زهرا مرتضایی
دانش آموخته دانشگاه ایلام
[ 1 ] - بررسی تطبیقی سیمای زن در آثار «فریبا وفی» و «سحرخلیفه» نمونه‌ی موردی: رمان‌های «پرنده‌ی من» و «لم نعد جواری لکم»
پژوهش حاضر با هدف بررسی دیدگاه‌های فمنیستی فریبا وفی و سحرخلیفه و بررسی سیمای زن در آثار این دو نویسنده انجام شده است. پرداختن به مسائل زنان و ترسیم چهره‌ای حقیقی از آنان در ادبیات در تمامی دوران تاریخی رواج داشته است، اما باظهور جریان انحصارگرای فمنیسم در قرن بیستم پرداختن به این مسأله پررنگ‌تر از گذشته شد و نویسندگان بیشتری درونمایه‌ی آثارشان را به مسأله‌‌ی زنان اختصاص دادند. «فریبا وفی» نویس...
[ 2 ] - بازتاب سنّت و فرهنگ ایرانیان در شعر عصر عباسی
با روی کار آمدن بنی عباس و حضور ایرانیان در ساختار اداری حکومت آنان، شالودۀ یک جنبش فراگیر فرهنگی- ادبی، پیریزی شد. در عصر نوسازی ادبی سنت‌های ادبی، اجتماعی و آثار فکر ایرانی در رأس فرهنگهایی قرار دارد که در زبان و فرهنگ عربی تأثیرگذار است. تجلّی و ظهور سنّت و فرهنگ ایرانی در شعر شاعرانی همچون «ابونواس» در عصر عباسی اول و «ابن رومی» و «ابن معتز» در عصر عباسی دوم به گونهای است که در تاریخ ...
[ 3 ] - بررسی جایگاه اجتماعی و فرهنگی زنِ دیروزِ عرب در ساختارها و لایه های صوری زبان عربی
زبان محصول تعاملات فرهنگی است و فرهنگهای مختلف با تولید زبانهای متفاوت، جهان را به اشکال مختلف درک مینمایند. زبان و فرهنگ چنان درهم تنیدهاند که مطالعـۀ زبان، جدا از اجتماع و در انزوا، کاری است بس عبث و بیهوده. مطالعات مربوط به پیوند میان زبان و فرهنگ با مطالعات «مالینوفسکی» در اوایل قرن بیستم و تاکید او بر بافت موقعیت به شکلی جدی آغاز و سپس توسط «فرث» ادامه یافت. این پژوهش که در زمرۀ پژوهش...
[ 4 ] - متناقض‌نما در دیوان کبیر ابن‌عربی
یکی از انواع آشنایی‌زدایی در زبان، انتخاب بیان پارادوکسی است که از قوانین شناخته شده رستاخیز کلمات به شمار می‌رود و در حوزه بوطیقاهای جدید و زبانشناسی قرار می‌گیرد.ادیبان تاری‌زبان در بهره‌گیری از این ترفند ادبی غافل نمانده‌اند.آنان به ویژه در ادبیات عرفانی، غنی‌ترین جلوه‌های پارادوکسی زبان را به کار گرفته‌اند.آمیختگی عرفان با ادب و تحول تکاملی ادبیات از سادگی به ژرفایی را می‌توان مهم‌ترین عام...
[ 5 ] - تحلیل گفتمان رهبر انقلاب اسلامی آیت‌الله خامنه‌ای (نمونه: سخنرانی خطاب به مردم مصر)
گفتمان به عنوان رویکردی نوین، اندیشه محققان را به خود مشغول ساخته است؛ چراکه مناسبات بین انسان، ایدئولوژی و جامعه را تبیین مینماید که نتیجه چنین امری آگاهی از فرایند سازگاری و ناسازگاری فرد با جامعه است. در این راستا، سیاستمدار از زبان به عنوان طرحی برای ساخت سازه‌های ایدئولوژیکی بهره می‌گیرد. با توجه به قطع روابط میان ایران و مصر، آیت‌الله خامنه‌ای به عنوان رهبر انقلاب اسلامی، به زبان عربی در...
[ 6 ] - قدرات ریادة الأعمال و استراتیجیاتها و مبادئها و التسویق فی مجال اللغة العربیة و آدابها
تظهر ریادة الاعمال و التسویق کواجبة ذاتیّة للتعلیم فی المستوی العالیفی جمیع الجامعات و المعاهد فی العصر الراهن و هذا الامر دوما یتطور بسرعة. اللغة العربیة لغة حیةّ و استخدامها فی الحیاة الحاضرة عامة و فی مجال العلوم الانسانیّة خاصة کثیرةٌ، و یهتم بها کفرعٍ جامعیٍّ. و تجدر بالاهتمام علی التمثل فی مضامیر ریادة الاعمال و التسویق مرکّزة علی الاطارات الثقافیة و الاجتماعیة و الدینیةّ الشامخة نحن نتناول فی هذه...
[ 8 ] - النیرفانا فی الغزل العذری علی أساس النقد النفسی الحدیث (أبوبکر محمد بن داود الإصفهانی نموذجاً)
None
[ 9 ] - بررسی و تحلیل پدیدۀ دوزبانگی در شعر معاصر عربی (مطالعة موردپژوهانه: دیوان"شوقیات" أحمد شوقی)
دوزبانگی، شاخه‌ای از جامعه‌شناسی زبان است که افراد با رمزبندیهای زبانی مختلف آن را در روابط خویش به‌کار می‌گیرند. این اصطلاح نخستین بار توسط زبان‌شناس آلمانی" کارول‌کرومباخر" و « ویلیام مارسیه» فرانسوی مطرح شده است. در پرتو تاثیر مستقیم مسئله دوزبانگی بر توان آفرینش یک ادیب و اهمیت آن در انتقال مفهوم به مخاطب، پژوهش حاضر می‌کوشد با روش توصیفی ـ تحلیلی و بر اساس مطالعات کیفی، این عنصر فراگیر در...
[ 10 ] - بررسی زمینه های نوستالژی در سروده های نازک الملائکه و فروغ فرخزاد
نوستالژی از اصطلاحاتی است که از علم روانشناسی وارد عرصهی ادبیات شده است. در جستار پیش رو نگارندگان بر آنند تا با استفاده از شیوهی توصیفی – تحلیلی به بررسی این پدیدهی روانی در سروده های دو شاعر معاصر عراقی و ایرانی «نازک الملائکه» و«فروغ فرخزاد» بپردازند. تحقیق نشان از آن دارد که اوضاع نابسامان سیاسی و اجتماعی روزگار شاعران، عدم توجه به زن، فاصلههای طبقاتی، از دست دادن عزیزان و... باعث شده...
[ 11 ] - نقد و بررسی کنایات هنجارگریخته در دیوان ابن فارض و کلیات شمس مولوی
هنجارگریزی یکی از وجوه رستاخیز واژگان بر مبنای زبانشناسی است که با شکستن ساختار سطحی واژه‌ها و نه ساختار عمیق، باعث لذت ادبی مخاطب می‌شود. در این جستار نگارندگان به روش تحلیلی کنایات هنجارگریخته را در دیوان ابن‌فارض و کلیات مولوی نقد و بررسی می‌کنند. پژوهش حاضر نشان میدهد که کنایه در سروده‌های این دو شاعر، علاوه بر جنبة زیباشناختی و هنری، ابزار انتقال معانی مبهمی است که به آسانی تن به بیان ص...
[ 12 ] - بررسی برخی شباهت‌های فرازبانی از دیدگاه ابن خلدون و چامسکی
زبان بشر پدیده‌ای است چندان پیچیده که بررسی ماهیت واقعی آن مورد مطالعۀ متفکران در قرون مختلف بوده است. از جملۀ این متفکران، عبدالرحمن بن خلدون، دانشمند توانمند مسلمان، است که در «مقدمۀ» مشهورش، در قالب تفکرات جامعه شناختی خویش، نظریه‌‌ای باعنوان «ملکۀ زبانی» را مطرح مینماید. وی بر این باور است که کودک از توانایی فطری برای فراگیری زبان برخوردار است و این توانایی را کیفیت‌هایی تدریجی می‌‌داند ک...
[ 13 ] - بررسی شگردهای اقناع بلاغی در شعر ابو طیّب متنبی
مکتب پراگماتیسم، ادبیات را به منزله‌ی موثّرترین و زیباترین نوع گفتمان تلقی می‌کند. گفتمانی که نه‌تنها زیبایی و جمال در آن موج می‌زند بلکه تمام کارکردها و وظیفه‌های ارتباطی زبان در آن موجود است. از این‌رو فن اقناع به‌عنوان نقطه غایی هر نوع گفتمان در زیرمجموعه زبانشناسی کاربردی به‌عنوان علم گفتمان زبانی قرار می‌گیرد. از آنجا که کاربردشناسی ادبی بیشتر از کاربردشناسی محض و فرضیه‌ای بیانگر کاربرد ...
[ 14 ] - تحلیل و بررسی طرحواره‌های استعاری - تصوری در دو سینیه بحتری و احمد شوقی
استعاره در رویکرد قدیمی و کلاسیک خود لفظ محور است و کارکردی زیبایی شناختی و هنری دارد و حضور آن فراتر از زبان ادبی نیست، درحالی‌که نگاه به استعاره در زبانشناسی شناختی نگاهی مفهوم محور و نه لفظ محور است. جورج لیکاف و مارک جانسون آن را وسیله‌ای برای تفکر و اندیشه به شمار می‌آورند که در رفتارهای انسان از جمله رفتار زبانی وی جاری است. مقاله حاضر می‌کوشد با توجه به مکتب ادبیات تطبیقی آمریکایی به واک...
[ 15 ] - تحلیل فلسفۀ زبانی آیۀ چهار سورۀ محمّد (براساس نظریّة دور هرمنوتیکی شلایر ماخر)
استفاده از نظریّههای فلسفی، گامی نو در شناسایی وکشف لایه‌های پنهان معانی مورد نظر است. هرمنوتیک به عنوان یکی از شاخههای تفسیر عصر جدید، با در برداشتن مفهوم دور هرمنوتیکی، نقش مهمّی در تحقّق بخشیدن به اهداف فلسفه متافیزیک و کشف معانی پنهان متن دارد .شلایر ماخر از این نظریّه برای حذف موانع درک زبان‌شناختی در زبانشناسی استفاده کرد. قرآن کریم به خصوص آیۀ چهارم سوره محمّد، مورد شبهه واقع بوده‌است. بر ...
[ 16 ] - تحلیل و بررسی طرحواره‌های استعاری - تصوری در دو سینیه بحتری و احمد شوقی
استعاره در رویکرد قدیمی و کلاسیک خود لفظ محور است و کارکردی زیبایی شناختی و هنری دارد و حضور آن فراتر از زبان ادبی نیست، درحالی‌که نگاه به استعاره در زبانشناسی شناختی نگاهی مفهوم محور و نه لفظ محور است. جورج لیکاف و مارک جانسون آن را وسیله‌ای برای تفکر و اندیشه به شمار می‌آورند که در رفتارهای انسان از جمله رفتار زبانی وی جاری است. مقاله حاضر می‌کوشد با توجه به مکتب ادبیات تطبیقی آمریکایی به واک...
Co-Authors