رضا اکبری
استاد دانشگاه امام صادق (ع)، ایران، تهران، گروه فلسفه و کلام اسلامی
[ 1 ] - رویکرد فخر رازی به تحلیل معناییِ «معرفت» و واژگان مرتبط با آن در متون دینی
رازی با تحلیل واژگان مرتبط با مفهوم معرفت از جمله شعور، ادراک، فقه، فهم و ... که از متون دینی استخراج کرده است، نتایجی معرفتشناختی را در اختیار ما قرار میدهد. از جمله نتایج بهدستآمده آن بوده که کسب معرفت برای انسان امری ممکن است و در عین حال انسان محدودیتهای معرفتی دارد؛ معرفت امری مشکک است؛ افراد بر اساس استعداد خویش در یکی از مراتب معرفت قرار میگیرند و اینگونه نیست که تمام باورهای انسا...
[ 2 ] - واکاوی اصول مورد استفاده ملاصدرا در تصویر معاد جسمانی
ملاصدرا در کتابهای مختلف خود درباره معاد به عنوان اعتقادی محوری و اثرگذار سخن گفته است. از نظر او معاد به صورت روحانی و جسمانی محقق است. او معاد جسمانی را به یاری اصولی برآمده از نظام فلسفی خود به اثبات رسانده است. فارغ از همسانی فراوانی که در تصویر معاد جسمانی در آثار گوناگون او دیده میشود، شمار اصول مورد استفاده او در این آثار متفاوت بوده و از شش تا دوازده اصل را در بر میگیرد. تجمیع این ا...
[ 3 ] - شواهد جعلباوری معنای زندگی در دیدگاه سورن کرکگور
مقاله حاضر به بررسی جعلباوری معنای زندگی در دیدگاه سورن کرکگور میپردازد. کرکگور، مفهوم «معنا» را به معنی «هدف» میداند و به «زیست دینی» به عنوان عالیترین زیست باور دارد. بر اساس شواهدی که از آثار وی برداشت میشود، معتقد است هدف در زیست دینی قابل کشف نیست بلکه قابل جعل است. سه شاهد بر این نظر وجود دارد: اول اینکه هدف در نظر کرکگور، پارادوکسیکال است و پارادوکس، امر واقعی نیست بلکه امر ذهن...
[ 4 ] - نگاه انتقادی گاتینگ به الگوهای معرفت شناختی مستقل از حقیقت در باور به وجود خدا
گریگاتینگ(Gary Gutting) از فیلسوفانی است که در زمینه فلسفه دین آراء ارزشمندی دارد. وی رویکردهای فیلسوفانی مانند ویتگنشتاین، آکویناس و پلانتینگا را در مواجهه با توجیه باورهای دینی رویکرد مستقل از حقیقت مینامد و البته چنین رویکردی را نادرست میداند. در خصوص رویکرد ویتگنشتاینی گاتینگ معتقد است غیر دینداران نیز با شناخت قوانین حرکتهای بازی زبانی دین تاحدی هرچند اندک زبان دین را فهم کرده و می...
[ 5 ] - معرفتشناسی فضیلتمحور و مسئله توجیه
پیشنهاد رویکردهایی که برای تبیین نظریه معرفت به مؤلفه دیگری غیر از توجیه متوسل شده و یا توجیه را از این ساختار حذف کردهاند، مهمترین بخش بدنه معرفتشناسی معاصر را تشکیل میدهد. معرفتشناسی فضیلتمحور با تقریر ارنست سوسا از جمله این رویکردها است. در این رویکرد ابداع معنای جدیدی از مؤلفه سوم ساختار معرفت و جایگزینی آن به جای توجیه در سه مرحله صورت گرفته است. این مراحل عبارتند از نقد و حذف توجیه د...
[ 6 ] - نگاه نقادانه به نظریۀ روزنبرگ دربارۀ بهکشی
روزنبرگ با اشاره به استشهاد مخالفان بهکشی به «حق مسلم حیات» و «ارجمندی استقلال اخلاقی» و استناد طرفداران آن به «امکان جلوگیری از سوءاستفاده» و «لزوم اجتناب از رنج درمانناپذیر»، بیان میکند که از نظر او، مناقشۀ ایشان ریشه در واقعیات ندارد بلکه حاصل اختلاف منظرشان در قلمرو حقوق انسانی و ناشی از آن است که نوع «اخلاقی» فرد انسانی تابع «نوع طبیعی» یا نوع «کارکردی»اش تلقی شده است. با فرض تشخص ه...
[ 7 ] - تبیین فلسفی مسئولیت اخلاقی از دیدگاه علامه طباطبایی
هر چند علامه طباطبایی در باره مسئولیت اخلاقی بحثی مستقل ندارند اما می توان مباحث مربوط به این مسئله را در آثار ایشان بازخوانی کرد. در مقام بازخوانی آثار علامه معلوم می شود که ایشان مسئولیت اخلاقی را پاسخ گویی به استدلال های مرتبط با امر اخلاقی می دانند. با توجه به اصول هستی شناختی و انسان شناختی همچون اصالت وجود، علیت، سیر اشتدادی و ابعاد مختلف زندگی انسان، او نسبت به خداوند، دیگر انسان ها و جه...
[ 8 ] - تحلیل انتقادی استدلال شباهت در مسئلة شناختیبودن تجربة عرفانی با تأکید بر دیدگاه ویلیام جی. وینرایت
ویلیام وینرایت بر این باور است که تجربة عرفانی همان ساختار تجربة حسی را دارد و بر این اساس در صدد است از طریق شباهت تجربة عرفانی با تجربة حسی و تکیه بر اصل زودباوری، اعتبار شناختی این تجربه را به اثبات برساند. این نوع استدلالآوری با تقریرهای دیگری در کار فیلسوفانی همچون سویینبرن و آلستون نیز دیده میشود. اما بهنظر میرسد با استناد به شباهت این دو تجربه نمیتوان له شناختیبودن تجربة عرفانی ...
[ 9 ] - تحلیل پاسخ مرتضی مطهری و ونسن برومر در مسئلۀ شفاعت و خیرخواهی خداوند
موزۀ شفاعت در سنّت اسلامی به معنای درخواستِ شخص برای آمرزش دیگری است و در سنّت مسیحی علاوه بر آمرزش، مواردی همچون اعطای خیر به دیگری را نیز شامل میشود. استاد مرتضی مطهری و ونسن برومر پذیرش شفاعت را، با اِشکال برتر بودن رحمت شفیع نسبت به رحمت خداوند و مقید شدن خیرخواهی خداوند، مواجه میدانند. مطهری پاسخ این اِشکال را در گرو توجه به سلسلهوار بودن نظام جهان و اعطای خیرات به موجودات در قالب...
[ 10 ] - «پدر ناکارآمد» بررسی علل گرایش به الحاد از دیدگاه جان. جی. پاسکویینی
مطالعات میانرشتهای و افزایش سطح تعامل میان رشتههای مختلف علوم انسانی در بررسیها و مطالعات اخیر جایگاه ویژهای یافته است. علل گرایش به الحاد نیز موضوعی است که امکان دارد از زوایای مختلف روانشناسانه، جامعهشناسانه و دینشناسانه بررسی شود. در این مقاله چرایی و چگونگی تأثیرگذاری علل غیرفلسفی مانند آسیبهای عاطفی، روانی، تربیتی و فضای فکری و فرهنگی جامعه (که اغلب توسط روشنفکران رهبری میشود) برر...
Co-Authors