیادی در زمینه تفکیک طیفی است. روش تبدیل فوریه زمان کوتاه و طیف‌نگاشت آن اولین و سریع‌ترین روشی است که در این زمینه عرضه شده است، اما...
[ 6 ] - تحلیل سرعت به روش شباهت تفاضلی خودران با قدرت تفکیک بالا
هدف از تحلیل سرعت، به‌دست آوردن مقادیر سرعت برون‌راند نرمال درحکم تابعی از زمان دورافت- صفر نقاط میانی مشترک در طول خط برداشت لرزهای است. از آنجا که دقت نتایج تحلیل سرعت در روش‌هایی که بر پایه شباهت هستند، بستگی به روش به‌کار رفته برای اندازه‌گیری شباهت دارد، عرضه روشی که قدرت تفکیک بیشتری را فراهم آورد ضروری است. اگرچه روش ضریب شباهت (Semblance coefficient) به‌منزلة متداولترین روش اندازه‌گیر...
[ 7 ] - درونیابی دادههای لرزهای با مجموعه‌ای از تابع‌های منظم‌ساز جدید
در عملیات لرزه اکتشافی اغلب به علت وجود موانع طبیعی، غیرطبیعی و یا صرفه‌جویی در هزینه‌ها، برداشت داده به‌صورت منظم و یک شکل صورت نمی‌گیرد. بنابراین، نیازمندیم تا با روشهای ریاضی ردلرزه‌های مفقود شده را درونیابی و بازسازی کنیم. متاسفانه بسیاری از روشهای امروزی در پر کردن درست و دقیق مکان ردلرزه های خالی ناتوان هستند. در سال‌های اخیر نظریة نمونه‌برداری فشرده در حل مسئله درونیابی و بازسازی دا...
[ 8 ] - استفاده از نشانگرهای لرزهای مبتنی بر افق در تعیین گسلها و شکستگیها
نیاز به تعیین محل گسلها و شکستگیها در تحقیقات جامع مخازن هیدروکربنی، گامی مهم و اجتناب‌ناپذیر است. تعیین دقیق محل این ویژگی‌‌های ساختمانی، ابزاری بسیار موثر در شناسایی محل بهینه چاه‌‌های تولیدی است. در این تحقیق با استفاده از نشانگرهای مبتنی بر افق، سعی در تفسیر گسلها و شکستگیها در لایه مخزنی کنگان در یکی از میادین هیدروکربنی واقع در خلیج فارس شده است. اطلاعات پایه‌‌ای مورد استفاده ...
[ 9 ] - 3D Inversion of Magnetic Data through Wavelet based Regularization Method
This study deals with the 3D recovering of magnetic susceptibility model by incorporating the sparsity-based constraints in the inversion algorithm. For this purpose, the area under prospect was divided into a large number of rectangular prisms in a mesh with unknown susceptibilities. Tikhonov cost functions with two sparsity functions were used to recover the smooth parts as well as the sharp ...
[ 10 ] - تضعیف نوفه لرزهای همدوس با استفاده از ترکیب روشهای تبدیل S تعمیم‌یافته و تجزیه مُد تجربی
دادههای لرزهای برداشت شده عموماً با نوفه همراه هستند. یکی از مهمترین نوفه‌ها در عملیات خشکی، نوفه زمین‌غلت است. نوفه زمین‌غلت از گروه نوفههای همدوس بوده و دارای سرعت کمتر، فرکانس پایین‌تر و دامنه قوی‌تری نسبت به سیگنال‌هاست و به دلیل پاششی بودنش، در دورافت‌های نزدیک در اعماق کم و در دورافت‌های دورتر در اعماق زیاد، سیگنالهای بازتابی را در یک منطقه بادبزنی شکل می‌پوشاند. روشهای متعددی برای ت...
[ 11 ] - کاربرد نشانگرهای لرزهای همدوسی در توصیف گسلها و شکستگی‌های مخزن
شناسایی و مطالعه هر چه بیشتر گسلها و شکستگیها در مخازن هیدروکربوری، اهمیت ویژه‌ای در مراحل ازدیاد برداشت و توسعه میادین نفتی دارد. یکی از روشهای توصیف ناپیوستگی در لایه‌ها، استفاده از نشانگرهای لرزهای همدوسی می‌باشد. نشانگرهای همدوسی با بررسی جانبی ردلرزه‌ها، میزان پیوستگی آنها را که نشانه مستقیمی از پیوستگی لایه‌های بازتابنده است، نشان می‌دهند. به گونه‌ای‌که ردلرزه‌ها در مناطقی از زمین که ...
[ 12 ] - وارون زمان رسید امواج لرزهای برای تخمین مدل سرعت به کمک ترکیب منظم سازهای تیخنوف و تغییرات کلی
روشهای وارون برای حل مسائل در شاخه‌های علمی مختلفی بکار برده میشوند؛ اما شرایط حاکم بر دادههای ژئوفیزیکی استفاده از این روش‌ها را پیچیده می‌کند. این شرایط را می‌توان به تکرار ناپذیری برداشت دادههای ژئوفیزیکی به علت هزینه‌های بالای عملیات و نیز تأثیری که گسسته سازی روی حل مسئله اعمال می‌نماید، دانست. به طور کلی مسائل وارون در ژئوفیزیک در زمره مسائل بد وضع دسته‌بندی میشوند. این بدان معناست ...
[ 13 ] - مقایسه‌ی عملکرد الگوریتم‌های بهینه‌سازی نیوتنی و شبه نیوتنی در وارون سازی شکل موج کامل آکوستیک در حیطه فرکانس برای یک مدل مصنوعی
یک مسئله کلیدی در پردازش دادههای لرزهای و تصویرسازی با استفاده از این داده‌ها، تخمین درست سرعت انتشار امواج لرزهای است. وارون سازی شکل موج کامل، یک روش نوین جهت تخمین پارامترهای زیرسطحی مانند سرعت، چگالی و فاکتور کیفیت است. این روش، یک مسئله وارون در ژئوفیزیک محسوب می‌شود؛ که در آن به دنبال پارامترهایی می‌باشند که شکل موج‌های ثبت شده (لرزه نگاشت‌ها) را توصیف نمایند. فرآیند وارون سازی شکل مو...
[ 14 ] - توسعه روابط آزمایشگاهی– فیزیک سنگ، جهت تخمین سرعت – دامنه موج، در شرایط مخزنی
در حال حاضر عمده روشهای ازدیاد برداشت به‌کار برده شده در مخازن نفتی کشور، تزریق آب و تزریق گاز هستند. تزریق گاز، به عنوان مثال CO2، یکی از کاربردی‌ترین روشهای افزایش ضریب بازیافت میادین نفتی است. در راستای مطالعه نشانگرهای لرزهای، میزان سازگاری تئوری گاسمن و روابط گرینبرگ- کاستاگنا با شرایط اشباع محیط توسط دی‌اکسیدکربن، با استفاده از دادههای آزمایشگاهی بررسی گردید. اگرچه این روابط سال‌هاست...
[ 15 ] - تخمین عمق بی هنجاری های سه بعدی مغناطیسی با استفاده از تبدیل هیلبرت با کاربرد سیگنال تحلیلی سه بعدی، مطالعه موردی : معدن سنگ آهن، خیرآباد، سیرجان
تخمین عمق و ضخامت توده های معدنی یکی از مهمترین اهداف در اکتشافات است، از این رو روش های متعددی در این سال های اخیر پیشنهاد شده است در این مقاله با استفاده از تبدیل هیلبرت دوبعدی ، عمق و ضخامت بی هنجاری های سه بعدی مدل صفحه نازک محاسبه شده است. تبدیل فوریه - هیلبرت نقش مهمی در سیگنال تحلیلی ایفا می کند ، از آنجا که تابع میدان کل بی هنجاری های مغناطیسی خواص لازم سیگنال تحلیلی را دارد ، ازاین تاب...
[ 16 ] - برآورد ضریب جذب دادههای لرزهای به کمک تحلیل زمان - بسامد براساس منظم‌سازی شکل‌ده
تحلیل زمان- بسامد دادههای لرزهای به‌دلیل ناایستا بودن آنها، یک روش مهم در پردازش و تفسیر داده لرزهای است. دانستن اینکه چگونه محتوای بسامدی یک سیگنال با زمان تغییر می‌کند، مهم است، چرا‌که امکان تعیین بسامد قله (بسامد با بیشینه دامنه) محلی دادههای لرزهای را فراهم می‌سازد. در این مقاله روشی برای انجام تبدیل زمان- بسامد به‌صورت محلی و بر پایۀ مسائل وارون استفاده شده است، که نیاز به انتخاب ...
[ 17 ] - بهبود تشخیص اولین رسیدهای امواج Pبا استفاده از تداخلسنجی فرامجازی
در مواردی که توان چشمه متناسب با طول پروفیل لرزهای یا عمق هدف عملیات اکتشافیشکست‌مرزی نباشد یا تضعیف موج چشمه زیاد باشد،معمولأ تشخیص اولین رسیدها، به‌خصوص در دورافت‌های بلند، مشکل خواهد شد.برای تقویت اولین رسیدها روشی براساس تداخلسنجی فوق مجازی (Supervirtual interferometry - SVI) معرفی می‌شود. اساس این روش بر اختلاف هندسه سیر امواج شکستی با سایر امواج لرزهای استوار است. تقویت اولین رسیدها با...
[ 18 ] - تضعیف نوفه همدوس زمین غلت با استفاده از ترکیب ردلرزه شعاعی محلی و فیلتر میانگین
حضور نوفه های همدوس در داده های لرزه ای همواره با همراهی رویدادهای اصلی باعث کاهش نسبت سیگنال به نوفه می شود و مشکلات بسیار زیادی در پردازش و تفسیر داده های لرزه ای ایجاد خواهد کرد. تبدیل ردلرزه شعاعی با برجسته کردن تفاوت در محتوای بسامدی بین رویداد اصلی و نوفه های همدوس روشی مناسب برای تضعیف نوفه های همدوس به خصوص نوفه زمین غلت از داده های لرزه ای است. در...
[ 19 ] - تضعیف نوفههای تصادفی مقاطع لرزهای با استفاده از ترکیب تبدیل زمان- بسامد و تجزیه مُد تجربی
تصویرسازیلرزه‌ایبه‌شدتبهکیفیتداده‌هایلرزه‌ایوابستهاست. تفسیرساختاریوچینه‌ایمقاطعلرزه‌ای کهحاویکمترینمیزاننوفه تصادفیوهمدوسهستند،بهمراتبراحت‌تراست. نوفه‌هایمتعددیدرمقاطعلرزه‌ایدیدهمی‌شودکهدستهمهمیاز آنها،نوفه‌هایتصادفی‌اند.تضعیفایندستهازنوفه‌ها، به‌خصوصزمانیکهنسبتسیگنالبهنوفهکمباشد،بسیاردشواراستتاکنون روشهای گوناگونی برای تضعیف نوفههای تصادفی عرضه شده است که هرکدام مزایا و معایب مربوط به خود ر...
[ 20 ] - استفاده از رخساره‌های لرزهای در توصیف یکی از مخازن نفتی ایران
تحلیل رخساره‌های لرزهای، فن قدرتمندی برای تعیین تغییرات خصوصیات لرزهای تریس‌ها در محدودة مخزن و مرتبط کردن آنها با تغییرات خصوصیات مخزنی است. تعیین این خصوصیات از مخزن جهت ساخت مدل مخزن و برنامه‌ریزی عملیات تولید، حیاتی است. در این بررسی سعی در تجمیع دادههای لرزهای سه‌بعدی و نگاره‌های تخلخل موثر برای برآورد تغییرات جانبی تخلخل در مخزن میشریف (یکی از مخازن نفتی واقع در خلیج فارس) دارد. تحلیل...
[ 21 ] - تخمین عمق و شاخص ساختار بی‌هنجاری‌های دوبعدی مغناطیسی توسط سیگنال تحلیلی بهبود یافته
مهمترین هدف در تفسیر دادههای مغناطیسی، محاسبه عمق و تعیین هندسه (شاخص ساختاری) بی هنجاری مغناطیسی است.به همین منظور روشهای متعددی ابداع و پیشنهاد شده است. کاربردی‌ترین روش، استفاده از روش سیگنال تحلیلی است. در این تحقیق روش جدیدی برای تفسیر دادههای دوبعدی مغناطیسی پیشنهاد شده است. در این روش از ترکیب سیگنال تحلیلی و گرادیان با بهبود روش سیگنال تحلیلی برای تخمین عمق و شاخص ساختاری بیهنجاری...
[ 22 ] - فیلتر پخش ناهمسانگرد بهینه شده توسط شبکه استنتاج عصبی- فازی تطبیق‌پذیر و کاربرد آن در تضعیف نوفه تصادفی در دادههای لرزهای
فیلتر پخش ناهمسانگرد می‌تواند به عنوان یک روش کارآمد سطح نوفه تصادفی را در بسیاری از دادههای کاهش دهد، هرچند در استفاده از این فیلتر برای دادههای لرزهای با سطح نوفه بالا، باید جانب احتیاط را در مورد ظهور رویدادهای غیرواقعی در مقطع رعایت نمود. در این مقاله، به عنوان یک راه‌حل به منظور مقابله با این مسئله، با معرفی یک چهارچوب هوشمندِ خودکار، خروجی بهینه فیلتر، برای هر نقطه از دادههای ورودی، ...
[ 23 ] - Attenuation of spatial aliasing in CMP domain by non-linear interpolation of seismic data along local slopes
Spatial aliasing is an unwanted side effect that produces artifacts during seismic data processing, imaging and interpolation. It is often caused by insufficient spatial sampling of seismic data and often happens in CMP (Common Mid-Point) gather. To tackle this artifact, several techniques have been developed in time-space domain as well as frequency domain such as frequency-wavenumber, frequen...
[ 24 ] - مهاجرت لرزهای کیرشهف با تفکیک‌پذیری بالا به روش کمترین مربعات منظم شده با نُرم-1
مهاجرت به روش کیرشهف یکی از ساده‌ترین و رایج‌ترین الگوریتم‌های مهاجرت دادههای لرزهای است. از آنجا که عملگر مهاجرت کیرشهف، الحاقی عملگر مدل‌سازی است، قادر به بازسازی درست دامنه بازتاب‌ها نبوده و تصویر نهایی مهاجرت یافته دارای وضوح کافی نخواهد بود. مهاجرت کمترین مربعات برای رفع این مشکل و بازسازی صحیح دامنه معرفی شد اما بخاطر ابعاد بزرگ ماتریس‌ها، حل مسأله به‌صورت تکراری انجام می‌شود که زمان‌بر...
[ 25 ] - استفاده از الگوریتم POCS برای بازسازی دادههای لرزهای سه‌مؤلفه‌ای در حوزه فوریه کواترنیون
لرزه‌نگاری سه‌مؤلفه‌ای از امواج لرزهای در هر ایستگاه در سه راستا نمونه‌برداری کرده و اطلاعات امواج P و S را به‌صورت همزمان برداشت می‌کند. در برخی کاربردها استفاده از اطلاعات موج S به همراه اطلاعات موج P برآورد درستی از خصوصیات مخزن به‌دست می‌دهد. چون در برداشت‌های لرزهای گاهی به‌علت شرایط منطقه یا خرابی دستگاه‌ها، نمونه‌برداری مکانی یکنواخت از امواج لرزهای میسر نیست، باید از روشهای درون‌یا...
Co-Authors
تکتم زند 1