جواد اکبری تختمشلو
عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی شریف، گروه فلسفۀ علم
[ 1 ] - «عقلانیت» در فلسفة علم پوپر
در دهه‌های اخیر، عقلانیت به یکی از موضوعات مهم و بحث‌انگیز حوز‌ه‌های فکری مبدل شده است. فلاسفة متعددی هستند که شأن عقل و عقلانیت انسانی را کم‌اعتبار کرده و می‌کنند. پوپر ازجملة کسانی است که به عقل آدمی باور دارند. او برای نشان‌دادن توانایی عقل، اثبات‌گرایی و رویکردهای توجیهی را به‌کلی رد و با طراحی فلسفة علم ابطال‌گرا، عقلانیت انتقادی را مورد تأیید و تأکید قرار داد. در این مقاله نخست عقلانیت پو...
[ 2 ] - آرای روش‌شناختی و فلسفی هابرماس
هابرماس نظریه‌پردازی است که در چهارچوب سنت نظریة انتقادی گام بر‌می‌دارد و طی چند دهه حیات فکری خویش، در زمینة مقابله با انواع سلطه‌ها به‌خصوص سلطه‌های فکری که به‌طور نامحسوسی افراد جوامع را تحت سیطرة خود قرار می‌دهند، تلاش کرده است. او در بخش فعالیت‌های روش‌شناختی و فلسفی خود، نقد نگاه پوزیتیویستی و علم‌گرایانه را که در صدد حاکمیت نگرش کمی و تکنولوژیکی بر تمامی شئونات زندگی آدمی برآمده بود، از ...
[ 3 ] - رئالیسم درونی: جایگزین پاتنم برای رئالیسم متافیزیکی
هیلاری پاتنم که زمانی خود از نمایندگان و مدافعان برجستۀ رئالیسم علمی و متافیزیکی به شمار می رفت، در اواسط دهه 1970م. به یکی از مخالفان سرسخت رئالیسم متافیزیکی مبدّل شد. او تعدادی استدلال را علیه ابعاد صدقی و هستی‌شناختی رئالیسم متافیزیکی طرح کرد و پس از کنار گذاشتن کامل آن، یک نظام فکری جدید موسوم به «رئالیسم درونی» را به عنوان جایگزین پیشنهاد کرد. ایراد اصلی پاتنم بر بُعد صدقی رئالیسم متافیزیکی ...
[ 4 ] - لَری لاودن و استقراء بدبینانه
واقع‌گرایان، با تکیه بر برهان «معجزه ممنوعِ» خود، می‌گویند که بهترین تبیین برای موفقیت فوق‌العادۀ تئوری‌های علمی این است که آنها (تقریباً) صادق هستند؛ اما لَری لاودن، با انتشار مقاله‌ای در سال 1981، یک استدلال تاریخی مهم و تأثیرگذار (مشهور به استقراء بدبینانه) را ترتیب داد که با این مدعای واقع‌گرایان کاملاً مخالفت داشت. طبق نظر لاودن، تاریخ علم، تئوری‌های علمی فراوانی را به ما عرضه می‌دارد که علی‌ر...
[ 5 ] - پاسخ‌های متأخر رئالیستی به استقرای بدبینانه
استقرای بدبینانه استدلالی است که آنتی‌رئالیست‌ها درصددند تا از طریق آن رئالیسم علمی را، که موفقیت شگفت‍انگیز نظریه‌های علمی امروزی را نشانه‌ای از صدق (تقریبی) آنها قلمداد می‌کند، با تکیه بر تاریخ علم به چالش بکشند. این استدلال با مقالۀ لری لاودَن با عنوان «ردی بر رئالیسم همگرا» (1981) به طور جدی وارد گفتمان و مناقشه میان رئالیسم و آنتی‌رئالیسم علمی شده است. رئالیست‌های علمی، که با این اتفاق مو...
Co-Authors