محمدرضا روزبه

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه لرستان، ایران

[ 1 ] - دیالکتیک در باب اول مرزبان نامه

در این مقاله سعی بر آن است تا با روش تحلیل ساختارشکنانه‌ی دریدا باب اول مرزبان نامه را – که به شیوه‌ی حکایت در حکایت است_ ساختارشکنی کنیم و پیوندش را با دیالکتیک هگل نشان دهیم. شخصیّت‌های اصلی این باب، مرزبان و دستور هستند. نگرش ساختارشکنانه‌ی دریدا برای ما روشن می‌سازد که بین این دو شخصیّت به ظاهر متضاد، ضدیتی وجود ندارد. در واقع این دو همچون دو همکار یا دو هم بازی هستند که وجود آن‌ها برای کامل...

[ 2 ] - بررسی و تحلیل تجلّی زمان و مکان مقدّس اساطیری در عرفان (با توجّه به متون برگزیده، نثر عرفانی فارسی تا قرن هفتم هجری)

در این مقاله تلاش شده است تا ضمن تعریف و تبیین وجوه تشابه و تفاوت اسطوره و آیین و عرفان، تجلّی و تأثیر و ردّپای محسوس و نامحسوس زمان و مکان مقدّس اساطیری و آیین‌های مربوط به هر یک در برگزیده نثر عرفانی فارسی تا قرن هفتم هجری قمری مورد تبیین و تحلیل قرار گیرد. با توجه به برخی بنیادهای مشترک اسطوره و عرفان در آفاق تاریخ تفکّر بشر، و در پرتو ضمیر ناخودآگاه مشترک وی، زمان و مکان قدسی و آیینی نیز به مثا...

[ 3 ] - تحلیل و نقد کتاب گشودن رمان

چکیده طی دهه‌های پیشین، کتب و مقالات فراوانی در باب مباحث تئوریک داستان و داستان‌نویسی نوشته شده‌اند که هریک به‌نوبه خود در ارتقای چشم اندازهای نظری و عملی داستان‌نویسان یا خوانندگان آثار داستانی نقشی داشته اند. کتاب گشودن رمان اثر حسین پاینده از زمره این آثار است. این کتاب، پیشنهادگر روشی ساخت گرایانه و نسبتاً مرسوم در نقد و تحلیل رمان معاصر است؛ روشی بر مبنای خوانش تحلیلی صحنه آغازین و تبیین ...

[ 4 ] - نقد شعر و شاعران در سروده های شفیعی کدکنی

نقد شاعران بر شاعران که از روش‌ها و رویکردهای نقد ذوقی به شمار می‌آید، در پهنه‌ی شعر فارسی رواج نسبی داشته است. شاعران از دیرباز تاکنون با شیوه‌ها و انگیزه‌های مثبت و منفی به نقد و نظر درباب شاعر یا شعر او پرداخته‌اند. با مروری در سروده‌های شفیعی کدکنی درمی‌یابیم که وی در اشعارش به این شیوه ی نقد اهتمام ورزیده است. در این مقاله، کوشیده‌ایم تا افزون بر تبیین وجوه تشابه و تفاوت شعر – نقدهای شفیعی...

[ 5 ] - تجلی آرا و آموزه های روانشناسی انسان گرا در اشعار شفیعی‌کدکنی

با رشد و گسترش مطالعات میان رشته ای، امروزه تعامل بین ادبیات و دیگر شاخه های علوم انسانی – از جمله روانشناسی- در عرصة نقد و نظریه پردازی ادبی رواج بسیار یافته است. روانشناسی انسان گرا از مکاتب روانشناختی نیمة دوم قرن بیستم است که با محور قرار دادن انسان و استعداد های سرشار او، با ارائه ایده ها و الگوهایی مرتبط با حیات فردی و اجتماعی آدمی نظیر خلاقیت، خودشناسی، تجارب متعالی، استقلال و … رشد و شک...

[ 6 ] - ستی، شکلی از مرگ‌های آیینی متوالی

بررسی آیینهای مشترک بین مردم سرزمینهای گوناگون و یافتن ریشههای آنها، ما را به وجود اشتراکاتی در فرهنگ ملل مختلف راهنمایی میکند. خودسوزی زن بیوه در مراسم سوزانده شدن جسد همسرش و همراهی با او، تحت عنوان آیین «ستی» انجام میشدهاست. ستی و شکلهای مختلف آن بین هندوان با قدمت 1000 تا 500 سال پیش از میلاد رواج داشتهاست.این آیین در مرگهای متوالی و شکل جبری آن در گورخانههای بسیاری، چهره غیرا...

[ 7 ] - بررسی و مقایسه سفر با روح در کتاب سرخ یونگ و معارف بهاء ولد

کتاب سرخ اثری غیر‌متعارف از کارل گوستاو یونگ است که نوادگان او اخیراً اجازۀ انتشارش را داده‌اند. یونگ در این کتاب با زبانی نمادین، به شرح تحولات روحی یا پیگیری «تصاویر درونی» خویش و تلاش برای یافتن روح فراموش‌شدۀ خویشتن می‌پردازد. معارف نیز تنها اثر به‌ جای مانده از بهاء ولد است که در آن مکاشفات روحی خود را بی‌پروا بیان کرده است. این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی، سفر با روح را ...

[ 8 ] - تحلیل سرسپردگی به پیر در رمان‌های شهرنوش پارسی‌پور (مطالعۀ موردی سگ و زمستان بلند، و طوبی و معنای شب)

در عرصۀ رمان فارسی، آثاری نوشته شده است که اشارات آشکار و پنهان فراوانی به موضوعات و مسائل عرفانی دارند. این نوع رمان‌ها غالباً در کنار نقش و رویکرد خاص خود، از عرفان یا به‌عنوان عنصری برای شخصیت‌پردازی و پیشبرد پیرنگ داستان استفاده می‌کنند، یا به‌عنوان عاملی مؤثر برای طرح و عرضۀ گفتمان مورد نظر نویسنده. سگ و زمستان بلند، و طوبی و معنای شب از آثار شهرنوش پارسی‌پور، از رمان‌هایی هستند که در آن‌ه...

Co-Authors