فرشاد مؤمنی

استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی

[ 1 ] - نفت، کیفیت زندگی و توسعه در ایران 1390-1350

این مقاله کوشیده است سهم ثروت طبیعی نفت و درآمدهای حاصل از آن بر کیفیت زندگی مردم ایران را طی سال های 1390 – 1350 شمسی به روش تاریخی اسنادی بررسی نماید. در رویکرد نهادگرایی دولت به عنوان نهاد مهم اثرگذار بر فرآیند توسعه مطرح می شود. تاثیر این نهاد به عنوان مالک انحصاری درآمد نفت بر اساس رویکرد "ساختاربندی انتخاب" بررسی خواهد شد. برای تاثیر پذیری حوزه اجتماع نیز از مدل کیفیت زندگی به مثابه شاخص...

[ 2 ] - فرصتی برای پرداختن به مفهوم برنامه‌ریزی در ایران

هدف از پژوهش پیش‌رو ارائه تعریفی از برنامه‌ریزی براساس مبانی نظری نهادگرایی و مدل «چهار سطح تحلیل اجتماعی» ویلیامسون است. سؤال اصلی تحقیق این است که برای اینکه یک برنامه‌ریزی به‌طور مطلوب تهیه، تدوین و اجرا شود؛ چه الزاماتی باید داشته باشد و چه موانعی در جهت تحقق آن قرار دارد؟ آنچه این تحقیق را نسبت به کارهای انجام گرفته متمایز می‌کند، توجه به مبانی برنامه‌ریزی مشارکتی و رویکرد پایین به بالا و ...

[ 3 ] - بررسی استراتژی توسعه صنعتی از دیدگاه ساختارگرایی جدید (بر‌اساس تجربه کشورهای در حال توسعه پیشرو)

در چندین دهه گذشته، همگرایی برخی کشورهای در حال توسعه با کشورهای توسعه‌یافته اتفاق افتاده، اما در‌عین‌حال واگرایی سایر کشورها با کشورهای توسعه‌یافته شدت یافته است. بررسی روند همگرایی موضوع اصلی تحقیق اقتصاددانان حوزه توسعه اقتصادی برای دهه‌ها بوده و ساختارگرایی جدید نیز تلاش دارد مسیر طی شده کشورهای موفق همگرا را بازسازی کرده و آن را برای کشورهای در حال توسعه کاربردی و قابل حصول کند. در این تحق...

[ 4 ] - دور باطل رکود تورمی در ایران ازمنظر اجرای سیاست‌های تعدیل اقتصادی

به لحاظ نظری، رکود تورمی معضل اقتصادی و اجتماعی است که ریشه در اوضاع اقتصادی، سیاسی و اجتماعی کشور دارد. یکی از چالش‌انگیزترین بحث‌های نظری برای مطالعه عوامل به‌وجود آورنده رکود تورمی، نقش سیاست‌های تعدیل اقتصادی در شکل گرفتن آن است. این مقاله با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی نشان می‌دهد که اجرای سیاست‌های تعدیل ساختاری در قالب شوک‌های وارده به قیمت‌های کلیدی، با ایجاد تورم‌های فزاینده و با به...

[ 5 ] - تحلیل سیاستی آثار و تبعات قیمتی محدودیت عرضه فراورده های نفتی با استفاده از الگوی اصلاح شده ماتریس حسابداری اجتماعی عرضه محور

فراوردههای نفتی بنزین، گازوئیل و گاز مایع از جمله کالاهای اساسی هستند که عرضه بخشی از این محصولات جهت تأمین نیازهای داخلی به واردات وابسته است. ازاینرو، اختلال در عرضه این نوع کالاهای استراتژیک، علاوهبر آثار و تبعات مقداری و کاهش تولید سایر بخشهای اقتصادی و کاهش درآمد گروههای اقتصادی اجتماعی، منجر به آثار و تبعات هزینهای بر سایر بخشهای اقتصادی و همچنین گروههای اقتصادی اجتماعی خانوارها خواهد شد....

[ 6 ] - فرایند سیاستگذاری بلندمدت توسعه

هسته اصلی فرایند سیاستگذاری بلندمدت توسعه کشورهای در حال توسعه، شناسایی نوع نظم اجتماعی حاکم بر آن کشورهاست، به‌طوری‌که برمبنای تغییر تدریجی نظم اجتماعی حاکم می‌توان سیاست‌های بلندمدت را طراحی کرد. در ارزیابی میزان موفقیت این سیاست‌ها ملاحظات اقتصاد سیاسی مبنای عمل قرار می‌گیرد. بر این اساس ضمن توجه به تضادهای اجتماعی نهفته در سیاستگذاری، بازندگان و برندگان شناسایی و سازوکار جبران زیان در چارچو...

[ 7 ] - امنیت حقوق مالکیت و توسعه ‏نیافتگی در ایران

هدف این مقاله بررسی وضعیت امنیت حقوق مالکیت در ایران بین سال‏های 1304 تا 1390 و تأثیر آن بر توسعه‏نیافتگی کشورمان است. در این راستا، متغیرهای حاکمیت قانون، کنترل فساد، بی‌طرفی دادگاه‌ها، استقلال دستگاه قضائی، چشم‌انداز سرمایه‌گذاری و دسترسی به وام و اعتبارات در دوره یادشده، انتخاب و ارزیابی شده‌‌اند. فرضیه مقاله این است که وضعیت نامطلوب متغیرهای یادشده در طول دوره بررسی موجب تعرض به امنیت حقوق ...

[ 8 ] - سیاستگذاری عمومی مناسب برای یک اقتصاد دانش بنیان

طی سالیان اخیر لزوم دانش بنیان شدن مورد تأکید تمامی مسئولان و صاحب نظران کشور بوده و همگان در این خصوص توافق داشته اند. امّا تحقق جامعه مبتنی بر دانایی یا همان جامعه دانش بنیان مستلزم برخی تحوّلات بنیادین در جهت گیری ها، خط مشی ها و سیاستگذاری های عمومی می باشد. جوزف استیگلیتز (برندۀ نوبل اقتصادی و مشاور ارشد بانک جهانی) در این مقاله به تعریف «جامعۀ مبتنی بر دانایی»، ذکر تفاوت های آن با جامعه ای ...

[ 9 ] - بنیة تولید ملی؛ بررسی انتقادی برنامه‌های توسعه و عملکرد اقتصادی

هدف این مقاله، تأکید بر این واقعیت است که کانون اصلی و وجه مشترک تحقق اهداف توسعۀ انسانی، توسعة پایدار، ایجاد عدالت اجتماعی و افزایش توان رقابت و مقاومت اقتصاد ملی، ارتقای بنیۀ تولید ملی است. برای تحقق این هدف، به روش توصیفی- تحلیلی و با مبناقرار‌دادن دستگاه نظری نهادگرایی، وجوه روش‌شناختی و تجربی این مسئله برجسته می‌‌شود. به این منظور، با محوریت ایدۀ صنعتی‌‌شدن به‌مثابۀ کانون اصلی ارتقای بنیۀ ...

[ 10 ] - درآمدی بر تبیین نهادی علل پایین بودن بهره‌وری در اقتصاد ایران

بهره‌وری کل عوامل تولید در اقتصاد ایران به گواه مطالعات و آمارهای رسمی داخلی و خارجی پایین است. مقاله حاضر در پی استخراج چارچوبی برای تبیین دلایل این مسئله است.روش تحقیق این مقاله توصیفی - تحلیلی است و تجزیه و تحلیل اطلاعات بر اساس چارچوب نظری یافته‌های مکتب نهادگرایی به خصوص نظریات نورثانجام می‌شود.از نظر نورث برای بهبود بهره‌وری دو مجموعه نهادی باید اصلاح شوند: الف- نهادهای طرف عر...

[ 11 ] - رفتارهـای مالــی دولـت و عملکرد بلندمدت اقتصاد ملی: آسیب‌ها و آموخته‌ها

درمقاله حاضر با استفاده از روش تحلیلی-تاریخی و بر اساس نظریه‌های «دولت غارتگر» و رویکرد«فرآیند انتخاب»، وضعیت بودجه‌ریزی کشور در 150 سال گذشته مورد بررسی قرار گرفته وبا استناد به نظریه‌های فوق، تأثیر رفتار مالی دولت بر روند توسعه کشور تحلیل شده است.بدین منظوردر بخش نخست این مقاله، تعریف ماهیت دولت در نظریه‌های اقتصادی آمده است.در بخش دوم با مروری بر انقلاب انگلستان در ربع پایانی قرن 17، تأثیر ت...

[ 12 ] - سنجش ردپای بوم‌شناختی زمین در بخش‌های مختلف اقتصادی ایران با استفاده از رویکرد جدول داده- ستانده

در این پژوهش، به منظور بررسی وضعیت توسعه پایدار ایران، یک شاخص بیوفیزیکی برای ارزیابی واقعی سرمایه طبیعی (مانند زمین) به نام ردپای بوم شناختی زمین معرفی می کنیم. در مقایسه این شاخص با ظرفیت زیستی مشخص می شود که آیا ایران کسری بوم شناختی دارد و کاربری زمین به عنوان یک سرمایه طبیعی، پایدار است یا خیر. این شاخص برای سنجش پایداری، مجموع زمین حاصلخیز و آب لازم برای تولید مستمر منابع مصرفی ...

[ 13 ] - تأثیر قراردادهای نفتی بر روند تولید نفت ایران

این مقاله تأثیر قراردادهای نفتی بر روند تولید نفت ایران را مورد بررسی قرار داده است. در ابتدا تأثیر این قراردادها بر روند تولید یک مخزن نمونه مورد ارزیابی قرار گرفته و سپس با استفاده از نتایج آن، روند تولید نفت ایران تخمین زده شده است. پیش‌بینی روند تولید از مخزن نمونه برای انواع مختلف قرارداد، با در نطر گرفتن خواص مخزنی، مسائل اقتصادی، رژیم مالی قراردادی و اعمال قید حداکثر کردن خالص ارزش فعلی ...

[ 14 ] - رویکردی تفکیکی جهت بررسی اثر قراردادهای نفتی بر روند تولید نفت خام کشورهای ایران و عربستان سعودی

در این مقاله تأثیر قراردادهای نفتی بر روند تولید نفت خام دو کشور ایران و عربستان سعودی مورد بررسی قرار می‌گیرد. جهت بررسی اثر این قراردادها از رویکردی تفکیکی بهره گرفته می‌شود. در این رویکرد میزان تولید بهینه هر یک از میادین دو کشور در دو سناریو برآورد شده و سپس میزان تولید کل، از تجمیع تولید برآورد شده میادین محاسبه می‌گردد. در سناریوی اول فرض می‌گردد که کنترل تولید از ابتدا در دست دولت میزبان...

[ 15 ] - چالش‌ها و چشم‏اندازهای توسعه مبتنی بر دانایی در ایران: نگاه از زاویه آموزش پایه

نهاده اصلی الگوی نوظهور اقتصاد دانایی‏محور، دانش و کاربرد آن است. این الگو نیازمند آگاهی‏ها و آمادگی‏های پایه‏ای است که اکثریت وزن آن را سرمایه انسانی کارا تشکیل می‏دهد. بنابراین مسأله اصلی مقاله آن است که در شرایطی که مناسبات جهانی در حوزه اقتصاد بر اساس الگوی اقتصاد دانایی‏محور سامان می‏یابد، واردات فناوری، گسترش عجولانه آموزش عالی و به طور کلی تقلید از کشورهای توسعه‏یافته، بدون توجه به زیرسا...

[ 16 ] - اقتصاد سیاسی خصوصی‌سازی همراه با فساد

مقاله حاضر با بهره‌گیری از رهیافت نظم اجتماعی نورث، والیس و وینگاست نشان می‌دهد که دولت‌های طبیعی با نظم دسترسی محدود و گرایشات مبتنی بر رانت، چگونه مانع تحقق اهداف سیاست خصوصی‌سازی می‌شوند. این مطالعه به پدیده فساد در دولت‌های طبیعی به عنوان یکی از موانع اصلی موفقیت برنامهخصوصی‌سازی می‌پردازد و با رویکردی توصیفی- تحلیلی، اثر فساد را بر تحقق سه هدف از مهم‌ترین اهداف این سیاست شامل تقویت نقش بخش...

[ 17 ] - درآمدهای نفت، نهادها و ظرفیت‌های اشتغال‌‌زایی: مطالعه موردی کشورهای صادرکننده نفت (OPEC)

در این مقاله به بررسی اثر درآمدهای نفتی و نهادها بر ظرفیت‌های اشتغال‌زایی کشورهای صادرکننده نفت براساس رویکرد نهادگرایی پرداخته شده است. مساله اصلی تحقیق این است که تزریق بی‌برنامه درآمد نفت در اقتصاد کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) با چارچوب نهادی ناکارا و رانتی از چه کانال‌هایی و با چه سازوکارهایی منجر به ضربه زدن به بنیه تولیدی این کشورها و محدود کردن ظرفیت‌های اشتغال‌زایی در این اقتصادها می‌شو...

[ 18 ] - رویکرد نهادی به توسعه و دلالت‌های آن برای ایران

بررسی‌ها نشان می‌دهد علاوه بر تفاوت عمده میان اقتصاد نهادی قدیم و جدید، اقتصاد نهادی جدید نیز کلیت واحدی نیست. همچنین تفاوت‌های مهمی در زمینه فروض، روش مطالعه و موضوع مطالعه میان اقتصادی نهادی جدید و اقتصاد نئوکلاسیک وجود دارد. در مجموع رویکرد نهادی باعث تحولی عمده در تبیین و توصیه‌های سیاستی در زمینه مسائل توسعه شده است. از جمله این تحولات می‌توان به تاکید این رویکرد بر اهمیت نهادها و قدرت غیر...

[ 19 ] - همکاری بین صادرکنندگان گاز منطقه خزر در صادرات گاز به اروپا با نگاه بر ملاحظات محیط زیستی در چهارچوب نظریه بازی

یکی از مه مترین مناطق غنی به لحاظ ذخایر گاز طبیعی، منطقه معروف به کشورهای حاشیه دریای خزر 1است که شامل سه کشور مهم برای صادرات گاز، یعنی ایران، ترکمنستان و آذربایجان م یشود. یکی ازاهداف مهم و اصلی سه کشور یادشده حضور در بازارهای جهانی گاز است. برای صادرات گاز این منطقه،دو خط لوله به نا مهای خط لوله ترانس خزر و خط لوله نابوکو با هدف ارسال گاز از داخل کشورهاییادشده به اروپا در حال اجرا است. از ...

[ 20 ] - نوآوری‌های نهادی کاهنده هزینه مبادله و توسعه اقتصادی: نگاهی به تجربه ایران

چکیده هدف این مقاله گشودن افق جدیدی به روی نظام تصمیم‌گیری و تخصیص منابع کشور برای پیشبرد اهداف توسعه ملی است. به این منظور با بهره‌گیری از دستگاه نظری نهادگرایی و با تکیه بر این یافته مهم نهادگرایان تاریخی که «تاریخ توسعه، تاریخ اقتصادی نوآوری‌های نهادی کاهنده هزینه مبادله است»، به بررسی عوامل زمینه‌ساز تغییرات نهادی و نقش برجسته دولت و بستر تاریخی در مسیر ترتیبات نوآورانه کاهنده هزینه مبادله ...

[ 21 ] - پدیده کوته‌نگری در اقتصادهای نفتی با سرمایه ناکافی

پدیده نفرین منابع با این تصور عمومی که ثروت منابع طبیعی باعث رشد اقتصادی می‌شود، در تضاد است. در این بین، اینکه چرا کشورهای در‌حال‌توسعه صادرکننده نفت پس از سود بردن از بزرگ‌ترین انتقال ثروت که تاکنون بدون جنگ رخ داده است، گرفتار زوال اقتصادی و تباهی سیاسی شده‌اند، به‌عنوان یکی از مسایل مطرح در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی و بهره‌گیری از چهارچوب نظر...

[ 22 ] - تأثیر کیفیت نهادی بر سازوکارهای تبدیل موهبت به نفرین منابع نفتی (مطالعه موردی ایران)

موضوع مقاله حاضر بررسی اثر کیفیت نهادی بر سازوکارهای تأثیر‌گذاری درآمدهای نفتی در تبدیل موهبت به نفرین منابع برای اقتصاد ایران در دوره زمانی 1390-1352 است. مسأله اصلی تحقیق این است که در شرایطی که با نهادهای ناکارا و کژکارکرد رو‌به‌رو هستیم، تزریق بی‌محابای درآمدهای نفتی به اقتصاد از چه کانال‌هایی و با چه سازوکارهایی باعث تبدیل موهبت حاصل از منابع طبیعی به نفرین منابع طبیعی خواهد شد. این مقاله ...

[ 23 ] - تأثیر سیاست نظامیگری نادرشاه افشار بر تجارت خارجی ایران

دوره نادرشاه افشار (1148-1160ه.ق) دورة شورشها و جنگهای متمادی داخلی و خارجی در تاریخ ایران توصیف میشود که در پی بر افتادن صفویه ایجاد شده بود. این امر، بخشهای اقتصادی و اجتماعی ایران را تحت تأثیر قرار داد. این نوشتار به تأثیر سیاست نظامیگری نادرشاه افشار بر تجارت خارجی ایران میپردازد و جهت تفسیر مسئله پژوهش، از روش توصیفی و تبیینی استفاده میشود. یکی از مباحث مهم اقتصادی ایران در دوره نادر...

[ 24 ] - تحلیل بستر نهادی سیستم منابع آب زیرزمینی محدوده رفسنجان با رویکرد پویایی سیستم

بهره‌برداری ناپایدار از منابع آب زیرزمینی باعث افت آبخوان‌ها و به‌تبع آن آثار اجتماعی-اکولوژیکی گسترده‌ای در سطح کشور گردیده است. محققین برای برون‌رفت از این بحران رویکردهای مختلفی را موردبررسی قرار داده‌اند. عمده این مطالعات به‌ویژه در ایران، تأکید ویژه‌ای بر ابعاد مهندسی داشته است درصورتی‌که اصول حاکم بر مدیریت یکپارچه منابع آب، نگرشی بین رشته‌ای را مورد توجه قرار داده است. مشکل کاهش سطح ایست...

[ 25 ] - بررسی وضعیت زنان در برنامه‏ های توسعه اقتصادی، اجتماعی، و فرهنگی پس از انقلاب

دستیابی به توسعه و بهبود کیفیت زندگی از آرمان‏هایی است که همواره ذهن بشر را به خود مشغول کرده است. یکی از مقولات بسیار مهم در امر توسعه، که مدت‏ها مورد غفلت نظریه‌پردازان و سیاستگذاران قرار گرفته بود، موضوع زنان است. از‌این‌رو، در این پژوهش، هدفْ بررسی وضعیت و موقعیت زنان در برنامه‏های توسعه پس از انقلاب است. روش استفاده‌شده، توصیفی‌ـ تحلیلی است و تحلیل یافته‏ها بر‌اساس الگوی نظری نهادگرایی، با ...

[ 26 ] - کاربرد نظریه اقتصاد ساختاری جدید در توسعه اقتصادی ایران در قالب چارچوب GIF جهت تعیین بخش‌های پیشران

اقتصاد ساختاری جدید تلاش دارد مسیر طی شده کشورهای موفق در همگرایی با کشورهای توسعه‌یافته را بازسازی و برای دیگر کشورهای در حال توسعه کاربردی و قابل حصول نماید که در این خصوص روشی را در قالب چارچوب GIF ارائه می‌دهد. در بخش کاربرد این چارچوب برای توسعه اقتصادی ایران، بررسی ساختار اقتصادی از نگاه این دیدگاه صورت گرفت که نتایج، نشان‌دهنده فاصله ایران با ساختار بهینه کشورهای موفق می‌باشد و می‌توان ب...

[ 27 ] - انقلاب 1688 و همۀ مسائل مربوط به آن: حقوق مالکیت، انقلاب شکوهمند و ظهور نظام سرمایه داری بریتانیا

نورث و وینگست در مقالۀ مهم خود مطرح می کنند که انقلاب شکوهمند 1688، با وادارکردن پادشاه به پاسخگو بودن در برابر مجلس، به حفظ حقوق مالکیت کمک کرد و محرک ظهور سرمایه داری شد. به صورت مشابهی، عجم اوغلو و جانسون و رابینسون بعدها نوشتند که در انگلستانِ قرون وسطی، حق مالکیت برای صاحبان زمین و تجار و صنعت کاران اولیه وجود نداشت و اصلاح و احیای حقوق مالکیت، در قرن هفدهم، فرایند توسعۀ مالی و بازرگانی را ...

[ 28 ] - بررسی آثار هدفمندی یارانه‌ها بر بخش مسکن

امروزه مسکن یک کالای اقتصادی، سیاسی ، اجتماعی محسوب می شود و تنها یک سرپناه نیست. همچنین از آنجایی که مسکن بزرگترین دارایی خانوار و کالایی بدون جانشین است، لذا بررسی بازار آن بسیار حائز اهمیت است. این بخش در دهه اخیر با رکود، رونق تورمی و افزایش بی رویه قیمت همرا بوده است. این نوسانات قیمتی غیر معمول باعث حذف قشر با درآمد متوسط و ضعیف جامعه از زمره تقاضای مؤثر شده و داشتن مسکنی مناسب را برایشان...

[ 29 ] - رابطه بین دانش ضمنی و بومی سازی تکنولوژی در ایران

مقولۀ "بومی سازی تکنولوژی" تنها با خرید سخت افزار آن شدنی نیست. از اینرو، اینکه چرا در گذر تاریخ برخی از کشورها توانسته اند موانع توسعه نیافتگی را پشتسر گذاشته و به پیشرفت برسند و کشورهای دیگر نظیر ایران در دور باطل توسعه نیافتگی گیر افتادهاند به عنوان مسأله ای مهم در جهت گسترش توانمندیها نیازمند بررسی است. در این مقاله با بهره گیری از الگوی نهادگرایی به ویژه نحوۀ نگاه این الگو به ...

[ 30 ] - واکاوی یک تجربه‌ مهم ملی در عرصه‌ سیاستگذاری عمومی: هدفمند‌سازی یارانه‌‌ها

تجربه افزایش شدید قیمت حاملهای انرژی با هدف اصلاح ساختار اقتصادی در زمره مهم‌ترین سیاست‌های اقتصادی دولت طی بالغ بر 3 سال اخیر محسوب میشود. این سیاست آثار گستردهای بر روی اقتصاد خانوارها، بنگاههای اقتصادی و بودجه دولت گذاشته و پیامدهای غیر اقتصادی آن نیز بسیار جدی و وسیع بوده است. این مقاله با رویکرد تاریخی- تحلیلی بر اساس الگوی نظری دولت رانتی به ارزیابی این تجربه مهم پرداخته است. یافته‌ها...

[ 31 ] - تأثیر فساد بر وضعیت محیط زیست

چکیده هدف از انجام این پژوهش بررسی تأثیر فساد و ناکارآمدی دولت بر وضعیت محیط زیست با تأکید بر قضیه کوز می‌باشد. تجزیه و تحلیل بر روی داده‌های کشورهایی با درآمد متوسط، در دوره زمانی 2002-2011 با استفاده از داده‌های تابلویی و تکنیک (mixed effect) در قالب الگوی اثرات تصادفی صورت گرفته است. میزان انتشار CO2 به عنوان متغیر وابسته و شاخصی برای وضعیت محیط زیست انتخاب شده ا...

[ 32 ] - کاوشی در تعریف نهاد: ارزیابی رویکردهای متاخرِ بدیل در تعریف نهاد

Although the scheme and foundation of institutionalism is based on the concept of institution, but there is no common understanding and definition of institution; in fact, with their fundamentally distinct perceptions and approaches, different theoreticians have defined institution in different ways. Therefore, through a descriptive-analytical method, the present study seeks to conceptually cla...

[ 33 ] - مقدمه‌ای بر شاخص‌های بومی اندازه‌گیری بهره‌وری اقتصاد ملی

Productivity improvement, as an efficient and effective way of using inputs,is the most important aim in any economy. The first step to improve each economic variable is the recognition of current situation. There is a lot of researchmeasuring TFP in macroeconomic level but all of them calculated effiecency and neglegted effectiveness.This study is based on institutional economic framework and ...

[ 34 ] - سرمایۀ اجتماعی و چگونگی نقش آفرینی آن در تحقق اقتصاد دانش محور

In knowledge-based economy, the production, distribution and application of knowledge are the main factors stimulating economic growth, wealth creation and employment in all economic activities. Social capital, with its pivotal role in facilitating cooperation, significantly contributes to production of knowledge because in the present era, science and technology, have kept distant from randomn...

[ 35 ] - درآمدی بر شاخص ترکیبی عدالت اقتصادی با رویکردی اسلامی

در اسلام هیچ ‌موضوعی به ‌اندازه عدالت در مسائل اجتماعی و فردی مورد توجه قرار نگرفته است و چون کارکرد اصلی تشکیل نظام اسلامى، استقرار عدالت و قسط اسلامى می‌باشد؛ توجه به موضوع عدالت اقتصادی و رصد حرکت اقتصاد به سمت وضعیت عادلانه مطلوب، امری ضروری است. مسئله تحقیق که با روش توصیفی- تحلیلی و در قلمرو ادبیات اندیشه اسلامی و دانش اقتصادی ارائه می‌شود؛ تبیین و تدوین شاخصی ترکیبی برای عدالت اقتص...

[ 36 ] - نقد ررویکرد حاکم بر طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی و پیشنهاد راهکار جایگزین جهت پیاده‌سازی در محدوده‌ی مطالعاتی رفسنجان

چکیده سابقه و هدف: روند روزافزون بهره‌برداری ناپایدار از منابع آب زیرزمینی یکی از مشکلات و چالش‌های اصلی ساختار حکمرانی آب کشور می‌باشد. در شرایطی که منابع بین‌المللی، حکمرانی مشارکتی و ابعاد آن را با رویکرد نهادی راهکار خروج از تراژدی منابع مشترک می‌دانند، ولی کماکان رویکردهای دستوری و رویکردهایی که مبتنی برفرض اطلاعات کامل و رفتار خردمندانه جمعی است در قبال مشکلات مرتبط با منابع آب زیرزمینی ک...

[ 37 ] - بررسی نحوه ی اثرگذاری وابستگی به نفت و نوآوری بر میزان مقاوم بودن اقتصاد با استفاده از روش پویایی‌های سیستم

مقاوم بودن اقتصاد در برابر شوک‌های داخلی و خارجی مفهومی است که در یک دهه‌ی اخیر مورد توجه اقتصاد‌دانان قرار گرفته است. در این نوشته با استفاده از روش تحلیل پویاییهای سیستم، مدلی مبتنی بر تئوری اقتصادی شومپیتر ارائه شده و مفهوم مقاوم بودن و ضربهپذیری اقتصاد مورد بحث واقع شده است. بر مبنای مدل ارائه شده احتمال ضربهپذیری اقتصاد کشور به همراه 5 کشور دیگر(سوئد، آمریکا، ژاپن، کره، ...

[ 38 ] - The Effect of Capitals on Female Labour Force Participation: a Comparative Study on European ::::union:::: and Middle East Countries

Expended Abstract Introduction:In modern development literature, there are a lot of discussions about participation, especially economic participation. Economic participation is the essential part of economic development and lack of plating the participation backgrounds will challenge social system, as well as economic system. Labour force is main stimulus and jmpetus for developing societies,...

[ 39 ] - The Effect of Capitals on Female Labour Force Participation: a Comparative Study on European ::::union:::: and Middle East Countries

[ 40 ] - سنجش شاخص ترکیبی عدالت اقتصادی با رویکردی اسلامی در ایران (۱۳۷۳−۱۳۹۶)

شاخص‌های ترکیبی در ادبیات اقتصادی، سنجه‌هایی مناسب برای ارزیابی عملکرد و آگاهی از فاصله وضعیت موجود با اهداف برنامه‌ها و سیاست‌های اقتصادی می‌باشد. هدف این مقاله، ارائه و سنجش شاخص ترکیبی عدالت اقتصادی با رویکردی اسلامی است که به‌لحاظ روش، الگوی OECD را مدنظر دارد. یافته‌های مقاله نشان می‌دهد که «توزیع منصفانه منابع، فرصت‎ها و امکانات براساس شایستگی‎ها»، «توجه به حق منابع و عوامل تولید، توجه به...

[ 41 ] - رهیافت نشانه‌شناختی به توسعه در اقتصاد اسلامی، با تأکید بر دیدگاه‌های شهید مطهری و شهید صدر

نشانهشناسی فرایند مطالعه نشانههاست. بررسی ارتباط بین نشانهشناسی و سایر علوم از مباحث تقریباً جدید در دنیای علم است. کشف چگونگی این ارتباط میتواند هدف پژوهشهای مختلف از جمله پژوهش حاضر باشد. مسئله اصلی این مطالعه، بررسی توسعه در چارچوب مکتب اقتصاد اسلامی با تمرکز بر دیدگاههای شهید مطهری و شهید صدر با اتخاذ رهیافت نشانه‌شناختی است. یافته‌های پژوهش نشان میدهد که بین نشانه‌شناسی...

[ 42 ] - سنجش ردپای بوم‌شناختی انرژی‌های فسیلی در بخش‌های اقتصادی ایران با استفاده از رویکرد داده- ستانده

یکی از شاخص‌های اساسی برای سنجش وضعیت توسعه پایدار، استفاده از شاخص ردپای بوم‌شناختی است. این مقاله که بر مفهوم ردپای بوم‌شناختی انرژی‌های فسیلی تمرکز دارد در پی پاسخ به این دو پرسش است، آیا الگوی صادرات و واردات محتوای انرژی‌های فسیلی کشور، موید مزیت‌نسبی است؟ و اینکه ردپای بوم‌شناختی انرژی‌های فسیلی ایران در سال ۱۳۹۰ چه میزان است؟ جهت سنجش ردپای بومشناختی انرژی‌های فسیلی از دوپایه آماری...

[ 43 ] - پیشنهاد یک چارچوب مفهومیِ نهادگرایانه برای مطالعه مسائل توسعه‌ای کشورهای وابسته به منابع طبیعی

سال‌هاست که پژوهشگران، مشکلات توسعه‌ای کشورهای برخوردار از منابع طبیعی همچون نفت را به همین برخورداریِ آن‌ها نسبت می‌دهند. پژوهش‌های پرشمار این حوزه، بیشتر بر نظریه دولت‌رانتیر و بلای‌منابع متکی بوده‌اند. امروزه با پیشرفت پژوهش‌های تجربی و انتقادات نظری، در کاستی‌های نظریاتِ کلاسیکِ این حوزه، کمتر تردیدی وجود دارد و پژوهش‌های متأخر نیز تلاش‌هایی برای تعدیل افراط‌وتفریط‌های نظریات کلاسیک رانتیریسم ...

[ 44 ] - تجربۀ زیستۀ کارگران زن در بخش غیررسمی اقتصاد ایران (مطالعۀ موردی کارگران غیررسمی زن استان تهران)

اشتغال غیررسمی از بخش‌های قابل‌توجه در اقتصاد ایران است که همراهی قوی با محرومیت اجتماعی دارد؛ زمانی که زنان وارد بازار کار می‌شوند، اشتغال غیررسمی مهم‌ترین گزینۀ پیشِ روی آن‌هاست. هدف پژوهش پیش رو فهم سازوکارهای محرومیت ساز اشتغال غیررسمی و چگونگی برون رفت کارگران غیررسمی زن از این شرایط است. روش پژوهش از نوع کیفی با بهره‌گیری از روش نظریۀ مبنایی است. جمعیت مطالعه کارگران غیررسمی زن استان تهران...

[ 45 ] - تجربۀ زیسته زنان کارگر خانگی شهر تهران (زنان نظافتچی روزمزد خانه‌ها)

پژوهش پیش رو متمرکز بر تجربۀ زیستۀ کارگران خانگی است. روش پژوهش، کیفی با بهره‌گیری از روش تحلیل روایت است. جمعیت مورد مطالعه، کارگران خانگی زن شهر تهران هستند که از طریق نمونه‌گیری هدفمند 15 نفر گزینش شده‌اند. برای گردآوری داده‌ها از تکنیک مصاحبۀ عمیق و جهت تحلیل داده‌ها از روش کدگذاری نظری بهره گرفته شده است. یافته‌ها نشان می‌دهند که مقولۀ اصلی، دلایل روی آوری زنان به کار خانگی «شهروند تبعی» ا...

[ 46 ] - Measuring Inclusive Development in Iran (1981-2016)

The concept of "inclusive development" has been expanded with the aim of placing special emphasis on the social and political aspects of development. In explaining this concept, the focus of how well-being is distributed to different sections of society, especially disadvantaged groups and social minorities (such as youth, women, ethnic minorities, religious minorities, etc.), is at stake. The ...