محمّد حسین کرمی

استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

[ 1 ] - بررسی میزان تاثیر محتوای اشعار بر انتخاب وزن، در قصاید فارسی پیش از مغول

این مقاله به بررسی ارتباط اوزان شعر فارسی با محتوا و مضامین آن می‌پردازد. این که آیا وزن و محتوا در شعر فارسی با یکدیگر پیوندی تنگاتنگ دارند، از سؤال‎هایی است که برخی پژوهشگران، کوشیده‏ اند به آن پاسخ دهند. از منظر آنان، وزن‏ های اصلی شعر فارسی را می‏ توان بر اساس ارتباط با مضامین و مفاهیم طبقه‏ بندی کرد و اغلب شاعران بزرگ، دانسته یا نادانسته این تناسب را رعایت کرده‏ اند. از این رو، باتوجه به ض...

[ 2 ] - بررسی گونه‌های وزن در غزل شاعران بزرگ سده‌های دهم، یازدهم و دوازدهم

وزن از عناصر اصلی شعر است. در ادبیات فارسی به علّت ماهیت ویژه‌ای که این عنصر دارد، با وجود سال‌ها تلاش‌شاعران نوپرداز و شعر سپیدسرا، هنوز به عنوان شاخص اصلی شعر قلمداد می‌شود. در میان قالب‌های سنتی، غزل به‌ عنوان‌ قالبی ثابت در هزارسال ادبیات فارسی، باتوجه به شکل ظاهری‌اش پیوندی تنگاتنگ با وزن وعروض دارد. این پیوند وقتی اهمیت بیش‌تر می‌یابد که فرض کنیم، جدا از ظاهر ثابت و محدود عروضی غزل در ادبی...

[ 3 ] - خاقانی، معمار زبان و خیال

 در سبک ارّانی (آذربایجانی)، شعرخاقانی به دلیل برخورداری از زبان قوی و مضامین نو، برجستگی خاصی دارد. بهره‌گیری از شگردهای زبانی و موسیقایی؛ خصوصاًً واج آرایی، ترکیبات بدیع، آفرینش‌های واکی، زبان مجازی، توجه به انواع موسیقی درونی، بیرونی، معنوی و کناری، شعر وی را علی‌رغم دشواریهای لفظی و معنوی بسیار، خوش آهنگ ساخته‌است. بسامد بالای تمثیل و مضمون آفرینی، شعر خاقانی را به سبک هندی نزدیک کرده‌است با ا...

[ 4 ] - منشاء چهار حکایت و چند بیت شیخ اجل در آثار گذشتگان

میراث گرانبهای ادب فارسی حاصل تلاش، اندیشه وذوق تمامی شاعران و نویسندگان ایرانی و گاه غیرایرانی گذشته است که ممکن است از برخی ازآنها حتی نامی نمانده باشد؛ اما نتیجه آن تلاشها در قالب آثار شاعران و نویسندگان به جای مانده و به دست ما رسیده است. بدین معنی که همه نویسندگان و شاعران گذشته در ایجاد و توسعه ادبیات فارسی نقش داشته اند. منتها نقش برخی بسیار برجسته و برخی دیگر بسیار کمرنگ بوده است. پیگیر...

[ 5 ] - بررسی تطبیقی تحمیدیه‌های چهار لیلی و مجنون (نظامی، امیر خسرو، جامی، مکتبی)

در این مقاله، مقدمه‌ای که در ستایش و حمد خداوند در آغاز چهار مثنوی لیلی و مجنون نظامی، مجنون و لیلی امیر خسرو دهلوی، لیلی و مجنون جامی و لیلی و مجنون مکتبی آمده و اصطلاحاً تحمیدیه نامیده می‌شود با هم مقایسه شده است. مقایسه این چهار تحمیدیه، چند نکته را آشکار می سازد: 1- صفات ثبوتی و صفات سلبی خداوند، توجه به خلقت و دعا، محوری ترین مباحث تحمیدیه هاست.2- ترتیب مباحث، در تحمیدیه ها ساختار خاصی دارد...