مهناز فرهمند
استادیار گروه جامعه شناسی، دانشگاه یزد
[ 1 ] - از رئالیسم علمی لاتور تا رئالیسم انتقادی باسکار
رئالیسم از مفاهیم مناقشه‌برانگیزی است که همواره از دغدغه‌های صاحب‌نظران حوزة فلسفة علم و همین‌طور جامعه‌شناسان معرفت علمی است. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی مفهوم رئالیسم انتقادی باسکار و واقع‌گرایی لاتور از دو رویکرد متفاوت است. باسکار معتقد است که بیشتر «آنچه که هست» وجود دارد تا «آنچه که شناخته می‌شود»، بیشتر نیرو وجود دارد تا کاربرد و استعمال نیرو. در مقابل، لاتور با روی آوردن به برساخت‌گرا...
[ 2 ] - بررسی تطبیقی جامعه‌شناسی علم بوردیو و رویکرد کنش‌گر ـ شبکه
مقالة حاضر به بررسی مفاهیم کلیدی جامعه‌شناسی علم پیر بوردیو و رویکرد کنش‌گر - شبکه اختصاص دارد. بوردیو با روی‌آوردن به مفاهیم میدان، سرمایه، و سرمایة نمادین به اوضاع و احوال تولید علم توجه دارد که از استدلال اولیة وی دربارة حامیان و مدعیان علم در رقابت بر سر سرمایه به وجود آمده است. وی در فعالیت‌های علمی خود، با نقد رویکرد شبکه- کنش‌گر که بر بطلان تمایز بین کنش‌گران انسانی و غیر انسانی تأکید دا...
[ 3 ] - تحلیل مشکلات فردی- اجتماعی تراجنسی ها
در تمامی جوامع، تراجنسی‌ها به‌دلیل شرایط بیولوژیکی، نمایش رفتارهای نامتعارف و فرهنگ جنسیتی حاکم بر جوامع، مسائل و مشکلات زیادی را در طول زندگی تجربه می‌کنند.بر همین مبنا، پژوهش حاضر با هدف بررسی مشکلات فردی و اجتماعی این افراد انجام شده است و سعی دارد تا تجارب زیستة تراجنسی‌ها را در متن تعاملات اجتماعی با استفاده از روش زمینه‌ای که رویکردی کیفی است، بشناسد و درک کند. نمونة این پژوهش شامل 25 نفر...
[ 4 ] - وندالیسم و جوانان(مطالعه موردی جوانان 15-20 ساله ی شهر لردگان)
وندالیسم از جمله کجروی‌های جامعه جدید است که ناشی از تغییرات سریع اجتماعی، رشد آنومی و تمایلات روزافزون انسان و ناکامی وی در رسیدن به این تمایلات است. وندالیسم از نظر جامعه‌شناختی به مفهوم داشتن نوعی روحیه بیمارگونه به کار رفته است که بیان کننده تخریب اموال و تأسیسات عمومی می‌باشد20-15 سال شهر لردگان است که 360 نفر به عنوان نمونه با توجه به جدول حجم نمونه مورگانتعیین و با استفاده از روش نمونه‌گ...
[ 5 ] - مطالعۀ تطبیقی انسجام اجتماعی بین دو قومیت آذری و کُرد (مورد مطالعه: شهرهای سنندج و تبریز)
در مقالۀ حاضر تلاش کردهایم میزان انسجام اجتماعی دو قوم آذری و کُرد را بررسی و تبیین کنیم. چارچوب نظری تحقیق مبتنی بر نظریۀ پارسونز، بلاو و کارلدوویچ؛ روش تحقیق پیمایش و ابزار گردآوری دادهها، پرسشنامۀ محققساخته است. جامعۀ آماری را زنان و مردان ۲۰ تا ۶۴ سالۀ شهرهای تبریز و سنندج تشکیل میدهند. دادههای تحقیق با استفاده از فرمول کوکران و روش نمونهگیری خوشهای چندمرحله‌ای از 768 نفر جمعآوری شد...
[ 6 ] - بررسی عوامل مؤثر بر منازعات بین‌قومی لک و لر در شهر خرم‌آباد
نزاع قومی یکی از مهم‌ترین مسائل اجتماعی شهر خرم‌آباد محسوب می‌شود؛ به همین دلیل هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی عوامل مؤثر بر منازعات بین قومی لک و لر در مردان این شهر است. روش کار از نوع پیمایش است و جامعه آماری مردان 55-20ساله شهر خرم‌آباد هستند که با استفاده از فرمول کوکران، 383 نفر به‌صورت نمونه برای هردو قومیت لک و لر مشخص شده است. در تدوین چارچوب نظری از آراء جامعه‌شناختی گر، هکتر، آگنیو و پیتر...
[ 7 ] - بررسی جامعه شناختی محرومیت اجتماعی دختران روستایی زابل و عوامل مرتبط با آن
محرومیت اجتماعی، واقعیتی است که برخی افراد به اندازۀ قابل‌‌‌‌‌‌توجهی بیشتر از دیگران در معرض آن هستند. در این میان، گروه‌های جمعیتی متشکل از دختران مجرد در نواحی روستایی، کسانی هستند که به‌شدت از محرومیت اجتماعی آسیب می‌بینند. بر همین اساس، این پژوهش به بررسی جامعه‌شناختی محرومیت اجتماعی دختران روستایی شهرستان زابل و عوامل مرتبط با آن پرداخته است. چارچوب نظری پژوهش، نظریه زیبرا، بوردیو، بلوم بر...
[ 8 ] - بررسی رابطه بین مؤلفه‌های فرهنگی و تعلق ملی در بین شهروندان شهر یزد
احساس تعلق ملی به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی، واژه‌ای کلیدی در فرهنگ ملی است. هرگونه تعریف از جامعه با پذیرش احساس تعلق و تعهد انجام می‌شود و جامعه تا اندازه‌ای به این علت وجود دارد که مردم، احساس مثبتی درباره آن دارند. احساس تعلق ملی، یکی از امور مهم هر جامعه‌ای قلمداد می‌شود و شناخت درست آن و آگاهی کامل مسئولان و مجریان امر، درباره عوامل اجتماعی مؤثر بر آن می‌تواند گام مؤثری برای...
[ 9 ] - تأثیرمؤلفه‌های نوگرایی در حمایت خویشاوندی خانواده‌های شهر یزد
طی چند دهه اخیر نهاد خانواده و نظام خویشاوندی، در پی نوسازی و نوگرایی، تغییر و تحولات ژرفی را تجربه کرده است. گذر از سنت به مدرنیته سبب شده است که نهاد خانواده و کارکردهای آن در جامعه ما به شدت دگرگون شود. در همین راستا این مقاله درصدد واکاوی این مسئله است که آیا عناصر نوگرایی در حمایت خویشاوندی خانواد‌های شهر یزد نقش داشته‌اند؟ یافته‌های تحقیق حاضر، که با تکنیک پیمایش، ابزار پرسشنامه، و نمونه...
[ 10 ] - بررسی رابطه بین فناوری‌های نوین ارتباطی و بازاندیشی هویت دینی جوانان شهر تهران
گسترش فناوری‌های نوین ارتباطی با عرضهی انبوه منابع اجتماعی و فرهنگی هویتآفرین و وسعت دادن به روابط اجتماعی و تعلقات گروهی و رواج ارز‌ش‌ها و هنجارها و اندیشه‌های نوگرایانه، صوری فعالانه و غالباً آگاهانه و بازاندیشانه به فرایند هویت‌یابی بخشیده است؛ لذا پژوهش حاضر بر آن است تا رابطهی بین فناوری‌های نوین ارتباطی و بازاندیشی هویت دینی را در بین جوانان شهر تهران مورد بررسی قرار دهد. پژوهش حاضر با ...
[ 11 ] - بررسی رابطۀ پویائی هویت زنانه و تعارضات زناشوئی (مورد مطالعه: زنان ساکن یزد)
به باور بسیاری از صاحب‌نظران، با تغییرات گستردۀ اجتماعی و فرهنگی دهه‌های اخیر، هویت‌ها در مرز سنت و مدرن متحول شده‌اند و تحولات اساسی را در روابط، باورها و انتظارات افراد از امر ازدواج و زناشوئی پدید آورده‌اند. به طوری که امروزه نهاد خانواده و زناشوئی را با چالش‌ها و تعارضات زیادی روبه‌رو کرده‌اند. بر همین مبنا، پژوهش حاضر درصدد واکاوی این مسئله است که پویائی و تحول هویت زنان شهر مذهبی و سنتی ی...
[ 12 ] - مقایسه سلامت اجتماعی، قدرت تصمیم‌گیری، مهارت‌های ارتباطی و عزت نفس در بین زنان شاغل و خانه‌دار شهر یزد
از جمله مفاهیمی که امروزه در مباحث مربوط به حوزه سلامت از اهمیتی ویژه برخوردار است و دایره شمول موضوع های آن هر روز فراگیرتر می‌شود، مفهوم سلامت اجتماعی است. روی هم رفته، در بحث سلامت اجتماعی انسان به تنهایی مطرح نیست بلکه آنچه مورد بحث است، پدیده‌هایی است که پیرامون او وجود دارند و بر مجموعه و سیستم او تأثیر می‌گذارند.این مطالعه به مقایسه سلامت اجتماعی و عوامل کارآمد بر آن در بین زنان شاغل و خ...
[ 13 ] - معرفت‌شناسی تطبیقی پیر بوردیو و مرتضی مطهری
چکیده مقاله حاضر به بررسی معرفت‌شناسی از دیدگاه پیر بوردیو و استاد مرتضی مطهری اختصاص دارد. این دو اندیشمند با توجه به پیشینه و زمینه‌های فکری خود، هر یک با نگاهی خاص به مسئله شناخت نگریسته‌اند؛ یکی با بینشی فلسفی اسلامی و دیگری از لحاظ جامعه‌شناختی غربی؛ چنانکه در جای‌جای تفکرات آنان می-توان تفاوت شناخت‌شناسی اسلامی از شناخت‌شناسی غربی را مشاهده نمود. از دیدگاه بوردیو، "عمل" بین ساختارهای عینی...
[ 14 ] - بررسی عوامل مرتبط برگرایش نوجوانان به رفتارهای نو مورد مطالعه: دانش آموزان دختر دبیرستان‌های شهرستان میبد
این مقاله درصدد واکاوی این مسئله است که چه عواملی برگرایش نوجوانان به رفتارهای نو در بین دختران دبیرستانی شهرستان میبد نقش داشته اند. تحقیق حاضر باتکنیک پیمایش و دادهها باابزار پرسشنامه جمع آوری شده اند. جامعه آماری تحقیق، دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه شهر میبد در سال تحصیلی 1394-1393 بود. تعداد 384 نفر به عنوان نمونه بر اساس فرمول کوکران و به روش نمونهگیری طبقه‌ای متناسب انتخاب شد. اعتبار اب...
[ 15 ] - بررسی تطبیقی عزت‌نفس افراد توان‌خواه جسمی- حرکتی داری تحصیلات دانشگاهی و فاقد تحصیلات دانشگاهی
چکیده پژوهش حاضر با هدف مقایسه و بررسی رابطه عزت‌نفس و عوامل مرتبط با آن در بین افراد توان‌خواه جسمی-حرکتی انجام شد. روش مورد استفاده در این تحقیق از نوع تطبیقی پیمایش است. جامعه آماری تحقیق حاضر 1600 نفر از افراد توان‌خواه جسمی حرکتی شهر یزد در سال 1397 بودند. بر اساس فرمول کوکران 310 نفر حجم نمونه به دست آمد. 155 نفر از افراد توان‌خواه جسمی-حرکتی فاقد تحصیلات دانشگاهی و ...
[ 16 ] - The Role of Perceived Social Support and Quality of Life in Predicting the Body Image of Physical Disabilities in Yazd
Introduction: Body image, such as any other psychological aspect, is a part of the personality of any human being who has evolved and has more fluctuations and changes in times of life, including the occurrence of a lesion and the occurrence of disability In people. In this case, the reliance of the person with disabilities will be shaken, and the feeling of need for others and dependence on th...
[ 17 ] - مطالعۀ مدارای دینی اهل تشیع و اهل تسنن شهر زاهدان و عوامل مؤثر بر آن
مدارای دینی و علل افزایش یا فرسایش آن، در جهانی آکنده از تنوع قومی، مذهبی و... بهلحاظ نظری و تجربی به‌وضوح مشهود است. هدف این مقاله بررسی مدارای دینی بین دو گروه شیعه و سنی شهر زاهدان و عوامل مؤثر بر آن است. روش تحقیق پیمایش، و ابزار گردآوری آن پرسشنامه است. جامعۀ آماری تحقیق همۀ مردان و زنان 18 سال به بالای شهر زاهدان است که با فرمول کوکران، 384 نفر از آنها برای مطالعه تعیین شدند. روش نمونه...
[ 18 ] - The Role of Alienation, Gender Discrimination, and Stigma in excluding Women Prisoners from Interpersonal Interactions
Introduction: The lived experience in prison is a situation that places women at greater risk of social exclusion more than any other social experience and imposes particular dimensions of social, cultural, and family deprivation. Thus, the current research tries to assess the effect of sociocultural factors on the social exclusion of women prisoners. Methods: The method used in this study is s...
Co-Authors