رضا شکرانی
استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه اصفهان
[ 1 ] - بررسی لام جحود در قرآن و برابریابی فارسی آن
برای ترجمه یک متن، نخست باید پیام متن مبدأ بر پایه تمامی عوامل شکل دهنده پیام آن متن در زبان مبدأ بدرستی دریافت شود، از مهمترین عوامل سازنده پیام، ساخت‌های نحوی متن مبدأ است، این ساخت‌ها در تحلیل‌های بین زبانی و ترجمه، نقش بنیادی در شکل دهی معنای متن دارد، در این مقال به تحلیل ساخت نحوی لام جحود یا تأکید (ماکان+ ل جهود+ فعل مضارع منصوب به اَن مقدر) که مورد توجه بسیاری از مفسّران و عربی‌دانان قرا...
[ 2 ] - روش‌شناسی توصیفی تفسیر المیزان براساس تحلیل محتوای سوره غافر
طرح مباحث روش‌شناسی در عرصه علوم انسانی، یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر توسعه علوم انسانی به‌ویژه در حوزه مطالعات قرآنی است. این امر به پژوهشگر کمک می‌کند تا درک بهتری از چگونگی روند مطالعات دینی و زمینه‌های شکل‌گیری متون دینی پیدا نماید. بدین طریق با تدوین روش‌های جدید، موجبات کشف و استخراج لایه‌های عمیق معنایی آیات قرآن نیز فراهم می‌گردد. این مقاله با روش‌شناسی توصیفی و تحلیل محتوای کمی و...
[ 3 ] - برابریابی فارسی دو ساخت نحوی «ماکان له اَن یَفعَل» و «کان + ماده فَعَلَ» در قرآن کریم
برای ترجمه یک متن، نخست باید پیام متن مبدأ بر پایه تمامی عوامل شکل دهنده پیام آن متن در زبان مبدأ به درستی دریافت شود. از مهمترین عوامل سازنده پیام، ساخت های نحوی متن مبدأ است. این ساخت ها در تحلیل‌های بین زبانی و ترجمه، نقش بنیادی در شکل دهی معنای متن دارد. در این مقال به تحلیل دو ساخت نحوی "ماکان له اَن یَفعَل" و "کان+ماده فَعَلَ" پرداخته و پس از تحلیل برابرهای این دو ساخت در فارسی و بررسی بر...
[ 4 ] - رهاوردهای استفاده از روش «تحلیل محتوا کمی» در فهم احادیث
کلمات گهربار ائمهٔ اطهار(ع) پس از قرآن کریم، گران‌قدرترین میراث دین مبین اسلام و دستورالعملی برای سعادت هر دو جهان است. این محتوای غنی و هویت‌بخش قابلیت آن را دارد که در حوزه‌های مختلف علوم بشری استفاده شده و مبنای مطالعات بنیادین و کاربردی در نظر گرفته شود. به نظر می‌رسد آنچه امروز می‌تواند راهگشای فهم بسیاری از وقایع آن دوران باشد، تبیین دیدگاه‌ها و مبانی نظری ائمۀ اطهار(ع) از خِلال تجزیه و تحل...
[ 5 ] - کارکرد قرائن سیاقی در تعریف و تنکیر واژه « بلد » در آیات متشابه لفظی سور بقره و ابراهیم
یکی از موارد مهم در تفسیر آیات قرآن کریم، توجه به سیاق است. تاکنون پیرامون سیاق، تعریف آن، کارکردها، محدوده و شرایط استفاده از آن، تحقیقات متعددی انجام گرفته؛ نوشتار حاضر صرف نظر از تمامی آنها، به بررسی کارکرد سیاق و انواع قرائن موجود در آن، جهت تفسیر و تبیین علت اختلاف آن دسته از آیات متشابه لفظی پرداخته که از ناحیه تعریف و تنکیر اسماء با یکدیگر متفاوت‌اند. مورد مطالعه این نوشتار، آیات 126 سور...
[ 6 ] - آیة تعدد زوجات، حکمی مطلق یا مشروط؟
حکم تعدد زوجات از احکام قطعی و اجماعی میان همة فرقه‌ها و گروه‌های اسلامی است. در قرآن این حکم در آیة سوم سورة نساء بیان شده است. با این حال، این آیه به دلیل ساختار و هم‌چنین مقید شدن حکم در آن به دو شرط، ابهاماتی دارد که مفسران فریقین نظرات گوناگونی در حل آنها ارائه داده‌اند. از جملة این ابهامات، ارتباط فقرة اول این آیه، که در قالب شرط بیان شده، با فقرة دوم و جزاء است. در این نوشتار، پس از تبی...
[ 7 ] - گونه‌شناسی «تعلیق حکم بر وصف» در تفسیر المیزان
قاعده «تعلیق الحکم علی الوصف مشعر بالعلیة» از قواعد مهم زبانی است که از دیر باز در علوم گوناگون مانند بلاغت، فقه، اصول و تفسیر بدان توجه شده و دانشمندان اسلامی و بویژه اصولیان و فقها در تحلیل‌های خویش از آن بهره جسته‌اند. نویسنده کتاب «المیزان فی تفسیر القرآن» نیز با اشرافی که بر علوم مختلف داشته، در تفسیر برخی آیات قرآن کریم از این قاعده استفاده کرده است. مقاله حاضر قاعده مذکور را مورد بازخوان...
[ 8 ] - بررسی ونقد دیدگاه علامه طباطبایی وآیت الله جوادی آملی ذیل آیۀ215 بقره
خداوند در آیه 215 بقره می فرماید: « یَسْئَلُونَکَ ما ذا یُنْفِقُونَ قُلْ ما أَنْفَقْتُمْ مِنْ خَیْرٍ فَلِلْوالِدَیْنِ وَ الْأَقْرَبینَ وَ الْیَتامى وَ الْمَساکینِ وَ ابْنِ السَّبیلِ وَ ما تَفْعَلُوا مِنْ خَیْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلیمٌ» مفسران ذیل این آیه نظراتی را مطرح نموده اند که خالی از اشکال نیست. برخی از این نظرات عبارتند از: 1-سؤال پرسش‌گران مبنی بر چیستی انفاق به نظر علامه طباطبایی به دو دلیل لغو است: الف)نحوۀ پاسخ گویی به سؤال ب)واضح بودن مصداق انفاق2...
Co-Authors