اصغر قائدان
دانشیار دانشگاه تهران، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی
[ 1 ] - قواعد حقوق جنگ در اندیشۀ فقهای شیعه و مقایسۀ آن با قوانین حقوق بشردوستانه در عصر حاضر
.بسیاری از محدودیت‌ها و مبانی حقوق جنگ یا حقوق بشردوستانه در عصر حاضر، که تنها در دو سدۀ پیش مورد توجه جامعۀ غرب و سازمان‌های جهانی قرار گرفته است، در قوانین فقهی اسلام و از جمله در متون شیعی وجود دارد. فقهای شیعه در این زمینه مباحثی را (البته نه به‌صورت مستقل بلکه به‌طور پراکنده) در ابواب فقهی جهاد گنجانیده‌اند. توجه به سیر تاریخی شکل‌گیری مباحث مربوط به حقوق جنگ در اسلام نشان می‌دهد که مسلمان...
[ 3 ] - تأثیر بازرگانان هندی مقیم اصفهان بر تجارتِ دورۀ صفوی با تاکید بر بانیان
نیازمندی‌های دو سویه ایران و هند و سیاست شاهان صفوی برای توسعۀ تجارت از عوامل اصلیِ برقراری مناسبات دوستانۀ تجاری و سیاسی بین ایران و هند در دورۀ صفویه بوده است. از این رو مناطق مختلف ایران به ویژه اصفهان، به بازارِمناسبی برای کالاهای هندی و فعالیت بازرگانان آن سرزمین تبدیل شد و هزاران نفر از هندیان از جمله بانیان، مولتانیان و صِدّیقیان در کنار بازرگانان دیگر چون ارامنه، به فعالیت تجاری در این شه...
[ 4 ] - نظامیگری ممالیک مصر و روک حسامی و ناصری
نوشتار حاضر با بررسی تأثیر نظامیگریِ ممالیک مصر بر روک حسامی و ناصریبدین نتیجه دست یافته است که سپهسالاران و صاحب‌‌منصبانِ نظامیِ ممالیک، به دلیل سلطۀ مطلق بر نواحیِ اقطاعیِ گستردۀ خویش و نیز درآمدهای فراوان ناشی از دست اندازه‌ی به دیگر اراضی مصر، به حدّی قدرتمند شدند که قدرت سلطان را محدود کردند و گاه به مقام سلطنت چشم طمع بستند؛ آنان در ابتدا، بخش اعظم زمین‌های مصر، یعنی بیست قیراط از کلِ بیست و چها...
[ 5 ] - بررسی و تحلیل سند مناظرات امام رضا(ع) در عراق و خراسان
مناظرات امام رضا(ع) در ادبیات دینی شیعۀ امامیه از جایگاه و اهمیت خاصی برخوردار است. با وجود آنکه برخی در اعتبار و اصالت آن‌ها تردید روا داشته‌اند اما مورد استفاده و استناد بسیاری از محدثان و پژوهشگران قرار گرفته و می‌گیرد. از این رو شایسته است مناظرات حضرت رضا(ع) در عراق و خراسان از نظر سندی و متنی مورد ارزیابی علمی قرار گیرد تا اعتبار و اصالت آن به روشن گردد. در این پژوهش، سند این مناظرات از ن...
[ 6 ] - نقش شیوخ قبایل در تحولات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی عصر جاهلی
مهم‌ترین مؤلفه و رکن سیاسی و اجتماعی جامعه عصر جاهلی، نظام قبیله و عصبیت مبتنی بر آن است، قبیله که در جایگاه دولت یا قدرت سیاسی قرار می‌گیرد، به وسیله شیوخ مدیریت شده، افراد قبیله نیز تحت اطاعت محض شیوخ قرار داشتند. رؤسای قبایل مسئولیت تمامی شئون زندگی افراد قبیله را در زمینه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و دینی بر عهده داشتند. به سبب همین نظام قبیله‌ای، شیخ یا رئیس قبیله باید از برخی ویژگی...
[ 7 ] - سیر تحول مفهوم و کارکرد سنت از زمان پیامبر اسلام (ص) تا پایان عصر خلفای راشدین با تاکید بر دوره حکومت امیرمؤمنان‌علی(ع)
سیره و سنت رسول خدا(ص) از صدر اسلام مورد توجه بوده است. توجه به سنت به عنوان مفهومی که میتواند کلید فهم تاریخ، حدیث، فقه و اصول اعتقادات اسلامی باشد، از اهمیت بسیاری برخوردار است. مسئله این پژوهش تکوین مفهوم و کارکرد سنت از زمان پیامبر اسلام(ص) تا پایان عصر خلفای راشدین با تاکید بر حکومت امیرمومنان علی(ع) است. برخی یافتهها حاکی از آن است که سنت در عصر خلفای سهگانه ابزاری برای توجیه مشروعیت خ...
[ 8 ] - Position of Abu-Ali Chaghani in military and political interactions of Samanids
Al -e- Muhtaj were one of the local rulers of Chaghanian region in upper part of the Oxus (Amu Darya) that had autonomy concurrent with period of Amir Ismaʽil Samani (279-295 AH) in their dominated area, i.e. parts of Khorasan and Rey. This local dynasty as puppet of Samanids, had effective role in political and military power of that state. Honesty and courage of emirs of this clan, including...
[ 9 ] - The Narrators’ Position in Sheikh Tusi’s Rijal
Sheikh Tusi’s Al-Rijal, being compiled in thirteen chapters and including 8900 narrators, has been written with the aim of counting the narrators of the immaculate imams and determining their ranks. The paper is an attempt to find out the principles and methods on which Sheikh’s classification of the narrators` position was based. Although Sheikh has not sought to state reliability, weakness, a...
[ 10 ] - Military historiography in Islamic period: from the beginning to the end of Mamalik era
Reporting of Arab’s battles was an object of consideration in Islamic historiography. About 1400 conflicts between benighted Arab tribes have been recorded in Islamic sources. Accurate reporting of the wars of the Prophet and conquests of the caliphs was also one of the most important topics of interests to Islamic historians in the Islamic era until the gradual emergence of a bunch of military...
[ 11 ] - مولفه‌ها و ویژگی‌های ساختار شهری مدینه در عصر پیامبر(ص)
با ورود پیامبر(ص) و مهاجران به یثرب و با ساخت مسجد جامعی که محوریتی توامان دینی و سیاسی داشت و برپایی خانه‌هایی ساده برای خود و مهاجران در کنار آن، که ساکنانش را با این مرکز مذهبی مانوس سازد، آن حضرت کوشیدند تا آموزه‌های دینی را در طراحی فضای شهری و معماری بناها و نیز مناسبات اجتماعی بکار برند. در سایه انعقاد عهدنامه مدنی، ساکنان شهر بویژه یهودیان را در بعد حقوق شهروندی و در سایه پیمان مواخاه، ...