الیاس نورایی
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
[ 1 ] - کارکرد ممیز خاص در صفت شمارشی مرکب؛ ویژگی ممتاز سبک بیدل
بیدل دهلوی بزرگترین شاعر فارسی‌گوی هند است که دشواری و دیریابی را از مشخّصات اصلی سبک او به حساب آورده‌اند. از جمله بحث‌های تخصصی پیرامون سبک بیدل و دشواری‌های کلام او، پاره‌ای توجّهات نحوی اوست که کمتر مورد بررسی محقّقان شعرش قرار گرفته است. یکی از مسائل نحوی و دستوری در زبان شاعر، کاربرد فراوان صفت شمارشی مرکب و ممیز خاص به گونه‌ای ویژه و منحصرد به فرد است که آن را به مشخصه ممتاز و برجسته سبک بی...
[ 2 ] - بررسی تطبیقی آرمان‌شهر در اندیشۀ فریدون مشیری و نازک الملائکة
انسان کمال‌گرا همواره به دنبال آرمان‌گرایی و جامعه آرمانی بوده است. ادبیّات، برای طرح اینچنین اندیشه‌هایی عرصة مناسبی در اختیار شاعران و نویسندگان قرار داده است. شاعران نیز همواره از این مقوله غافل نبوده‌اند و در اشعار خود به روایت آرمان شهر خود پــرداخته‌اند. آرمان شهر، تجلّی برآورده شدن آرزوهای شاعر برای بقا است و پناهگاه خوبی برای گریز از مشکلات زندگی شاعر است. با تو...
[ 3 ] - بازتاب تاریخی- هنری بازی چوگان در شعر فارسی
بر این باوریم که ادبیات هر ملت یکی از عناصر اصلی هویت ساز آن به شمار می رود، به همین جهت می توان گفت ادبیّات فارسی آینه تمام نمای فرهنگ و آداب و رسوم این سرزمین است. یکی از موضوعات مورد توجّه شاعران ادوار مختلف شعر فارسی، بازی‌های سنتی نظیر چوگان است و شاید بتوان کمتر شاعری را نام برد که واژۀ «چوگان» در اشعارش وجود نداشته باشد. بازی چوگان از نظر تاریخی در ایران دارای فراز و فرودهایی است به گونه‌ا...
[ 4 ] - بازتاب رسالة تمثیلی قصۀ الغربة الغربیة و جغرافیای مثالی سهروردی در مثنوی مولوی
مفاهیم جدایی از عالم علوی، غربت روح در قفس تن، و بازگشت به اصل در ادبیات عرفانی ایرانی- اسلامی، غالباً در آثار تمثیلی و با زبانی نمادین بیان شده است. یکی از مهم‌ترین این آثار رسالة کوتاه قصۀ الغربة الغربیة شیخ‌شهاب‌الدین سهروردی است. هدف ما در این مقاله این است که با روش توصیفی ـ تحلیلی، مفهوم «غربت غربی» سهروردی در این رساله را که در قالب جغرافیای مثالی مطرح می‌شود، در مثنوی مولوی جست‌وجو کنیم...
[ 5 ] - بررسی تحول جایگاه زلیخا از واقعیت به تخیّل (با تأکید بر ویژگی‌های مثبت و منفی زلیخا در تلمیحات بعضی از شاعران)
در منظومههای عاشقانهای که به نام یوسف و زلیخا سروده شده است و نیز ابیاتی که به این موضوع تلمیح دارند، شاعران ضمن الهام گرفتن از یک واقعیت بیرونی و با تکیه بر نیروی تخیل خویش، این داستان را ابزاری برای بیان مقصود و تأثیر بر مخاطب قرار داده‌اند. در این مقاله علاوه بر پرداختن به بیان تفاوتهای موجود در روایت قرآن و تورات از ماجرای زلیخا، توصیف شاعران از شخصیت وی و تلمیحات شعری آنان مورد بررسی قر...
[ 6 ] - دستور زبان روایت در ادبیات تعلیمی (با تکیه بر ساختار روایت و جایگاه روایت‌شنو در مناظرات پروین اعتصامی)
آنچه در روایت‌شناسی ساختارگرا مورد بررسی قرار می‌گیرد، جنبه‌های ساختاری، زبانی و روایی یک اثر است. ساختارگرایان با واکاوی کلیت متون و قالب‌های ادبی و تجزیۀ آن به واحد‌های کوچکتر (تا جایی که دیگر قابل تجزیه نباشد) بر آنند تا به تعریف دستور زبانی برای انواع روایت‌ها دست یابند. پراپ از جمله روایت شناسانی بود که با بررسی کلیت ساختار صد قصۀ روسی و تجزیۀ آن‌ها به اجزای کوچکتر، ضمن بیان خویشکاری‌های ت...
[ 7 ] - بررسی مضامین مشترک اخلاقی و حِکمی در نهج‌البلاغه و بوستان سعدی
تأثیر فرهنگ اسلامی در متون ادب فارسی، که از عالیترین عناصر فرهنگی و اندیشه‌‌ایِ جامعه محسوب میشوند، امری انکارناپذیر است و کمتر شاعر یا نویسنده‌‌ای است که بازتاب معارف اسلامی را در کلام خود نداشته باشد. در این بین، نهج‌البلاغه تأثیر شگرفی در شعر و نثر فارسی گذاشته است؛ بسیاری از شعرای زبان فارسی کوشیده‌‌اند تا با توجه به میزان درک و توانایی خود از نهج‌البلاغه و آموزه‌‌های اخلاقی و تعلیمی آن ب...
[ 8 ] - نقد و بررسی تصحیحات پیشین دیوان انوری
چهل پنجاه سالی از دو چاپ دیوان انوری، یکی با ویرایش سعید نفیسی و دیگری با ویرایش مدرّس رضوی، می‌گذرد. با پیدا شدن دستنویس‌های دیگری که در اختیار آن دو استاد فقید نبوده، پاره‌ای از کاستی‌ها و سهوهای دو ویرایش یاد شده آشکار شده است و بنابراین لازم می‌نماید که بر اساس نسخ معتبر تازه‌یاب، تصحیح مجددی از دیوان انوری صورت گیرد و ابیات مبهم و مشکل آن که تا کنون شرح نشده یا به نادرست شرح شده، توضیح داده...
[ 9 ] - تحقیق در اشعار پراکندۀ ابوالمعالی نحاس رازی
یکی از آن دسته شاعرانی که ظاهراً دارای دیوان مستقلی نبوده است و بی‌شک بخشی از سروده‌هایش از میان رفته، ابوالمعالی نحاس رازی از شعرای فاضل سدۀ ششم (در دورۀ سلجوقیان) است. در منابع چاپ شده برخی از اشعار وی دیده می‌شود. با تحقیق و تتبع در منابع گوناگونی چون جُنگها و سفینه‌ها و تذکره‌ها و... که نوعاً به حالت خطی باقی مانده است، می‌توان بخشی از اشعار بازماندۀ وی را پیدا و یک‌جا کرد. آنچه که در این...
[ 10 ] - دستور زبان روایت در ادبیات تعلیمی (با تکیه بر ساختار روایت و جایگاه روایت‌شنو در مناظرات پروین اعتصامی)
آنچه در روایت‌شناسی ساختارگرا مورد بررسی قرار می‌گیرد، جنبه‌های ساختاری، زبانی و روایی یک اثر است. ساختارگرایان با واکاوی کلیت متون و قالب‌های ادبی و تجزیۀ آن به واحد‌های کوچکتر (تا جایی که دیگر قابل تجزیه نباشد) بر آنند تا به تعریف دستور زبانی برای انواع روایت‌ها دست یابند. پراپ از جمله روایت شناسانی بود که با بررسی کلیت ساختار صد قصۀ روسی و تجزیۀ آن‌ها به اجزای کوچکتر، ضمن بیان خویشکاری‌های ت...
[ 11 ] - بررسی تطبیقی آرمان‌شهر در اندیشۀ فریدون مشیری و نازک الملائکة
انسان کمال‌گرا همواره به دنبال آرمان‌گرایی و جامعه آرمانی بوده است. ادبیّات، برای طرح اینچنین اندیشه‌هایی عرصة مناسبی در اختیار شاعران و نویسندگان قرار داده است. شاعران نیز همواره از این مقوله غافل نبوده‌اند و در اشعار خود به روایت آرمان شهر خود پــرداخته‌اند. آرمان شهر، تجلّی برآورده شدن آرزوهای شاعر برای بقا است و پناهگاه خوبی برای گریز از مشکلات زندگی شاعر است. با تو...
[ 12 ] - بازتاب تاریخی- هنری بازی چوگان در شعر فارسی
بر این باوریم که ادبیات هر ملت یکی از عناصر اصلی هویت ساز آن به شمار می رود، به همین جهت می توان گفت ادبیّات فارسی آینه تمام نمای فرهنگ و آداب و رسوم این سرزمین است. یکی از موضوعات مورد توجّه شاعران ادوار مختلف شعر فارسی، بازی‌های سنتی نظیر چوگان است و شاید بتوان کمتر شاعری را نام برد که واژۀ «چوگان» در اشعارش وجود نداشته باشد. بازی چوگان از نظر تاریخی در ایران دارای فراز و فرودهایی است به گونه‌ا...
Co-Authors