قدرت قاسمی پور
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
[ 1 ] - نگرشی به باروی موسیقی کناری در مثنوی معنوی بر مبنای ترکیبات اشتقاقی
یکی از وجوه شیوایی و بلاغت زبان مولوی عنصر ترکیبسازی است. پژوهشگران بیشتر به ادراک رموز عرفانی مثنوی توجه کرده و از روساخت و زبان مثنوی اشاره‌وار گذشته‌اند. یکی از فنون مولوی در انعطاف‌بخشی به صورت کلام و باروری موسیقی کناری، به‌کارگیری ترکیب‌های بکر اشتقاقی در جایگاه قافیه است. بیشتر ترکیب‌های برساختة او در مکان قافیه به پیروی از اصل برجسته‌سازی با قاعده‌افزایی‌ها و هنجارگریزی‌های مخصوص است ک...
[ 2 ] - صُوَر حُسن تعلیل در شعر حافظ
در این مقاله به صناعت حُسن تعلیل در شعر حافظ پرداخته میشود. حسن تعلیل صناعتی است که در آن شاعر دلیلی ادعایی برای پدیدهای میآفریند یا بین دو پدیده رابطۀ علت و معلولیِ تخیّلی ایجاد میکند. در شعر فارسی این صناعت از آغاز ظهور و نمود داشته است؛ به نحوی که به نظر برخی پژوهشگران ادبی از ویژگیهای خاصِ شعر فارسی است. حسن تعلیل بعد از ایهام، یکی از صناعتهای غالب در شعر حافظ است که به سبب تکرار و بسام...
[ 3 ] - مصادیق «پیرنگ» فرمالیستی در داستان‌های کوتاه فارسی
بر مبنای تعاریف نوینی که در بوطیقای فرمالیسم، از دو مقولة «داستان» و «پیرنگ» ارائه گردیده‌است، «داستان» یا همان زنجیرة رخدادها در توالی زمانی، به منزلة مادّة خام و سازمایة روایت شناخته شده‌است و «پیرنگ» برخلاف پندار منتقدان پیشافرمالیسم، نه به ساختمان منطقی و علّی اثر روایی، بلکه به تمام تمهیدات زیبایی‌شناسانه و آشنایی‌زدایانه‌ای اطلاق می‌گردد که برای پیکربندی هنری آن مادّة خام به کار بسته می‌شو...
[ 4 ] - ترکیب‌سازی‌های واژگانی در پنج‌گنج نظامی
نظامی گنجوی ابعاد و ساحتهای گوناگونِ قصّهپردازی، صور خیال و زبان شاعرانه را در زبان فارسی گسترش داده است. بیشتر توجه پژوهشگرانِ نظامی به توان قصّهپردازی، آفاق اندیشهها و صور خیال آثار او بوده است، لیکن توجه به هنر زبانی و بویژه توان ترکیبسازی او بر سبیل اشارت بوده است. در این مقاله سعی میشود به هنر ترکیبسازی نظامی پرداخته شود. این جنبه هنر نظامی بر مبنای دیدگاه فرمالیستهای روسی تحلیل شده ...
[ 5 ] - آسیب‌شناسی و نارسایی‌های درسنامههای نقد ادبی
در این مقاله به بررسی و آسیب‌شناسیِ چهار منبع از درسنامههای نقد ادبی تألیفِ استادان شمیسا، امامی، تسلیمی و شایگانفر، پرداخته میشود. این درسنامه با وجود فواید فراوانی همچون ملموس کردنِ مباحثِ نظریههای ادبی و نیز نقد عملی بر پایۀ متون ادبیِ فارسی، نارساییها و ایراداتی هم دارند که امید است این نواقص با نقد و بررسی، رفع شوند. عمدۀ این نارساییها و آسیبها عبارتند از: 1) عدم تمایز میان نقد ادبی...
[ 6 ] - سکوت و حذف روایی و پیوند آن با شیوۀ روایتگری، فرم و شگردهای روایی در رمان رود راوی
روایت به مثابه یک گفتمان، از بخش‌های ناگفته و گفته‌شده تشکیل شده است. ناگفته‌ها یا سکوت‌ها، به حذف‌ها، غیاب‌ها، گسست‌ها یا خلاءهای معنادار و دلالت‌مند در روایت اشاره دارد. در مباحث روایت‌شناسی ساختگرا، به سکوت روایی کمتر پرداخته شده است. با این حال برخی از مباحث روایت‌شناسی با مفهوم سکوت و حذف روایی پیوندی تنگاتنگ دارند. در این پژوهش، با روشی مبنایی‌تحلیلی و با بهره‌گیری از مباحث روایت‌شناسی،...
[ 7 ] - بررسی کانون شدگی و راوی در رمان فی الطریق الیهم از هدیه حسین
در ادبیات کلاسیک بررسی راوی و کانون‌شدگی در داستان و رمان بصورت کلی و در زاویه دید خلاصه می‌شد. اما با ظهور نظریههای جدید زبان‌شناسی از سوی برخی صاحب نظران بخصوص ژنت، این‌دو بصورت دقیق‌تری مورد بررسی قرار گرفت و از هم مجزا شدند. راوی یعنی کسی که داستان را نقل میکند و کانون‌گر یعنی کسی که چیزی را مشاهده و سپس مورد توجه قرار می‌دهد. هدیه حسین نویسنده عراقی از رمان نویس‌های معاصر عراق است که ت...
[ 8 ] - واکاوی چند لغزش در اغراض‌السّیاسه با تأکید بر یک نسخة خطی نویافته
واژه‌ها در متون ادب فارسی به دلایل متفاوتی مانند نسخه‌نویسی‌های فراوان، رسم‌الخط‌های گوناگونِ نسخه‌ها، نسخه‌های ناخوانا از یک اثر و دخل و تصرف کاتبان به تصحیف و تحریف دچار میشود. آثار یک نویسنده یا شاعر و ویژگیهای سبکی او، دیوان‌های دیگر شاعران، علاوه‌بر نسخه‌های خطی یک اثر، می‌تواند در تصحیح آن اثر نقش مؤثری داشته باشد. اغراض‌السّیاسه فی اعراض‌الرّیاسه تألیف ظهیری سمرقندی نیز از متونی است که در...
[ 9 ] - بررسی کانون شدگی و راوی در رمان فی الطریق الیهم از هدیه حسین
در ادبیات کلاسیک بررسی راوی و کانون‌شدگی در داستان و رمان بصورت کلی و در زاویه دید خلاصه می‌شد. اما با ظهور نظریههای جدید زبان‌شناسی از سوی برخی صاحب نظران بخصوص ژنت، این‌دو بصورت دقیق‌تری مورد بررسی قرار گرفت و از هم مجزا شدند. راوی یعنی کسی که داستان را نقل میکند و کانون‌گر یعنی کسی که چیزی را مشاهده و سپس مورد توجه قرار می‌دهد. هدیه حسین نویسنده عراقی از رمان نویس‌های معاصر عراق است که ت...
Co-Authors