ابوالقاسم علیدوست
دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی و استاد دروس خارج فقه و اصول
[ 1 ] - بایستههای مفهومشناسی در نصوصِ دینی
زمان تفسیر اسناد شرعی، عرف زمان صدور آن اسناد را واکاوی میکنیم. کتابهای لغت، رابط فهمندگان نصوص با عرف زمان صدور ادله هستند. مفهومشناسی و معناشناسی از روشها و بایستههایی پیروی میکنند که عدم توجه به آن، انسان را به برداشتهای ناصحیح در مفردات و مرکبات میکشاند. بررسی همراه با تعلیل ده بایسته همراه با تطبیقات فقهی، موجب مصون ماندن از برداشتهای ناصحیح میشود، تفسیر و تطبیق، حقیقت و مجاز، نس...
[ 2 ] - دارا شدن ناعادلانه و بلاجهت در نظام حقوقی ایران و مقایسۀ آن با اکل مال به باطل
عنوان «دارا شدن ناعادلانه»، دراصل، بازتاب موادی از حقوق فرانسه در مواردی پراکنده از قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران است. بههمین دلیل، عدهای ممنوعیت این نهاد را به مبانی حقوق فرانسه مستند میسازند. این درحالی است که برخی دیگر تلاش کردهاند این نهاد را تعبیری دیگر از «اکل مال به باطل» دانسته و مبنای رد آن را دلیل منع اکل مال به باطل در شریعت مطهر اسلام بدانند. پذیرش ممنوعیت دارا شدن ناعادلانه و ...
[ 3 ] - نقش عدالت در فرآیند استنباط اول و دوم
عدالت از کهنترین مفاهیمی است که بشر با آن آشنا است و در زندگی روزمرّۀ او بسآمد چشمگیری دارد و در نصوص دینی به عنوان یکی از مقاصد اولیه انبیای الاهی از آن یاد شده است. این مفهوم، مفهومی پیشادینی است؛ اما نباید فارغ از نگاه به جهان، انسان و سرانجام وی، به تفسیر آن پرداخت. چنانکه در تطبیق آن بر مصادیق و یافتن عینیتهای آن، وقتی در یک نظام دیده میشود، باید عناصر مؤثـر در آن را ـ که در آن نظـام ح...
[ 4 ] - ظرفیتهای فقه در رویارویی با مسائل دنیای معاصر
برای کشف احکام شریعت باید از ادله اربعه بهره گرفت؛ در عین حال دنیای معاصر، مسائلی نوپیدا پدید آورده که به راحتی مصداقی از عمومات، اطلاقات و قاعدههای کهن نیست؛ از این رو باید به ظرفیتهای نهفته در فقه توجه کرد تا به کشفی کارآمد رسید، برخی از این ظرفیتها عبارت هستند از: عقل، نصوص قرآنی و روایی عام و قاعدهساز. در میان برخی از منبع واره انگاشته شدهها ظرفیتهایی است که با تکیه به منابع استنباط ش...
Co-Authors