سیداحمد پارسا

[ 1 ] - بررسی نشانه‌معناشناختی داستان لیلی و مجنون جامی بر پایة تحلیل گفتمان

تحلیل نشانه‌معناشناختی، به بررسی نحوة ارتباط نشانه‌های زبانی در نظام گفتمانی و در سطحی فراتر از جمله می‌پردازد. این تحلیل نشان می­دهد که یک نشانه در ارتباط با سایر نشانه‌های گفتمانی و در نظام کلی گفتمان چه فرایندی را طی می­کند تا دارای معنای خاصی شود. در این میان بررسی عناصری که زمینه‌ساز شکل‌گیری معنا هستند، اهمیت اساسی دارد. عناصری مانند شکل‌های بیرونی و درونی گفتمان، بعد پویای کلام، انواع گف...

[ 2 ] - بررسی ساختاری حکایت «خیر و شر» نظامی گنجه‏ ای بر اساس الگوی کنشی گرماس

این مقاله به بررسی حکایت «خیر و شر» نظامی براساس الگوی کنشی گرماس (1917-1992م) پرداخته است‌‌‌. بررسی ساختاری این حکایت از طریق تعیین تقابل‏های دوگانه و پی‏رفت‏ها یا زنجیره‏های اجرایی‌، میثاقی و انفصالی‌، شناخت بهتر ساختار حکایت‏های هفت پیکر از طریق تعمیم نتایج این پژوهش و بررسی قابلیّت انطباق‌پذیری این الگو بر متون روایی منظوم در ادب کلاسیک ایران‌، از محورهای اصلی پژوهش حاضر محسوب می‌شود‌‌‌. هنر...

[ 3 ] - رابطه کارکردهای زبانی با تیپ‌های شخصیّتی در داستان نون و القلم جلال آل احمد

طبقات مختلف اجتماع، صاحبان حِرَف و مشاغل گوناگون و مردمان شهر و روستا هر کدام تحت تأثیر ویژگی‌های طبقاتی، تحصیلی، جنسیتی، اقلیمی، دینی، سنی و روانی متفاوت، نوع سخن گفتن و به عبارتی کارکردهای زبانی ویژه‌ی خود را دارند. انعکاس تنوّعات زبانی جامعه در فضای آثار داستانی یکی از ویژگی‌ها و به عبارت درست‌تر از امتیازات داستان‌نویسی معاصر است. عدم توجّه به این امر و تحمیل خواست نویسنده بر زبان اشخاص داستان،...

[ 4 ] - بررسی وجوه روایتی در حکایت‌های مرزبان‌نامه بر اساس نظریه تزوتان تودوروف

پژوهش حاضر به بررسی وجوه روایتی در حکایت های مرزبان­نامه بر اساس نظریة تزوتان تودوروف می­پردازد. بر این اساس، وجوه اخباری، خواستی و فرضی و زیر­مجموعة آن­ها چون وجوه الزامی، تمنّایی، شرطی و پیش­بین، در این اثر بررسی می­گردد. شناسایی نوع روابط میان شخصیت­ها، کشف ساختار نهایی داستان­ها بر اساس بسامد وجوه روایتی و شناخت عوامل بنیادینِ شکل­گیری و حرکت منطقی داستان­های مرزبان­نامه، از اهداف این پژوهش ب...

[ 5 ] - ریخت‌شناسی فابل‌های مرزبان‌نامه

ریخت‌شناسی فابل‌های مرزبان‌نامهچکیدهدر پژوهش‌های ریخت‌شناسی مجموعه‌ای از قصه‌ها به روشی علمی و ساختاری به اجزای سازایشان تجزیه شده در نهایت از طریق مقایسه‌ آن‌ها با هم، رده‌بندی آن قصه‌ها صورت می‌گیرد. در این پژوهش سعی کرده‌ایم، بر اساس الگوی پراپ، به تجزیه و تحلیل نوع خاصی از حکایت‌های مرزبان‌نامه، تحت عنوان «فابل» بپردازیم. روش پژوهش مبتنی بر الگوی پراپ در ریخت‌شناسی قصه‌های پریان است؛ خویشکا...

[ 6 ] - تیپ شناسی شخصیت های داستانی صادق هدایت با تأکید بر طبقه بندی انیه گرام

پژوهش حاضر یک پ‍ژوهش بین رشته ای است و هدف آن، بررسی تیپ شناسی شخصیتهای داستانی صادق هدایت با تأکید بر طبقه بندی نُه گانه «انیه گرام» است که عبارتند از تیپ های کمال طلب، کمک گرا، موفق و بازیگر، رمانتیک محزون، مشاهده گر و فکور، وفا جو و وفا خو، خوشگذران ، رئیس و میانجی که هرکدام دارای ویژگی های خاصّی می باشند. این بررسی همه ی آثار داستانی هدایت را در بر می گیرد که شامل 34 داستان است. روش پژوهش توص...

[ 7 ] - بررسی نقش های معنایی‌ـ‌ منظوری جملات پرسشی در غزلیات شمس

مطالعات رده­شناسی زبان حاکی از آن است که میان مقوله­های نحوی و معنایی‌-‌‌منظوری رابطه­ای مستقیم وجود ندارد. بخشی از دشواری­های مفاهیم ادبی نیز در گرو عدم اطلاع از معانی ثانوی مقوله­های معنایی- منظوری جملات است. هدف پژوهش حاضر بررسی این‌ جنبه‌ها در غزلیات شمس است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است و داده­ها با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا، به روش کتابخانه­ای و سند­کاوی بررسی شده­ است. جامعه آماری این ...

[ 8 ] - بررسی برخی از مؤلفه‌های نقد فرمالیستی در قصاید خاقانی

[ 9 ] - درآمدی بر تمهیدات فراداستانی بیژن نجدی

فراداستان یکی از مؤلّفه‌های داستان‌های پست‌مدرنیستی است که با ورود نویسنده به عرصة داستان می‌کوشد خواننده را از غیر‌واقعی‌بودن آن بیاگاهاند. بیژن نجدی (1320 - 1376) از نویسندگانی است که در داستان‌هایش دارای رویکردی پست‌مدرنیستی است و می‌کوشد با تمهیدات گوناگون نوشته‌هایش را به سوی فراداستان سوق دهد. پژوهش حاضر به بررسی این مؤلّفه در سه مجموعة داستانی یوزپلنگانی که با من دویده‌اند، دوباره از همان ...

[ 10 ] - شمس تبریزی، غیبت یا شهادت؟ (با تکیه بر منابع کهن به‌ویژه مکتوبات مولانا)

شمس تبریزی، غیبت یا شهادت؟ (با تکیه بر منابع کهن به‌ویژه مکتوبات مولانا) چکیده این مقاله با عنوان «شمس تبریزی، غیبت یا شهادت؟» به پایان کار شمس‌الدّین محمّد بن علی بن ملک داد تبریزی می‌پردازد؛ یعنی می‌خواهد نشان دهد که آیا او به مرگ طبیعی از دنیا رفت یا به شهادت رسید. اختلاف در این مورد به روزگار خود مولانا برمی‌گردد و از آن زمان تاکنون ذهن بیشتر مولوی‌شناسان را به خود مشغول ساخته‌است. علی دشتی،...

[ 11 ] - دلایل ادبی حذف نهاد در ردیف های فعلی قصاید خاقانی

مطالعات رده­­شناسی زبان حاکی از آن است که بین نقش­های نحوی و معنایی- منظوری رابطة مستقیمی دیده نمی­شود. بخشی از دشواری­های درک مفاهیم ادبی نیز به دلیل ناآگاهی از کارکردهای معنایی نقش­های نحوی است. هدف پژوهش حاضر، بررسی این جنبه در ردیف فعلی قصاید خاقانی است. روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی است و داده­ها با استفاده از روش تحلیل محتوا، به شیوة کتابخانه­ای و سندکاوی بررسی شده است. جامعة آماری، 130 قصیدة ...

[ 12 ] - بررسی تحلیلی «تشبیهات سیاه» در سروده‌های مهدی اخوان ثالث

چکیده کودتای 28 مرداد 1332 یکی از رویدادهای بسیار تأثیرگذار جامعه‌ی ایران است. پیامدهای آن در روشن‌فکران متعهّد سرخوردگی، نومیدی، پناه بردن به افیون و باده و مواردی از این دست بود که موجب پدید آمدن گونه‌ای شعر به نام شعر سیاه شد و نمود آن را در برخی از جریان‌های شعری چون رئالیسم، رمانتیسم سیاه و سمبولیسم اجتماعی می‌توان دید. بارزترین چهره‌ی جریان اخیر، مهدی اخوان ثالث است. پژوهش حاضر به بررسی تح...

[ 13 ] - بررسی گونه‌ای نو از موسیقی کناری در قصاید خاقانی

موضوع پژوهش حاضر بررسی گونه‌ای از موسیقی کناری در قصاید خاقانی است که تاکنون از نظر مغفول مانده است. خاقانی با بکارگیری حروف قافیه به شیوه‌ی اعنات در قصاید خود و استفاده از آن‌ها در کنار ردیف، ضمن رعایت تناسب با موضوع بیت و افزایش موسیقی کناری، به گونه‌ای هنرمندانه پیام خود را در ذهن خواننده تداعی می‌کند و با این کار بر موضوع مورد نظر خود نیز تأکید می‌ورزد؛ به عبارت دیگر، شاعر در محور افقی موضو...

[ 14 ] - بررسی سمبولیسم اجتماعی در سروده‌های دهه‌ی سی مهدی اخوان‌ثالث با تکیه بر کودتای 28مرداد سال1332

کودتای28 مرداد1332تأثیرگذارترین رویداد تاریخ معاصر است که بر ذهن و زبان و بیان شاعران تأثیرات آشکار به ‌جا گذاشت. مهدی اخوان‌ثالث از نوپردازان معاصر است که شعرش آیینه‌ی تمام‌نمای تجلّی این رویداد و پیامدهای آن در جامعه‌ی ایران است. این پژوهش به روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا، چگونگی انعکاس پیامدهای کودتا را در سروده‌های پس از کودتا تا1340مهدی اخوان‌ثالث بررسی کرده است. نت...

[ 15 ] - عرفان و عرفان نمایی در آیینه فرهنگ عامیانه

عرفان اسلامی با تکیه بر پشتوانه غنی فرهنگ اسلامی از قرن دوم هجری به بعد بتدریج در بیشتر مناطق خاورمیانه بویژه ایران ریشه دوانید و بر بیشتر ابعاد فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و ادبی جامعه سایه افکند. با تحقیق در آثار ادبی گذشته بویژه آثار قرن ششم  به بعد کمتر اثری را می توان یافت که به نحوی تحت تأثیر عرفان اسلامی نباشد. کاستن از تعصبات دینی و مذهبی، رواج آزادگی و وسعت مشرب، تلاش جهت تقریب ادیان و مذاه...

[ 16 ] - اصلی‌ترین ویژگی‌های سبکی هجویات سوزنی سمرقندی

هجو از فروع ادب غنایی است که به دلیل سیطرۀ نقد اخلاقی تا کنون به شیوۀ بایسته مورد توجه واقع نشده است. این پژوهش به بررسی اصلی‌ترین ویژگی‌های سبکی هجویات سوزنی سمرقندی پرداخته و آنها را از نظر سطوح زبانی، ادبی و فکری بررسی کرده است. در این پژوهش از ذکر ابیاتی که در آن­ها واژه­های رکیک و ناخوشایند به کار رفته، خودداری شده است. روش پژوهش توصیفی = تحلیلی است و نتایج با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا ...

[ 17 ] - استعارۀ بازی و فراداستان در رمان «بازی آخر بانو»

استعارۀ بازی به­مثابۀ درک صور متفاوت انواع زندگی همچون بازی­هایی که فقدان یک سنجۀ فراگیر امکان داوری و تعیین درست و نادرست از میان آنها را منتفی می­سازد، در تبیین نسبیت­باوری و عدم قطعیّت به عرصۀ فلسفۀ پست­مدرن نیز راه یافته است. از طرف دیگر میان رمان پست­مدرن و پسامدرنیسم به ­عنوان فلسفه­ای که وضعیت و زمینۀ ظهور چنین رمان­هایی را توضیح می­دهد، تناسب و سازواری وجود دارد. بلقیس سلیمانی، رمان «باز...

[ 18 ] - نوآوری های یغمای جندقی در هجوسرایی

علی‌رغم اهمیت هجو در مطالعات روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و ادبیات، این نوع ادبی هنوز به گونه­ای بایسته، مورد توجه واقع نشده است. نگاهی اجمالی به پژوهش­های انجام شده درباره­ی آن، در مقایسه با سایر گونه­های ادب غنایی، به خوبی مبین این مسأله است. موضوع پژوهش حاضر، بررسی نوآوری­های یغمای جندقی در هجوسرایی است. معرفی هجو و اهمیت آن، شناساندن شگردها و نوآوری­های یغما در هجوسرایی و فراهم آوردن زمینه­ی آشن...

[ 19 ] - Rhetorical Similes in the Poetry of Shafiee Kadkani

Simile and allusion are two rhetorical aspects that have been taken into consideration by the scholars of rhetoric since long time ago. Some of the Iranian poets have used the capacities of the Persian language and integrated these aspects to create a modern rhetoric which in this study is introduced as rhetorical simile. The objective of the present study is the investigation of this rhetoric ...

[ 20 ] - کارکردهای معنایی- منظوری جملات معترضه در تاریخ بیهقی

مبحث جملة معترضه از مباحث مشترک بین دستور زبان و علم معانی است. منحصرکردن آن به دعا و نفرین، اطلاق حشو به آن و مواردی ازاین‌دست موجب شده‌است تاکنون به‌گونه‌ای بایسته به آن پرداخته نشود؛ درحالی‌که جملة معترضه ضمن افزودن بار عاطفی کلام، حضور راوی و نظرات و جبهه‌گیری‌های مشخص او یا به تعبیر دیگر گفتمان او را در متن روایت نمایان و اهداف متعدد دیگری را نیز دنبال می‌کند. پژوهش حاضر به بررسی کارکردهای...