مرتضی محسنی
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
[ 1 ] - مبانی تکرار در اشعار قیصر امین‌پور
اصل تکرار[1] یا وقوع مجدّد[2] در آفرینش اثر هنری و به‌ویژه در شعر، عنصری اساسی است. در دوره های مختلف ادبی از تکرار به عنوان عاملی برای ابتذال زبان شعری پرهیز شده و به عنوان شگردی برای هنجارگریزی متنی مورد تأکید قرار گرفته است. عبارات، جملات، حروف و واژگان تکراری در یک مجموعۀ زبانی اتّفاقی نیست؛ بلکه می تواند برگرفته از احساسات، اندیشه و حتّی متأثر از اخلاقیات شاعر یا نویسنده باشد. از این رو، ب...
[ 2 ] - مقایسة مفهوم انسان در اندیشه‌های ناصرخسرو و فلوطین
به‌دست‌دادن تعریف جامع و دقیق از انسان دغدغة اساسی مکاتب فلسفی در فرهنگ‌های متفاوت است. فلاسفه و متفکران، در ادوار گوناگون، تعاریف متفاوتی از انسان عرضه کرده‌اند. آنچه در تمامی این تعاریف درخور توجه است، تأثیر فضای فرهنگی و تاریخی بر تعاریف اندیشمندان و فلاسفة هر دوره است که از مقولات گوناگون علوم انسانی و به‌تبع آن، تأثیر مراودات فرهنگی میان تمدن‌ها بر این تعاریف است. در این جستار، سعی شده تا ...
[ 3 ] - بازتاب زیبایی‌شناختی سیمای پیامبران در قصاید خاقانی
زندگی و سرگذشت پیامبران به عنوان انسان‌هایی کامل و دارای شخصیّت آسمانی و سیره انسانی در اکثر متون ادب فارسی انعکاس یافته و یکی از غنی‌ترین منابع الهام در شکل‌گیری آثار هنری و ادبی، همواره سرچشمه مضمون‌آفرینی و تصویرسازی شاعران و نویسندگان در ادب فارسی بوده است. آنچه در این مقاله به آن پرداخته میشود، تحلیل سرگذشت پیامبران در قصاید خاقانی است. شاعر شروان برای طرح هنرمندانه اشعارش از سرگذشت هفده ...
[ 4 ] - جستاری بر مریثه در دیوان خاقانی
یکی از موضوعات دلپذیر و موثری که از آغاز شعر دری تا امروز توجه ادب شناسان و شعر دوستان را جلب کرده است، مرثیه سرایی در شعر فارسی است. این نوع شعر نظر به ارتباطی که با افکار و احساسات شخصی شاعر دارد، از قدیمی ترین دوران شعر فارسی در دیوان شاعران موجود است. خاقانی شروانی یکی از شاعرانی است که در غالب موضوعات رایج روزگار خود طبع آزمایی کرده و مهارت و استادی خود را در انواع سخن به ثبوت رسانده است. ...
[ 5 ] - Khaghani in the Domain of Elegy
One of the oldest and most pleasant and efficient kinds of poetry, which have attracted the attention of scholars and lovers of poetry since the beginning of the Persian poetry until now, is elegy. Khaghani Shervani is one of the poets who wrote after this genre and composed many memorable and beautiful elegies. The poet, who like many other people experienced happy and sad events and occasions...
[ 6 ] - تصویرپردازی معشوق در لیلی و مجنون نظامی و جامی بر اساس تصویر مجازی و زبانی
لیلی و مجنون جامی از معروفترین نظیره های لیلی و مجنون نظامی است. پژوهش حاضر که به شیوه ی تحلیل محتوا صورت گرفته، در صدد یافتن وجوه اشتراک و اختلاف تصویر زبانی و مجازی از معشوق در دو اثر است. بر اساس یافته ها آشکار گردید که: تصویر معشوق در هردو منظومه در به کار گیری تصاویر مجازی و آرایه های بلاغی از جمله تشبیه و استعاره اغلب مشابه است. هر دو شاعر در تشبیه و استعاره، بیش از همه، شکل و رنگ و انداز...
[ 7 ] - خوانش شعر شفیعی کدکنی در دهه 50 بر اساس نظریه ایدئولوژی آلتوسر
شفیعی کدکنی یکی از نمایندگان شعر اجتماعی و سیاسی معاصر است و در این پژوهش، با تکیه بر نظریه ایدئولوژی آلتوسر به بررسی لایه اجتماعی-سیاسی شعر او در دهه 50 پرداخته شده است. آلتوسر ادبیات و هنر را بخشی از دستگاه ایدئولوژیک دولت می‌داند که بهطورکلی، در خدمت پیشبرد اهداف دولت قرار دارد ولی در شرایط خاص ممکن است در خدمت ایدئولوژی‌های برآمده از خاستگاه‌های متفاوت نیز قرار گیرد. در این پژوهش، با است...
[ 8 ] - گسستی در سنّت حماسه‌سرایی ایران در عصر مشروطه
حماسه، یکی از انواع ادبی است که در ایران همواره مورد توجه بوده و خلق آثار حماسی، در دورههای مختلف و از ادبیات کهن تا ادبیات معاصر ایران ادامه یافته است. محققان، اصلیترین ویژگیها و زمینههای هر اثر حماسی را «داستانی بودن، زمینۀ قهرمانی، صبغۀ قومی و ملّی و خرق عادت» میدانند. این ویژگیها کم و بیش در تمام منظومههای حماسی ایران دیده میشود و تقریباً هیچ تفاوت ماهوی و جوهری میان اولین و آخرین آ...
Co-Authors