حامد شیواپور
عضو هیئت علمی، گروه معارف قرآن، دانشگاه مفید
[ 1 ] - نسبت الهیات سلبی با رویکردهای گوناگون درباره مفهوم خدا
تصورات و رویکردهای گوناگون به مسئله «خدا» در الهیات و فلسفه غرب از یونان تا دوره جدید از چشمانداز الهیات سلبی قابل بررسی است. این مفاهیم و رویکردها با وجود اشتراک در اینکه از دیدگاه الهیات سلبی امکان بازخوانی دارند، در دوره جدید از چشماندازی تازه قابل بررسیاند. بنابراین اندیشه جدید غرب از دیدگاه الهیات سلبی نیازمند بررسی است تا نشان دهد در دوره جدید، نوعی الهیات سلبی به معنای نفی شباهت خداون...
[ 2 ] - بررسی و تحلیل نظریة روح معنا از دیدگاه امام خمینی(س)
دربارة واژههای متشابه قرآن چهار دیدگاه اصلی وجود دارد: دیدگاه اهل ظاهر، نظریة اشتراک لفظی، نظریة حقیقت و مجاز و نظریة روح معنا. طبق نظریة روح معنا، الفاظ بر ارواح معانی وضع شدهاند و خصوصیات مصادیق در معنای آنها در نظر گرفته نشده است. از این رو کاربرد آنها میتواند در مصادیق معقول نیز حقیقی باشد. بنابراین الفاظ متشابهی که در قرآن به کار رفتهاند در مصادیق مجرد و معقول به...
[ 3 ] - عمومیت ارسال پیامبران از منظر قرآن کریم
آنگونه که از ظاهر برخی از آیات قرآن کریم برمیآید سخن از عمومیت نبوت و ارسال پیامبران برای همۀ مناطق زمین است به اینصورت که نبوت، حقیقتی فراگیر و شامل همۀ امتها و اقوام است. اما این سخن قرآن با گزارشهای تاریخی سازگاری ندارد، زیرا تاریخ فقط از وجود پیامبران در منطقۀ خاورمیانه سخن میگوید و هیچ گزارش معتبر تاریخی دربارۀ وجود پیامبران در سایر مناطق و تمدنهای بزرگ جهان وجود ندارد. ناسازگاری ق...
[ 4 ] - بررسی تفسیری گستره جغرافیایی ارسال رسل درآیات انذار
ظاهر برخی آیات قرآن شمول وحی برای همۀ مناطق و مکانهای زمین است؛ اما این ظهور با گزارههای تاریخی ناهمگونی دارد. این ناسازگاری را از دو جهت میتوان بررسی کرد: از جهت تاریخی و یا از منظر تفسیری؛ صرفنظر از گزارش تاریخ. در این نوشتار بر اساس رویکرد دوم، با فرض درستی گزارههای تاریخی مبنی بر عدم شمول وحی، به بررسی آیات منظور پرداخته میشود و با بررسی سه واژه «نذیر»، «امت» و «رسول» در آیات مربوط، ن...
[ 5 ] - بررسی تاریخی افسانه هاروت و ماروت در روایات
در این مقاله، با اشاره به روایتهای مجعول تفسیری دربارۀ داستان هاروت و ماروت در آیه 102 سوره بقره، به جنبههای اسطورهای این داستان پرداختهایم و بهویژه، با توجه به پژوهشهای خاورشناسان درباره این داستان، پیوند آن را با اساطیر و نیز داستانهای ملتهای گوناگون، بررسی کردهایم؛ سپس دربارۀ بازتابهای ادبی و هنری این افسانه، سخن گفتهایم و سرانجام، تفاوتها و شباهتهای این داستان را با اساطیر د...
[ 6 ] - انسانیتزدایی از خدا و جهان در فلسفه جدید
تا پیش از فلسفه جدید، تلقی غالب در اندیشه بشری نسبت دادن ویژگیهای انسانی هم به خدا و هم به جهان بود. بر این اساس، میتوان تشبیه یا انسانوارانگاری هم درباره خدا و هم درباره جهان را ویژگی غالب تا پیش از دوران جدید دانست. این ویژگیها عمدتاً شامل مواردی چون داشتن ادراک و اراده بود. در دوره مدرن و با تحولات فکری و فلسفی بشر جدید، تدریجا ویژگی انسانی از خدا و جهان نفی و سلب و تنها به انسان م...
Co-Authors