بهنام رستمی جونقانی
دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
[ 1 ] - فرمالیسم و شعر اندیشه محور از منظر آثار و دیدگاه‌های طاهره صفارزاده
این پژوهش بر نقد جنبش ادبی فرمالیسم در تحلیل متون ادبی با تکیه بر آثار و دیدگاه‌های طاهره صفارزاده استوار است. این جنبش که در سال 1914م. با انتشار مقال ۀ «رستاخیز واژه‌ها » نوشتۀ ویکتور شکلوفسکی آغاز شد، در ابتدای فعّالیّت خود، از طریق بازنمایی معایب نقد‌های سنّتی و سمبولیستی در بررسی آثار ادبی، بر لزوم تحلیل علمی متون ادبی تأکید کرد. فرمالیست‌ها با استفاده از یافته‌‌های دانش «زبانشناس...
[ 2 ] - دایانویای اسطوره چیست؟ پژوهشی در ساحت مغفول نظریه اسطوره‌شناختی نورتروپ فرای
فرای با الهام از نگرش‌های اسطوره‌شناختی کاسیرر و الیاده و با به‌کارگیری دیدگاه‌های فریزر و فروید و از سویی دیگر با پی‌گیری آرای منتقدان حلقۀ نقد نو به دیدگاهی ژرف در باب ساختار دوری و دیالکتیکی اسطوره نایل شد که به موجب آن شکل‌گیری اسطوره محصول دو سازوکار متفاوت به شمار می‌رود: گرایش اسطوره به نقل روایت در نظام دوری؛ و جهت‌گیری اسطوره به سمت ساختارهای کلامی خودایستا. فرای این سازوکار دوم را ذی...
[ 3 ] - اومبرتو اکو و بنیان نشانه‌شناختی تأویل
اومبرتو اکو با الهام از نگرش‌های زبان‌شناختی یلْمْسلف و تأثیرپذیری از پرس در باب وجه تفسیری نشانه، که حاصل تأملات وی در باب معناپردازی نامحدود است، کوشیده است با تکیه بر روش‌شناسی ساختگرا و پراگماتیسم آمریکایی نظرات بدیعی در باب چگونگی تأویل متن به‌دست دهد. او با طرح موضوع «بنیان‌های نشانه‌شناختی تأویل» نشان می‌دهد که تأویل به مثابه امری تلقی می‌شود که از تعامل خواننده و متن شکل می‌گیرد؛ به هم...
[ 4 ] - رویکردِ سنایی به تقابل‌های دوگانی
The present article, using a structural semiotic methodology, is to analyze Sanāyi's approach towards binary oppositions on the basis of his poetry. Henceforth, the binary oppositions prevalent in his poetry are analyzed according to two interdependent semiotic issues, that is, linguistic value and aligned network. This analysis reveals that there are three different perspectives in Sanāyi's l...
[ 5 ] - پژوهشی در باب تأملات معناشناختی عین‌القضات همدانی
موضوع معناشناسی و تبیین رابطۀ «لفظ» و «معنا» همواره در اندیشة عرفانی مطرح بوده است؛ البته در همین زمینه، مفسّران و بلاغیون نیز هریک به شیوۀ خاص خود به استقبال موضوع رفته و از جایگاه خود مباحث مهمی دراینباره مطرح کرده‌‌اند، امّا در ساحت عرفان، معناشناسی متلازم با طرز تفکر ویژۀ عرفانی است و از علل و اسباب نظری خاصی برخوردار است. دراینمیان، آثار عین‌القضات و شیوۀ طرح موضوع در این آثار از اهمیّت ب...
[ 6 ] - کاربست الگوی نشانه‌شناختی ریفاتر در خوانش شعر
چکیده یکی از پژوهش‌های بنیادی در حوزۀ نشانه‌شناسی شعر به مایکل ریفاتر (1924-2006) تعلق دارد. ریفاتر در مکتبِ ساختارگرایی پرورش یافته و در نهایت به نظریۀ دریافت گرایش پیدا کرده است. به همین دلیل، وی در زمرۀ ساختارگرایانِ هرمنوتیک قرار می‌گیرد. به کار‌گیری الگوی نشانه‌شناختی ریفاتر در بازخوانی آثار ادبی، به ویژه شعر، نکات مهمی را دربارۀ آفرینشِ اثر و همچنین بازآفرینیِ آن از سوی خواننده روشن می‌کند. ...
[ 7 ] - تحلیل پدیدارشناختی نماد در اندیشۀ آلفرد شوتز
نماد یکی از اصطلاحات رایج در حوزۀ علوم انسانی است و همواره در تحلیل‌های مربوط به مردم‌شناسی، روان‌کاوی، هرمنوتیک و ادبیات به مثابۀ مفهومی بنیادین به شمار می‌رود. به همین سبب، بحث دربارۀ جایگاه، اهمیّت و سازِکار درونی نماد در حوزه‌های متفاوت از شأن خاصی برخوردار است. با وجود این، تا جایی‌که نگارنده کاویده است پژوهشی که به طور مستقل موضوع نماد را از چشم‌انداز پدیدارشناسی بررسی کرده باشد به چشم ن...
[ 8 ] - کاربستِ الگوی معناکاوی کریستوا در خوانشِ شعری از رضا براهنی
کریستوا از مهم‌ترین پژوهش‌‌گران در حوزۀ نشانه‌شناسی به شمار می‌رود. نشانه‌شناسیِ کریستوا تحت عنوان معناکاوی شناخته می‌شود. معناکاوی علاوه بر بررسی شبکه‌های دلالتی، به شبکه‌های غیردلالتیِ رانه‌محور نیز توجه دارد. به همین دلیل، در معناکاوی با دو وجه روبه‌رو هستیم: وجه نمادین و وجه ایمایی. وجه نمادین اساساً متوجهِ زبان، دلالت و قراردادهای اجتماعی است، اما وجه ایمایی متوجهِ رانه‌ها، سائق‌ها و عواطفی...
[ 9 ] - مرور انتقادی نظریه اسطوره‌شناختی رنه ژرار
رنه ژرار، با اتخاذ رویکردی انتقادی نسبت به دیدگاه‌های مردم‌شناختی فریزر و اشتروس و در ضمن تعلّق خاطر به مکتب روان‌کاوی فرویدی یا همان روان‌کاوی متأخر فرانسوی، مبحثی را در باب تاریخ و فرهنگ مطرح می‌کند که آمیزۀ بدیعی از نقد ادبی، اسطوره‌شناسی، روان‌کاوی و دین‌پژوهی است. او با طرح این موضوع که در هر اسطوره‌ای می‌توان ردّپای خشونتی واقعی را یافت که در گذر زمان تبدّل یافته و تغییر چهره داده است، در نه...
[ 10 ] - The Position of Myth in Frazer’s Anthropological Theory
George James Frazer (1854-1941), the spiritual father of myth-ritual school, was bred up in the British tradition of empiricism. Believing in the evolutionary process of culture, Frazer mainly focused his attention on explaining such epistemic forms of thought as magic, religion and science. Accordingly, while interpreting the processes through which magic leads to religion and finally evolves ...
Co-Authors